Fálkinn - 10.04.1959, Blaðsíða 6

6
FÁLKINN
Edsel Ford með föður sínum. Bak við þá T-gerðin frá 1909 og fjærst
gerðin frá 1927, Fordbíll nr. 15.000.000.
2. GREIN.
FORD
—- konungsfftt bílnsmiðnnnA
Dickens eða Galsworthy liefðu vel
getað skrifað skáldsögu um liinar
þrjár kynslóðir Ford-ættarinnar. Því
að það er skáldsögublær yfir henni.
Ilenry Ford I. var forvitnilegri mað-
ur en nokkur skáldsögupersóna. Einu
sinni þegar Roosevelt forseti bauð
honum í miðdegisverð í Hvita húsinu
ásamt Englandskonungi og drottning-
unni, sendi hann boð til baka um
að hann gæti ekki komið vegna þess
að konan hans hefði heimboð sama
dag! Henry gamli hafði gaman af
glettum og alls konar tiltektum. Hann
varð ósáttur við bensinstöðvareiganda
nálægt verksmiðjunni í Highland
Park og hyggði þess vegna nýja hinu
megin við götuna. í annað skipti varð
hann ósáttur við einn umsjónarmann-
inn í verksmiðjunni, sem bjó í liúsi,
sem Ford átti. Ford vildi ekki byggja
manninum út, en hann lét stífla sorp-
ræsið frá húsinu!
Henry I. hafði gaman af fuglum og
þjóðdönsum, liann var afar nákvæm-
ur i mataræði og leið engum að
reykja, livorki í smiðjunum né í skrif-
stofunum. Hann safnaði gömlum fiðl-
um, McGuffey-bókum og öllu því, sem
snerti landnám hvítra manna í Ame-
riku.
Honum datt margt skrítið í liug.
Hann lét hita fuglatjarnirnar í Fair
Lane með rafmagni, því að hann hélt
að þá mundu farfuglarnir verða kyrr-
ir allan veturinn en ekki fljúga suður
í lönd. Þegar hann tók eitthvað þessu
likt i sig gat enginn sannfært hann
um að honum skjátlaðist. Hann varð
að reka sig á sjálfur. Meðan hann
átti járnbrautina Detroit-Toledo-
Ironton afréð hann að leggja teinana
á þverbita úr steinsteypu i stað timb-
urbita. Járnbrautarmennirnir reyndu
að sannfæra hann um, að undirstaðan
undir teinunum yrði að láta undan,
ef vagnarnir ættu að haldast á spor-
inu i beygjum, en hann vildi ekki
iilusta á það. Og vitanlega fór þetta
illa. Hann komst líka að þeirri niðtir
stöðu að bræddur sykur væri skað-
legur maganum, því að smásjáin
sýndi, að livassar brúnir voru á syk-
urkrystöllunum. Þegar einn efna-
fræðingurinn sýndi honum hvernig
sykurinn leystist upp i vatni, varð
Ford fokvondur í stað þess að taka
sönsum.
Árið fyrir seinni heimsstyrjöldina
kom Winston Churchill inn i skrif-
stofuna til Henry gamla, en hann
neitaði að veita honum áheyrn. Ern-
est G. Liehold einkaritari Fords varð
að búa til lygasögu um hvílík ósköp
Ford hefði að gera einmitt þennan
dag, og bað Clnirchill um að koma
daginn eftir. Og ltegar hann kom aft-
ur morguninn eftir tók Fortl á móti
honum, en lét ])ess getið á eftir, að
hann hefði gott af að bíða. — Ég
heimsótti hann i London í fyrra,
bætti liann við, — og þá lét hann mig
bíða í tvo tíma!
ÞAÐ EINA SEM ÉG RÉÐ
EKKI VIÐ.
Henry Ford svífðist einskis til þess
að drottna yfir öllum, sem liann hafði
eitthvað af að segja, en við konuna
sina réð hann ekkert. Clara Ford var
jafn sterk persóna og hann sjálfur,
og liún sagði alltaf síðasta orðið ef
hún kærði sig um. Hún dó árið 1950
— þrem árum siðar en maðurinn
hennar. Þau liöfðu verið gift í 59 ár,
og allan þann tíma höfðu þau verið
óaðskiljanleg. Þegar Ford gamli kom
inn úr dyrunum i Fair Lane, þar sem
siðasta heimili þeirra var, var hann
vanur að blístra eins konar kennitón.
Svarið kom alltaf samstundis, ýmist
úr herbergjunum uppi á lofti eða úr
uppáhaldsstól Clöru úti á svölunum.
Þau voru að öllum jafnaði ein heima
á kvöldin, og hún las oft hátt fyrir
hann úr hókum eins og „The Year-
ling“ — um einstæðingsdrenginn —
„Bambi“, „Gone with the Wind“ eða
þau lilustuðu á útvarp, og þá helst
eitthvað léttmeti.
Minnsta ósk liennar var honum sem
lög. Clara Ford lofaði manni sinum
að hafa sínar eigin skoðanir á heilsu-
reglum og mataræði, en sjálf fór hún
ekki eftir þeim. Stundum át Henry
ekkert nema gulrætur marga daga i
röð, og í soyabaunaköstunum sínum
lieimtaði liann ekki aðeins brauð og
súpur úr soyabaunum, heldur líka
rjómaís úr soyabaunum. Hún var svo
hyggin að skipta sér ekkert af því.
Hins vegar kom það fyrir að lnin tók
í taumana þegar fimleikaæfingarnar
keyrðu úr hófi hjá honum. Bilstjórinn
hans segir frá því, að einu sinni átti
hann að aka með þau um kvöld. Frúin
hafði látið tala sig á að fara líka, þó
að hún væri með svo mikla gigl að
hún gat ekki gengið. Þegar kom út
úr umferðinni sagði Ford bílstjóran-
um að nema staðar, svo frúin gæti
farið út og hlaupið röskan spöl. —
Það er það hesta sem þú getur gert
núna! sagði hann við Clöru. En hún
neitaði og þá var ekið áfram.
Frú Ford liafði nóg -að hugsa um
heimilið og stóra garðinn sinn í Fair
Lane, og skipti sér aldrei af störfum
mannsins síns nema tvisvar, en þá
var líka mikið í húfi. Annað skiptið
var árið 1945, er lnin tók málstað
sonarsona sinna gegn manni sínum
og krafðist þess að Harry Bennett for-
stjóra yrði sagt upp stöðunni til þess
að koma Henry Ford II. að. Hitt skipt-
ið var 1941, er hún studdi kröfu
starfsmanna Fords um að fá að vera
þátttakendur í stéttarfélagsskap.
Þegar nafn Henry Fords varð
frægt að marki, árið 1914, var liað
ekki fyrst og fremst vegna T-gerðar-
innar, heldur vegna þess að hann
hækkaði kaup starfsmanna sinna upp
í 5 dollara á dag, sem þótti býsn þá.
En fram til 1941 neitaði hann starfs-
mönnunum um að vera meðlimir í
verkamannafélögum. En það ár varð
verkfall, sem gerði Gate Four við
smiðjurnar í River Rouge að alræmd-
um blóðvelli. Þ'arna mætti liart
hörðu þangað til Ford varð að láta
undan. En liann var fokreiður, og
Charles Sorenson framkvæmdastjóri
hans segir í bók sinni „Fjörutíu ár
með Ford“ að hann hafi alls ekki
ætlað sér að undirskrifa neinn samn
ing við verkamannasambandið. „Ég
þoli þetta ekki lengur“, hafði hann
«agt. „Lokið ])ið smiðjunmn og látið
verkamannasambandið taka við öllu
saman."
Morguninn eftir, þegar Sorenson
opnaði útvarpið varð liann hissa er
hann heyrði, að Ford hafði eigi að-
eins undirskrifað samningana heldur
gert ýmsar ívilnanir, s'em verkamenn
höfðu alls ekki heðið um. Nokkrum
vikum síðar sagði Ford frá, hvers
vegna hann hefði skipt um skoðun
svona snögglega. Konan hafði hótað
að fara frá honum ef liann næði ekki
samkomulagi við fulltrúa verka-
rrianna.
— Hún sagði að ekkert hefðist upp
úr þessu nema áframhaldandi róstur
og nreiri blóðsúthellingar, ef ég léti
ckki undan, — og hún hafði fengið
nóg af svo góðu, sagði Sorenson. —
Og nú sé ég að lnin hafði rétt fyrir
sér.
EINN ÞEIRRA RÍKUSTU.
Henry Ford var 40 ára og fátækur
þegar lrann stofnaði Ford Motor
Gompany. Það var 1903. Tveimur ár-
um áður hafði Edsel sonur hans skrif-
að jólasveininum bréf, og það fannst
siðar í Fair Lane, í dóti gömlu hjón-
Fimmtánda og síðasta heimili Henry Fords, stórhýsið Fair Lane í Dearborn, sem nú er eign Michigan-há-
skóla. Það var byggt 1915 og kostaði 1.032.000 dollara, og fylgir eigninni 550 hektara land.