Verkalýðsblaðið - 01.04.1980, Blaðsíða 5

VERKALÝÐSBLAÐIÐ-STÉTTAEARÁTTAN
5
enda
»6
Það fer eftir því hvað gert
verður að auki. Það má nýta
fjármagnið í t.d. uppbygg-
ingu í iðnaði. Menn eru al-
mennt sammála um það. Ég
vil benda á að mikið af
þessum frystihúsum sem mest
tapið hafa eru ekki rekin
nema hluta ársins.
Auðvitað verðum við að
hafa auga með því hvort at-
vinnuleysi verði, þegar
ákveðnar aðgerðir eru fyrir-
hugaðar. Það verður líka að
velta fyrir sár hvað borgar
sig að gera út fyrirtæki
með miklu tapi til að halda
atvinnu fyrir svo og svo
rr.argt fólk.
C'waeldur gróði
Þýðir það sem þú sagðir
áðan, Björn, að hver einasta
aðgerð stjórnvalda sem mið-
ast eingöngu við meðalafkom-
una, aukinn gróða fyrir þau
fyrirtæki sem þegar skila
gróða?
- Það liggur nú í augum
uppi. Ef við sleppum öllum
tapfyrirtækjum út úr mynd-
inni frá 1978 og tökum að-
eins hagnaðinn hjá þeim sem
sýna gróða, þá sýna þau
4,4S?° hagnað eftir að skatt-
ar og afskriftir hafa verið
dregnir frá. Ef gengið er
fellt, eðakaupið lækkað
þá þýðir það enn meiri hagn-
að fyrir þessi fyrirtæki.
Það er almenn regla x
islensku efnahagslífi að
við þurfum að fara að beita
■eira sórtækum aðgerðum. Þá
S óg við að skilgreina vanda ,
Krerrar einingar fyrir sig.
’ ning getur verið misstór.
!in getur verið atvinnu-
(t;rein í vissum tilvikum,
ilíyrirtæki í vissum tilvik-
usa. Það verður að lxta á
randann miklu meira konkret,
beita aðferðum til að leysa
bann en ekki aðferðum sem
rátta kannski hag fyrir-
tricja sem sum hver eiga
alls engan rótt á sór og
færa samtímis ómældan gróða
C vasa þeirra sem ganga
tullvel fyrir.
[ vösum ríkisbanka
Þarna höfum við sterkt
ropn, því öll þessi fyrir-
fki eru í vösunum á ríkis-
bönkunum. Það er hægt að
láta hverju láni fylgja
kvöð eins og hugmyndin er
að gera með Flugleiðir.
Fyrirtækin sýni fram á
hvað þau ætla að gera við
lánið, hvernig þau ætla að
bæta reksturinn - og að
þessu verði fylgt eftir.
En er nokkur vilji til
slíks? Eru það ekki frekar
bankarnir sem eru í vösun—
um á frystihúsaeigendum?
getur maður ætlað að þessi
ramakvein sóu dæmi um hve
atvinnurekendur eru sann-
kristnir menn. Þetta eru
fórnfúsir menn sem alla
tíð hafa fórnað sínu.
Tapfyrirtækjum otað
Kröfur atvinnurekenda
hafa verið studdar hótunum
um lokun ákveðinna fyrir—
tækja. Það er erfitt að
HAGNAÐUR%
"Ég álít það hreina firru að við eigum að taka
öll þessi 24 frystihús á Suðumesjum og gera þau
sambærileg við fullkomnustu frystihús landsins.
Við höfum ekkert að gera með slíka fjárfestingu
á því svæði."
- Það er náttúrulega
spurning hvort viljinn só
fyrir hendi. En bankarnir
hafa völd yfir því hverjum
þeir veita lán. Og frysti-
húsin koma hvert fyrir sig
og leita eftir þessum lán-
um. Það er því hægt að
setja kröfur sem fylgja
lánunum. Þarna er fyrir
hendi vopn sem hægt er að
beita. Ég er ekki að segja
að þetta só nein allsherjar
dæma róttmæti þessara hót-
ana, því þær upplýsingar
sem óg hef undir höndum
sýna mór ekki hvert og ein-
stakt fyrirtæki. Ég get
þannig ekki sagt að þetta
fyrirtæki gangi vel og
þetta fyrirtæki illa. Þann-
ig veit maður ekki í raun
og veru hvort þarna sóu
fyrirtæki sem eru að fara
á höfuðið eða, eins og
grunsemdir hafa verið uppi
"Það kemur mjög skýrt fram í gtyndinni sem óg
hef tekið saman að þau fyrirtæki sem sýna tap eru
tiltölulega mikið minni en þau sem akila gróða. 31
tapfyrirtæki hafa taeplega 3($ af heildarveltunni
en 41 gróðafyrirtæki hafa rúmlega 70/ af heildar-
veltunni."
(Myndir 1 og 2 eru teknar úr ásgarði og birtar
með leyfi höfundar, B.A.)
patentlausn. Hún er ekki
til á neinu efnahagssviði.
Það er þó hægt að gera
miklu meira en gert er.
Kristilegt siðgæði
Eru þá óskir atvinnurek-
enda um gengisfellingu án
sórtækra aðgerða ekki gerð>*
ar með það í huga að rótta
við t.d. frystiiðnaðinn?
- Þessi ramakvein eru
náttúrulega árlegt fyrir-
brigði, að minnsta kosti
heyrast þau hvað mest í
kringum samningagerð. Ef
við förum yfir söguna,
um, að þarna sóu frysti—
húsaeigendur sameiginlega
að beita ákveðnum fyrir-
tækjum fyrir sig. Það kom
fram í blaðafregnum á sínum
tíma að viss frystihús sem
lokuðu hefðu þurft að loka
hvort sem var til að gera
endurbætur á húsakynnum
sinum. Ég vil þó tjá mig
minna um hluti sem óg hef
ekki haldbærar upplýsingar
um.
En barlómi atvinnurek-
enda ber okkur alltaf að
taka með mjög mikilli varúð,
svo ekki só meira sagt.
óhs
Útreikningar
Þjóðhagsstofnunar
Verkalýðsblaðið-Stót.ta-
baráttan hefði samband við
Rósmund Guðnason, hagfræðing
hjá Þjóðhagsstofnun, og
innti hann eftir því hvernig
þeim framreikningifrá árinu
1978 væri háttað, sem sýndi
fram á slæma stöðu frysti-
iðnaðarins í dag.
Rósmundur sagði að annars
vegar væri um að ræða tekju-
breytingar og hins vegar
gjaldabreytingar, sem Þjóð-
hagsstofnun gæti reiknað út,
út frá staðreyndum.
Tekjubreytingar væru þær
helstar að framleiðslumagn-
ið hefði aukist, markaðs-
verð hefði lækkað lítils-
háttar, gengið hefði sigið,
og breytingar hefðu orðið
á samsetningu aflans -
meira veitt af ódýrari teg-
undum. Ef miðað væri við að
tekjurnar 1978 hefðu verið
100, þá væru þær nú 206.
Á gjaldahliðinni væri
helst aukinn vinnukostnaður
vegna aukins framleiðslu-
magns, og hækkanir á launum,
hráefni, flutriingskostnaði
og birgðahaldi. Samtals
gerðu þessar breytingar 216
miðað við 100 1978.
Þegar launahækkanir 1.
mars væru teknar inn í dæm—
ið kæmi frystiiðnaðurinn út
með 5,5$ meðaltapi miðað
við 1,25?o hagnað 1978 eftir
að skattar og afskriftir
hafa verið dregnir frá.
RÓsmundur sagði aðspurð—
ur að reynslan af slíkum
áætlunum væri misjöfn, í
spánni 1978 sem byggð var
á skattaskýrslum 1976 hefði
frystiiðnaðurinn komið út
með halla en raunin hefði
verið hagnaður.
Rósmundur sagðist engan
veginn geta sagt fyrir um
hvort núverandi áætl-anir
væru skakkar á sama hátt.
Hins vegar benti hann á að
hór væri um hið "landsfræga
meðaltal" að ræða, eins og
hann orðaði það.
óhs
Ófremdarástand í
fæðingar -
orlofsmálum
Konum er mikið mismunað
varðandi fæðingarorlof.
Konur sem ekki vinna utan
heimilis fá ekkert. All-
flestar vinnandi konur fá
fæðingarorlof f þrjá mánuði
eftir fæðingu.
Um vinnandi konur gildir
það hins vegar að það er
bundið allnokkrum skilyrðum,
hvort þær fá fæðingarorlof.
Þessi skilyrði eru nokkuð
mismunandi.
Konur sem vinna hjá ríki
og bæjum og eru f BSRB fá
óskert laun sín f þrjá mán-
uði, en þurfa að hafa unnið
í 6 eða 9 mánuði hjá at-
vinnurekandanum, áður en
til orlofs kemur. Fæðingar-
orlof þeirra er greitt af
ríki eða bæ, eftir því hvar
þær vinna.
Konur sem eru meðlimir
í aðildarfólögum ASl eiga
rótt á fæðingarorlofi frá
atvinnuleysis t ryggingar-
sjóði, hafi þær unnið í
IO32 dagvinnustundir sfð—
asta árið fyrir fæðingu.
Það samsvarar fullri dag-
vinnu í um 6 mánuði. Greið-
slan miðast við næstlægsta
taxta Dagsbrúnar, sem er í
dag kr. 251*503 á mánuði.
En konurnar fá aðeins hluta
af þessum launum. Þær konur
sem eru giftar eða í sambúð
og teljast aðalfyrirvinna
heimilis fá 80% af þessum
taxta, eða 201.202 kr. Aðr-
ar konur - þ.á m. einstæðar
mæður fá 70/ eða 176.052 kr.
Fyrir hvert barn einstæðr-
ar móður eða giftrar konu
sem er aðalfyrirvinna greið-
ist 6.5% til viðbótar.
Vart verður því haldið
fram að þetta só mikið. En
þær konur sem vinna úti en
eru ekki í BSRB eða ASf
eiga sumar ekki sjö dagana
sæla, ef þeim skyldi verða
á að eignast börn. Iðnnemar,
ljósmæðranemar, lyfjafræð-
ingar í apótekum og námsmenn
fá til dæmis ekki krónu í
fæðingarorlof.
- F.
Nýtt frumvarp
— bætt ástand?
1 marsmánuði sl. skip-
aði heilbrigðis- og trygg-
ingarmálaráðherra nefnd til
að endurskoða lög um al-
mannatryggingar. Frumvarp
þessarar nefndar leiðir til
nokkurra breytinga í rótta
átt, ef það verður samþykkt.
Skal nú getið helstu atrið-
anna.
Allar konur eigi að fá
fæðingarorlof í þrjá mán-
uði. Konur á vinnumarkað—
inum eiga að halda fullum
launum sínum. Konur sem
ekki eru á vinnumarkaðinum
og konur sem hafa lægri
mánaðarlaun en nemur sjúkra-
dagpeningum eiga rótt á 3
mánaða greiðslu sömu upphæð-
ar og sjúkradagpeningar
nema, en það eru í dag 296*
280 kr. á mánuði.
Við fleirburafæðingar
eða aðrar sórstakar aðstæð-
ur, svo sem vegna veikinda
barns framlengist fæðingar-
orlofið um einn mánuð.
Feður fá í samráði við
móður heimild til að taka
sór orlof í hennar stað
síðustu mánuðina.
Greiðsluaðilar fæðingar—
orlofs verða samkvæmt frum-
varpinu annars vegar Trygg—
ingarstofnun ríkisins og
hins vegar atvinnurekendur,
sem skulu greiða amk. 1/4
af launum viðkomandi kvenna
í orlof. Með þessu móti
verður greiðslum fæðingar-
orlofs lótt af atvinnu-
leysistryggingars j óðum, en
meiri greiðslubyrði lögð á
atvinnurekendur en nú er.
m
- F.