Iðnneminn - 01.05.1977, Page 4

4. Iðnneminn
1. maí 1977
VtWWI
vtv
málgagn lönnemsambands
f stands
Ritnefnd.
Ritstjóri:
Loftur Pétursson
Ritnefnd:
Kristján Kristjánsson
Sigurður Salvarsson
Sigurður Pétursson
LEIÐARI
SÆKJUM FRAM TIL BÆTTRA LÍFSKJARA.
í dag, renna út samningar þeir er verkalýðshreyfingin gerði fyrir
rúmu ári síðan, eftir langt og strangt allsherjarverkfall u.þ.b. 40.000
félaga verkalýðshreyfingarinnar. Ekki er ástæða til þess hér að hafa
mörg orð um þá samninga, allir vita hvemig hinum 8 vagnhestum
fjármagnseigenda tókst gersamlega að þurrka út allar þær kjarabæt-
ur sem um var samið, og færa þær margfaldar yfir í vasa verslunar-
eigenda og heildsala. Svo fast var að dyrum knúið, að verkalýðs-
hreyfingin stóð sem lömuð gagnvart þeim fólskuárásum sem laun-
þegar máttu þoia. Það eitt, að kaupmáttur launa hafi að jafnaði
rýraað uft 25—40% frá því í febr. *74, segir okkur að hin svokölluðu
„rauðu strik“ sem um var samið, og áttu að mæta hugsanlegri
kjararýraun á samningstímanum, reynast gersamlega gagnslaus
þegar á reynir, og þær „bætur“ sem út á þau hafa fengist grátlega
hághornar. Það er því Ijóst að eina raunhæfa leiðin til að halda
jSfnum kaupmætti er að vfsitölubinda laun að fullu, og ber því að
fagna kröfu verkalýðshreyfingarinnar um þetta atriði, og hvetjum
við til samstöðu bæði meðal iðnnema og annars verkafólks um það.
Annað af aðalbaráttumálum verkalýðshreyfingarinnar í þessum
samningum, er krafan um 100 þús. kr. lágmarkslaun á mánuði að
viðbættri vísitölu frá 1. nóv. s.l. Um þetta atriði ríkir engin sundrung
meðal verkafólks, frekar en vísitölubindingu launa. Nú nýverið hafa
andstæðingar okkar látið í sér heyra um réttmætar kröfur verkafólks
um lífvænleg laun. Viðbrögð þeirra voru nákvæmlega í samræmi við
eðli illra innrættra sála. Ritstjórar höfuðmálgagns íhaldsins, sem
væntanlega túlkar stefnu ríkisvaldsins, fara ekki dult með það að
náist einhverjar umtalsverðar kjarabætur, þá verði verðbólguhjólið
keyrt á fullu og verkalýðurinn rændur þeim umsvifalaust. Þvflík
kaldhæðni! Vinnukaupendur leggja hins vegar fram gagnkröfur við
kröfugerð ASÍ eða „tillögur“ til breytingar á samningum. Við lestur
þeirra er ekki hægt að sjá annað en verið sé að storka verkalýðs-
samtökunum. 1 stað þess að mæta að einhverju leiti réttmætum
kjarakröfum verkalýðsins, er lögð fram krafa um að fjöldi réttinda
og hlunninda sem verkalýðshreyfingin hefur náð fram á undanföm-
um árum, skuli nú afnumin eða skert stórlega, svo sem réttur til
launa í kaffitímum (sem þýðir raunar lengingu vinnuvikunnar),
réttur til launa í veikindatilfellum, réttur til frídaga og þannig má
lengi telja. Hér verður þó látið staðar numið í bili, en verkafólki
eftirlátið að draga upp mynd af þeim mönnum er slíkt leggja á borð
fyrir fólk er ekki þekkir annað en þurfa að þræla fyrir sínum
sultarlaunum berum höndum.
IÐNNEMAR OG ÖNNUR ALÞÝÐA! í DAG ER OKKAR DAG-
UR, OG í DAG RÍKIR SAMSTAÐA MEÐAL VOR UM AÐ NÁ
OKKAR RÉTTI. GERUM ÞENNAN DAG AÐ ÖLLUM ÖÐRUM
DÖGUM, FYRR ER EKKI ÁRANGURS AÐ VÆNTA í BAR-
ÁTTUNNI VIÐ AUÐVALDIÐ. MINNUMST ÞESS AÐ ÞAÐ ER
AÐEINS SAMSTAÐAN SEM FÆRIR OKKUR SIGURINN I
ÞEIRRI BARÁTTU. OG HVORT SÁ SIGUR NÆST, ÞAÐ ER
UNDIR ÞÉR KOMID.
Tilgangur þessa erindis er sá að
gefa mönnum yfirlit yfir þróun
kjaramála iðnnema og starfa iðn-
nemahreyfingarinnar á þeim vet-
vangi. Ekki verður hér grafið niður
í þessi mál í smáatriðum heldur
stiklað á stóru og getið helstu
atriða, enda er ekki tími til að
flytja nákvæmt yfirlit og þyrfti þá
að leggja meiri vinnu í samantekt
en ég hef gert. Heldur er skjalasafn
Iðnnemasambandsins götótt og þá
sérstaklega frá fyrstu árum þess og
væri því nauðsynlegt að afla gagna
utan að frá til þess að fá betri
mynd af starfinu sum árin.
Rétt fyrir síðustu aldamót var
fyrsta iðnnemafélagið stofnað og
var það nefnt Lukkuvonin og voru
það nemar í skóviðgerðum sem
það stofnuðu. Litlar heimildir eru
til um það félag og starfsemi þess.
1905 var stofnað Iðnnemafélagið
Þráinn og beitti það sér nokkuð
fyrir hagsmunamálum félags-
manna sinna. Það félag lagðist
niður um 1910 og voru gögn þess
afhent Þjóðskjalasafninu til varð-
veislu. Á þessum árum voru iðn-
nemar vistaðir á heimilum meist-
ara sinna, fengu þar fæði og
kannski einhverja vasapeninga.
Þeir voru þannig undir forræði
meistara sinna. Fyrst ég er farin
aðeins að tala um lífsskilyrði nema
á þessum árum langar mig til að
gefa ykkur mynd af því hvernig
þau voru kringum 1953 og lesa
fyrir ykkur sendibréf sem byrtist í
Iðnnemanum 1953. En það er svo
hljóðandi.
Sendibréf til pabba. Iðnneminn
1953.
Scell og blessaóur pabbi minn,
ogþakkaþér fyrir síðast. Nú er ég
búinn aó vera tvö ár aö lœra og fæ
ég aó vinna á verkstœðinu ef rign-
ing er eða rok, en áóur var ég
látinn rukka, ef ekki var hægt aó
vinna úti.
Sveinn frœndi er búinn að lœra
og fór i sveinsstykkið um daginn,
og var látinn smíða hurð, en það
hefur hann ekki fengið að gera
fyrr, því Gísli bróðir meistarans
smíðar allt á i erkstœðinu.
Ég stunda skólann á kvöldin
eftir vinnu, og ef maður á ekki að
vera sér til athlœgis í skólanum
þá verður maóur að lœra á nótt-
unni, því að um annan tíma er
ekki að rœða.
Hún Sigríður sagði mér að fœð-
ið myndi hœkka upp í kr. 980.-
fyrir nœsta mánuð, en hún sagðist
ekki ætla aó hœkka leiguna fyrir
herbergiskitruna að svo stöddu, en
leigan er kr. 230,- á mánuði núna.
Nú er kaupið mitt rúmar 9,-
fyrir hverjar sextíu minútur.
Ég ætla að hætta að vera í
iðnnemafélaginu pabbi, því að
meistarinn minn sagði mér, að
þaó vœru allt kommúnistar íþess-
um iðnnemafélögum og meira að
segja, að hann Siggi Jóns, sem
alltaf hlustar á hann Eystein, en
aldrei kommana, er nú sagður
kommi síðan hann gekk i þetta
iðnnemafélag og unir hann því
mjög illa, sem eðlilegt er. Ogfinnst
mér það eðlilegt, og ert þú ekki
sammála mér pabbi minn.
IÐNNEMAR1VERKFALLI
Nú hugsa eflaust margir um það, jafnt iðnnemar sem aðrir, hvort
til verkfalla muni koma. Menn eru auðvitað misjafnlega bjartsýnir,
en flestir vonast líklega til að til þeirra muni ekki koma.
Staða iðnnemans er frábrugðin því sem verkafólk á að venjast í
verkföllum, þ.e. að þeir verða að mæta á vinnustað en mega ekki
vinna að framleiðslu. Það eina sem þeir mega gera, er að æfa sig í
ineðferð þeirra verkfæra sem þeir þurfa að nota til að standast
sveinspróf.
Nú er það staðreynd að margir iðnnemar láta sig hafa það, að
hreinsa til, mála og yfirleitt að moka skítnum sem safnast hefur fyrir
og enginn tími hefur verið til að hreinsa fyrir verkfall. Það er eins og
sumir vinnuveitendur stóli á að nota verkföllin til að þrífa til.
En hvar stöndum við þá? Hvað eigum við að segja þegar
meistarinn réttir að okkur kústinn eða pensilinn? Bezta ráðið er að
sýna þeim námssamninginn eða verkfallspésann sem INSÍ gefur
væntanlega út og sýna honum svart á hvítu hver réttur okkar er. Við
megum sópa í kringum vinnuborðið okkar en ekki meir.
Það er skiljanlegt, að vissu leyti, hvað sumir eru eftirgefanlegir
við meistarana. Við suma nema er beint og óbeint haft í hótunum.
„Þú verður rekinn helvítið þitt — ef þú ekki mokar skítnum út,“
segir meistarinn. Munið þá, að það erað þið sem standið með
pálmann í höndunum. Þið hafið ekki skrifað undir neina slíka
þrælasamninga.
Munið að við iðnnemar erum sterkari I baráttunni ef við stöndum
saman og gerum aðeins það sem okkur ber að gera. Með því að
brjóta lögin erum við að svíkja baráttubræður okkur og um leið
veikjum við málsstaðinn.
Sv. Ing.
L.P.