Iðnneminn - 01.05.1977, Blaðsíða 5

i.maí 1977
Iönnemirm 5.
Þróun kjaramála iðnnema
Pabbi, ég er að hugsa um að
hœtta að vera í þessu iðrmemafél-
agi, en þú getur sagt mömmu að ég
fari stundum í KFUM.
Jœja, þaó er nú best að hœtta
þessu rissi ogþú skilar heilsum frá
mér til allra krakkanna og
mömmu og Siggu Stínu á Efra-
Núpi.
Og vertu nú blessaður og sæll
elsku pabbi minn.
Þinn sonur Tobbi.
P.s. Pabbi viltu ekki senda mer
gamla beddann minn, því divan-
inn minn er dottin í sundur.
Tobbi.
Prentnemafélagið gamla var
stofnað 1926 og Félag Járniðnað-
amema 1927 og hefur það starfað
svo til óslitið síðan. Félag Jámiðn-
aðamema var um tíma í sambándi
ungra jafnaðarmanna. Einnig var
félagið eða félagsmenn þess í
Sveinafélagi jámiðnaðarmanna
sem gætti kjaralegra hagsmuna
þeirra nema
Um 1940 var sett í lög um iðnað-
amám ákvæði þess efnis að iðn-
nemar mættu ekki eiga aðild að
sveinafélögum. Það ákvæði var síð-
an fellt úr lögum nokkrum ámm
síðar. Eftir þessa lagasetningu
vom nokkur iðnnemafélögstofnuð
og var fljótlega farið að ræða hug-
mynd að stofnun Iðnnemasam-
bandsins og var það stofnað 23
sept. 1944. Að þeirri stofnun stóðu
5 iðnnemafélög í Reykjavík, Félag
rafvirkjanema, Félag járnsmíða-
nema, Prentnemafélagið, Félag
pípulagningarnema og Félag bif-
vélavirkjanema.
Fyrir stofnun INSÍ hafði verið
samið um kaup iðnnema á fáein-
um iðngreinum og vom það við-
komandi sveinafélög sem að þeim
samningum stóðu. Samningar
þessir vom allir um ákveðna
krónutölu en hugmyndin um að
kaup nema væri ákveðin prósenta
af sveinskaupi kom fyrst fram á 2.
þingi INSÍ 1945 og var þar sett
fram krafa um að kaupið yrði á 1.
ári 30%, á 2. ári 40%, á 3. ári 55% og
á 4. ári 70%. Upp úr þessu fer INSÍ
að vinna að því að öll sveinafélög
taki upp samninga fyrir iðnnema
og þá á grundvelli þessara krafna
INSÍ.
í fmmvarpi að nýjum lögum um
iðnaðarnám sem lagt var fram á
alþingi 1946 vom ákvæði um að
Iðnfræðsluráð yrði stofnað og að
það ætti að ákveða lámarkskaup
iðnnema Þetta fmmvarp var ekki
samþykkt fyrr en á árinu 1949
eftir því sem ég best veit.
Fyrsta ákvörðim Iðnfræðsluráðs
um lágmarkskaup iðnnema var á
1. ári 25%, á 2. ári 30%, á 3. ári 40%
og á 4. ári 45%. Það kom fljótt í
ljós að mjög erfitt var að fá iðn-
fræðsluráð til að hækka þessar
próaentur og var svo meðan þetta
ákvæði var í lögum, þ.e.as. ákvæð-
ið um að Iðnfræðsluráð ákveði
lágmarkslaun iðnnema Því beitti
INSÍ sér áfram fyrir því að sveina-
félögin semdu um kaup iðnnema.
1950 sömdu nokkur sveinafélög
fyrir iðnnema í viðkomandi iðn-
greinum en Félag pípulagningar-
nema náði samningum við sína
meistara um 50% á 1. ári, 60% á 2.
ári, 75% á 3. ári og 80% á 4. ári og
eru það fyrstu samningar sem iðn-
nemahreyfingin náði sjálf.
Mjög misjafnt var hversu vak-
andi sveinafélögin voru fyrir kjör-
um iðnnema og hefur það alla tíð
byggst á því hverjir voru í forystu
sveinafélaganna hverju sinni og
hversu þrýstingur iðnnemahreyf-
ingarinnar var mikill á hverjum
tíma.
1955 setti INSÍ fram kröfu um
að lágmarkslaun iðnnema yrði
40% á 1. ári, 50% á 2. ári, 60% á 3.
ári og 70% á 4. ári og var farið þess
á leit við sveinafélögin, sem þá
stóðu í samningum, að þau tækju
upp þessar kröfur í þeim viðræð-
um. Félag jámiðnaðarmanna, Fél-
ag bifvélavirkja, Félag blikksmiða,
Flugvirkjafélag ísl., Málarafélag
R., Múrarafélag R., Mjólkurfræð-
ingafélag ísl., Sveinafélag skipa-
smiða og Trésmiðafélag R. náðu í
þessum samningum 5% hækkun á
hverju ári á þeim prósentutölum
sem giltu samkvæmt ákvörðun
Iðnfræðsluráðs um lágmarkslaun.
Stuttu seinna eða 20. júní 1955
ákvað Iðnfræðsluráð að lágmarks-
kaup iðnnema skyldi fara eftir
þessum samningum eða 30% á 1.
ári, 35% Á 2. ári, 45% á 3. ári og 50%
á 4. ári. Var þetta einhver stærsti
sigur sem iðnnemahreyfingin hafði
unnið í kjaramálum iðnnema.
Sumarið 1961er aftur reynt við
prósentuhækkun kaups iðnnema
og setti INSÍ þá aftur fram kröf-
una frá 1955. Ekki náðist í þeim
samningum hækkun til iðnnema
og vísuðu samningsaðilar málinu
til Iðnfræðsluráðs.
Nemar í bókargerðariðnaðinum
höfðu alltaf sérstöðu hvað þessi
mál snertir þar sem sveinafélögin í
þeim greinum voru mjög vakandi
um kjör nemanna og var sú pró-
l.maíávarp
INSÍ
KJARASKERÐINGIN EYKST
STÖÐUGT.
Kaupmáttur launa verkafólks
hefur rýmað frá því í febr. ‘74 um
u.þ.b. 25—40%, þ.e.a.s. sú beina
skerðing sem ekki hefur fengist
bætt. Það hlýtur öllum að vera
ljóst að ekki verður við svo búið,
og nú þegar samningar fara í hönd
er ljóst að grundvöllur er fyrir
verulegum kauphækkunum. Það
er því skýlaus krafa verkafólks, að
kjaraskerðingin verði bætt að
fullu, og með tilliti til þess ber að
fagna yfirlýsingu verkalýðshreyf-
ingarinnar um það, að nú sé ára-
langri varnarbaráttu hennar lokið,
og hafin öflug sóknarbarátta fyrir
bættum kjörum verkafólks.
LAUNÞEGAR! STÖNDUM
SAMAN UM AÐ SNÚA VÖRN í
SÓKN, OG SÓKN í SIGUR!
KJARAKRÖFUR VERKA-
LÝÐSHREYFINGARINNAR.
Á ASÍ þingi síðastliðið haust,
mótaði verkalýðshreyfingin í stór-
um dráttum þær kröfur sem á
oddinn verða settar í þeim samn-
ingum sem nú standa yfir. Þar ber
hæst krafan um 100 þús. kr. lág-
markslaun á mánuði, og fullar
vísitölubætur á laun. Seint verður
nægilega brýnt fyrir verkafólki og
forystu þess, nauðsyn á að standa
fast saman um þessar grundvallar-
kröfur, og láta einskis ófreistað til
að þær megi ná fram að ganga.
VERUM MINNUG ÞESS AÐ
VIÐ RÁÐUM YFIR ÞVÍ FRUM-
SKILYRÐI SEM TIL ÞARF,
Þ.E. MANNFJÖLDANUM, SEM
SAMEINAÐUR MYNDAR ÞAÐ
AFL SEM SIGRAST Á HVERJU
SEM ER.
LIFIR ÞÚ AF 500 ÞÚS. Á ÁRI?
Þótt ótrúlegt sé, eru meðal árs-
tekjur iðnnema á 1. ári í námi
u.þ.b. 500 þús. kr. Af þessum
þrælakjörum eiga þeir síðan að
framfleyta sér, og stór hluti þeirra
jafnvel fjölskyldu. Það er öllum
Ijóst, að slíkt er ekki hægt, nema
leggjast í ómældar skuldir og yfir-
vinnu á námstímanum. Ekki verð-
ur sagt að hlutskipti iðnnema sé
glæsilegt á þeim tíma er stjóm-
völd, atvinnurekendur og verka-
lýðshreyfingin tala sem mest um
nauðsyn þess að auka og blómga
verkmenntun í landinu. Iðnnemar
telja það helst til úrbóta, að hér
þurfi að koma til ríkur skilningur
innan verkalýðshreyfíngarinnar á
málefnum iðnnema, jafnhliða því
að hin gjörsamlega úrelta meist-
arakennsla víki fyrir verknáms-
skólum, þannig að iðnnám verði
gert aðlaðandi fyrir þá sem það
vilja stunda.
SAMNINGSRÉTTUR
MANNRÉTTINDI.
Engin véfengir það, að á okkar
tímum telst samningsréttur til
sjálfsagðra mannréttinda. Iðn-
nemar mega hins-vegar búa við
það að hafa aðeins óbeina aðild að
samningum um kjör sín, og má
segja að þetta sé í samræmi við
þau réttindi eða öllu heldur rétt-
leysi sem iðnnemum er boðið upp
á.
HÉR RÍÐUR Á AÐ
VERKAFOLK OG FORYSTA
ÞESS STANDI FAST VIÐ HLIÐ
IÐNNEMA í BARÁTTU
ÞEIRRA FYRIR LÍFVÆNLEG-
UM LAUNUM OG ALMENN-
UM MANNRÉTTINDUM.
VERAFÓLK í HLEKKJUM.
í dag 1. maí, á baráttudegi
verkalýðsins, vill Iðnnemasam-
band íslands hvetja til samstöðu
verkafólks gegn kjararáðsstefnu
auðvaldsins. Launþegar bera orðið
hlekki þess, að hér er við völd
rammgerð afturhaldsstjóm sem
svífst einskis í árásum á hinn vinn-
andi mann. Við berum hlekki þess,
að hér er við völd stjóm atvinnu-
rekenda- og heildsalaþjónkara,
sem vinnur að því leynt og ljóst að
millifæra laun verkafólks yfír í
vasa verslunareigenda.
VINNANDI ALÞÝÐA! TÖK-
UM UNDIR KJÖRORÐ IÐN-
NEMASAMBANDS ÍSLANDS:
SLÍTUM HLEKKI ARÐRÁNS-
INS.
IÐNNEMASAMBAND
ÍSLANDS.