Iðnneminn - 01.05.1977, Blaðsíða 6

6. Iðnneminn
1. maí 1977
senta sem þau sömdu um yfirleitt
hærri en gilti fyrir aðra nema.
í þessum samningum 1961
sömdu þessi félög um hækkun
þannig á 1. ári 35%, á 2. ári 40%, á
3. ári 50% og á 4. ári 60%. Tæplega
ári seinna eða 28. mars 1962 ákveð-
ur Iðnfræðsluráð að þær prósentur
sem náðust fyrir nema í bókar-
gerðariðnaðinum skyldu gilda sem
lámarkslaun fyrir iðnnema.
Á 22. þingi INSÍ 1964 er sett
fram krafa um að lámarkslaun
iðnnema verði 45% á 1. ári, 55% á 2.
ári, 70% á 3. ári og 85% á 4. ári.
Ekki reyndist nokkur leið að fá
Iðnfræðsluráð til að hækka pró-
sentuna frá því 1962 til 1966 en þá
voru samþykkt ný lög um iðn-
fræðslu og var í þeim tekið út
ákvæðið um að Iðnfræðsluráð
ákveði lágmarkslaun iðnnema.
Engin hreyfing var síðan á
launamálum iðnnema fram til
1970 þrátt fyrir starf INSÍ að
þessum málum, en á 26. þingi
INSI 1968 var gerð krafa um að
lágmarkslaun iðnnema yrðu 45% á
1. ári, 55% á 2. ári, 65% á 3. ári og
75% á 4. ári.
Á árinu 1970 má segja að verði
tímamót í kjaramálabaráttu iðn-
nema eins og árið 1955. Samning-
arnir 1970 marka upphafið og
grundvöllinn að starfi INSÍ að
kjaramálum til þessa dags og þeim
samningum sem gerðir hafa verið
eftir 1970. í þessum samningum
sömdu Samband byggingarmanna,
Sveinafélag pípulagningarmanna,
Rafiðnaðarsamband ísl. og Málm-
og skipasmiðasamband ísl. urq
kjör iðnnema. Aldrei höfðu samn-
ingar um iðnnemakjör náð til eins
margra iðngreina og eins margra
iðnnema. í þessum samningum
var síðasta ákvörðun Iðnfræðslu-
ráðs frá 1962, um lámarkskaup
iðnnema, staðfest, samið um yfir-
vinnukaup 1., 2. og 3. árið skv.
Dagsbrúnartaxta en 4. ári skv. 1.
árs kaupi sveina, 40% hærra kaup
það námsárið sem nemi þarf ekki
af einhverjum ástæðum, að sækja
skóla, aðild að lífeyrissjóðum,
aukaálög samkv. kjarasamningum
sveina. í þessum samningum var
iðnnemahreyfingin mjög virk og
veitti mikilli pressu á sveinafélög-
in, eins og hún hefur gert í hverj-
um samningum síðan.
Árið 1972 var aftur gengið til
samninga og fékk INSÍ þá í fyrsta
skipti aðild að samninganenfdinni
um iðnnemakjörin og hefur svo
Verið síðan, og var það árangur
þeirrar baráttu sem háð hafði ver-
ið frá því í samningunum 1970, en
fekkst ekki þá.
Lámarkskaup iðnnema var
ákveðið 40% á 1. ári, 45% á 2. ári,
55% á 3. ári og 60% á 4. ári,
yfirvinna á 1. og 2. ári samkv.
taxta Dagsbrúnar en 3. og 4. árið
taxti sveina á 1. ári, ákvæði um
slysa- og örorkutryggingar og qið
iðnmeistarar haldi eftir af kaupi
félagsbundinna iðnnema félags-
gjöldum til viðkomandi iðnnema-
félags. önnur ákvæði samningsins
voru þau sömu og í samningnum
frá 1970. Þessi samningur gilti fyr-
ir allar greinar sem aðild eiga að
ASÍ.
í samningunum 1974 fær INSÍ
fulltrúa í samninganefnd ASÍ og
skrifar undir bæði iðnnemakjörin
og rammasamning ASÍ og VSÍ. í
þessum samningum næst sá ár-
angur að prósentan er ákveðin á 1.
ári 45%, á 2. ári 50%, á 3. ári 60% og
á 4. ári 65%, yfirvinna 1. árið
samkvæmt taxta Dagsbrúnar en
hin árin skv. 1. taxta sveina,
ákvæði um sömu réttindi og
hlunnindi og sveinar fá.
I þessum samningum var einnig
gerður svo kallaður viðaukasamn-
ingur um iðnnemakjörin og fólst í
honum það að ef meistari greiddi
4. taxta Dagsbrúnar sem lág-
markslaun þegar neminn er ekki í
skóla, skoðist það sem greiðsla fyr-
ir skólatíma einnig. Mikið hafði
verið um svo kallaða baksamn-
inga, um margra ára skeið, sem
meistarar létu nema undirrita í
upphafi námstíma og fólst í því að
viðkomandi iðnnemi fengi eitthvað
hærra kaup meðan unnið var en
síðan ekki kaup í skóla. Þessir
samningar flestir voru nemum
óhagstæðir og komu þeir út með
minni árslaun en þeir sem fengu
greitt sitt taxtakaup allt árið.
INSÍ fékk marga af þessum samn-
ingum dæmda ógilda, en ekki var
hægt að horfa fram hjá þessu eða
uppræta þá alveg og þótti því rétt
að semja um ákveðin lágmarks-
laun fyrir þá nema sem ekki fengu
kaup í skóla.
Með lögum um launajöfnunar-
bætur og síðan með samningum
um þær, frá 1974 og ‘75 fengu
iðnnemar þær ýmist sem krónu-
töluhækkun eða prósentu af
sveinakaupi. Krónutölu hækkunin
olli því, að raunkaup iðnnema
varð nokkuð hærra en umsömdu
prósenturnar frá 1974 sögðu til um
og var vegið hart að atvinnurek-
endum í samningunum 1976, að
þær yrðu felldar út og yrði þá um
kauplækkun að ræða hjá iðnnem-
um. Með samningunum 1976 urðu
prósenturnar 50% á 1. ári, 55% á 2.
ári, 60% á 3. ári og 65% á 4. ári plús
láglaunabæturnar sem ákveðin
krónutala sem ekki tæki á sig
hækkanir. Einnig var í þessum
samningum samið um kaup fyrir
unnin tíma og var þá felld niður
viðmiðunin við Dagsbrúnartaxtan
og tekin upp prósenta af sveins-
kaupi. Ástæðan var sú, að komið
hafði í ljós að þeir nemar sem
fengu greitt kaup eftir Dags-
brúnartaxta fengu margir hverjir
ekki greidd þau hlunnindi sem
kveðið var á um í samningum um
iðnnemakjörin.
Frá því 1970 hefur iðnnema-
hreyfingin gert samninga beint við
einstök meistarafélög í þeim grein-
um sem hinir almennu samningar
um iðnnemakjörin náðu ekki til á
hverjum tíma. Þó hefur ekki tekist
enn að dekka allar iðngreinar. Þeir
sérsamningar sem eru í gildi núna
eru samningar við Hárgreiðslu-
meistara og við Hárskerameistara.
Eins og staðan er í dag, stendur
iðnnemahreyfingin á mörkum þess
að fá fullan samningsrétt og því
verðum við enn að treysta á stuðn-
ing og velvilja verkalýðshreyfing-
arinnar í samningum um kaup og
kjör iðnnema. Staða INSÍ hefur
styrkst nokkuð að þessu leiti með
tilkomu samstarfsyfirlýsingarinr,-
ar milli INSÍ og ASÍ, sem undirrit-
uð var fyrir nokkrum dögum og
fjallað var um á síðasta þingi
INSÍ.
I framtíðinni liggur mikið verk
fyrir iðnnemasamtökunum á sviði
kjaramála þar sem um mikla
breytingu er að verða á iðnnámi.
Þessi breyting veldur því að iðn-
nemar verða að vera vel á verði og
vernda þau réttindi, árangur og
viðurkenningu, sem hreyfingin
hefur áunnið sér á sviði kjaramála.
Einnig verður um að ræða mjög
mikla formbreytingu í gerð kjara-
samninga í kjölfar nýrrar skipan
iðnnámsins.
Ég hef hér rakið í stórum drátt-
um þróun kjaramála iðnnema og
hef reynt að koma inn á öll þau
atriði sem máli skipta til að gefa
mönnum hugmynd um þróun
þessara mála. Nauðsynlegt væri
að rannsaka þessa hluti betur og
safna saman gögnum um kjaramál
iðnnema, með það fyrir augum að
gefa út sögu iðnnemasamtakanna.
Jónas Sigurðsson.
ilITSTJÓRASKIPTT
Jason Steinþórsson hefur nú á-
kveðið að segja af sér störfum sem
ritstjóri Iðnnemans sökum annara
starfa.
í hans stað hefur sambands-
stjóm kjörið Loft Þór Pétursson í
embætti ritstjóra Iðnnemans. Fyr-
ir hönd Iðnnemasambands íslands
þakka ég Jasoni störf hans í þágu
hreyfingarinnar, jafnframt því
sem ég bið Loft velkominn til
starfa, og vona að honum farnist
vel í því að koma baráttumálum
iðnnema á framfæri í málgagni
okkar.
Sveinn Ingvason.
Rafvirki nokkur var sendur
snemma morguns til þess að setja
upp ljósakrónu í nýju húsi. Ekki
kom hann aftur fyrr en undir
kvöld og voru menn farnir að
undrast mjög um hann. Er hann
var spurður hvernig þetta hefði
gengið, sagðist honum svo frá:
— Ég gekk beint að því að setja
upp krónuna, einsog lög gera ráð
fyrir. Þegar því var lokið kveikti ég
á öðrum rofanum við dyrnar, en
þá kom bara hálft ljós á perurnar.
Ég kveikti nú á hinum rofanum,
en þá dóu öll Ijós. „Nú, jæja,“
hugsaði ég. Þeir hafa verið svona
klárir, sem tengdu hér í loftin. Ég
tók síðan allt í sundur í loftdósinni
og tengdi að nýju. Setti svo nýjar
sikringar í og prófaði aftur, en nú
kviknaði bara á einum vegglampa.
Það hlaut því að vera eitthvað
vitlaust annars staðar.
Ég tók nú í sundur í svefnher-
berginu, það er vitanlega allt vit-
laust, en þegar ég var búinn að
ganga frá því aftur, var dautt í
eldhúsinu og ganginum. Ég fór nú
að athuga hvort rétt væri tengt í
eldhúsinu, og stóð uppi á eldavél-
inni. Viti menn: Fæ ég ekki þetta
hrotta stuð í lappirnar og var
nærri dottinn oní vaskinn. Ég sá
nú að engar smávitleysur voru á
ferðinni, fyrst eldavélin var komin
inn á ljósakerfið.
Mér tókst að lokum að koma
straum á einn tengil í eldhúsinu og
stakk þar í prufulampa, sem ég
hafði verið svo forsjáll að taka með
mér.
Ég sagði fólkinu að ég myndi
koma á morgun og kippa þessu í
lag og var húsmóðirin mér mjög
þakklát fyrir það.
7?
Verkfallsréttin verðum við,
að vernda sem við getum.
Við gefum aldrei Geira grið,
sem græðir fullum fetum.
rutfol.
Trúboði: — Af hverju glápirðu
svona á mig, ókunni blámaður?
Negrinn: — Ég er frá matvælaeft-
irlitinu.
í Egyptalandi til forna fór tann-
taka þannig fram á þann hátt, að
tréhjálmur var settur á höfuð
sjúklingsins og barið á, þar til
sjúklingurinn rotaðist. Síðan var
tönnin tekin. Það gæti verið at-
hugandi fyrir tannlækna hér á
landi, að rifja upp þessa gömlu
(góðu) aðferð, ef sjúklingarnir vilja
ekki láta deyfa sig. Einnig ætti
þessi aðferð að verða eitthvað
ódýrari.