Tímarit iðnaðarmanna - 01.06.1930, Síða 4

T í M A R I T
IÐNAÐARMANNA
öllu landinu, 47 steinhöggvarar í Rvík en 60
á öllu landinu o. s. frv., sem sýnir að fleiri eru
taldir með en eiginlegir iðnaðarmenn.
Iðngreinirnar eru taldar að vera 29 alls en
fátt mun hafa verið i sumum þeirra. Yegna
seinni tíma er rjett að geta þess, að iðngrein-
irnar voru þessar: Bakarar, beykirar, bók-
bindarar, drifsmiðir (gjörtlarar), eirsmiðir,
glerskerar, hanskamakarar, hattarar, hjóla-
og vagnasmiðir, húsgagnasmiðir (snikkarar),
járnsmiðir, kaðlarar, lásasmiðir, naglarar,
pjátrarar, prentarar, rennismiðir, silfur- og
gullsmiðir, skraddarar, sótarar, sútarar, söðla-
smiðir, tóbaksspinnarar, trjesmiðir, úrsmiðir
og vefarar. Er kunnugt um sumar þessara iðn-
greina, að ekkert var að þeim starfað lijer
eftir aldamót, svo sem drifsmíði, glerskurði,
hanska- og hattagerð, naglasmiði, reipslætti
o. fl., og í öðrum var lítið að gera.
En upp úr aldamótunum fer að skifta um.
I verklegum efnum fer öllu fram hröðum fet-
um á flestum sviðum. Þá er síminn lagður,
samgöngur auknar bæði innanlands og við út-
lönd, bankar stofnaðir og peningum þannig
veitt inn i landið til framkvæinda og fram-
sóknar, og með öllu þessu vaknar þjóðin sjálf
til skilnings á því, að við liöfum sofið á verk-
lega sviðinu og drögnumst æ lengra aftur úr
öðrum menningarþjóðum, andlega og efna-
lega, ef ekki er aðgert þegar i stað. Mun á sín-
um tíma minst margra ötulla athafnarmanna,
sem drjúgan þátt áttu í þeim umbótum og
breytingum, sem á voru gerðar.
Á öðrum stað hefir að nokkru verið rakið,
hvernig breytingarnar urðu, hverjir riðu á
vaðið og hvernig iðju- og iðngreinum fjölgaði
smámsaman, jafnframt þvi að mörg fyrirtækj-
anna uxu og elfdust með ári hverju, og skal
því ekki farið út i það hjer, en aðeins drepið
á það, hvar vjer stöndum í ár. Hitt væri vit-
anlega fullkomin ástæða til að rita um síðar,
hvaða erfiðleika og baráttu framfarirnar liafa
kostað, hvaða fyrirtæki hafa orðið að lúta í
lægra lialdi og hversvegna og hvað helst ber
að varast við stofnun slíkra fyrirtækja.
Af iðjuverum eru nú starfandi hjer 4 ullar-
og klæðaverksmiðjur, (1 í Reykjavík), 2 öl-
gerðir (báðar í Rv.), 5 gosdrykkjagerðir (3 i
Rv.), 3 sútunarverksmiðjur (allar i Rv.), 1
gærurotun (Rv.), 7 skipasmíðastöðvar (2 í
Rv.), 6 trje- og húsgagnasmíðaverksmiðjur (4
í Rv.), 5 stærri vjelsmiðjur (2 í Rv.), 4 stærri
efnagerðir (Rv.), 7 síldarverksmiðjur, 6 fisk-
mjölsverksmiðjur (1 i Rv.), 3 niðursuðuverk-
smiðjur (1 í Rv.), 4 smjörlíkisgerðir (2 í Rv.),
2 steinsteypuverksmiðjur (1 í Rv.), 1 kolagas-
stöð (Rv.), 1 ildis- acetylenverksmiðja (Rv.),
2 kaffihætisgerðir og kaffibrenslur (Rv.), 5
netagerðir (Rv.), 1 sjóklæðagerð (Rv.), 2
tunnugerðir (1 i Rv.), 24 ishús með vjelfryst-
ing (5 í Rv.), 8 mjólkur- og rjómabú fyrir utan
mjólkurhreinsun Mjólkurfjelagsins í Reykja-
vík, og 16 fiskþurkunarhús (8 í Rv.).
Auk þess má til iðju telja allar stærri raf-
magnsstöðvar í landinu, sem nú eru að minsta
kosti orðnar 10 eða fleiri, beintætara og fiski-
aðgerð með vjelum í Vestmannaeyjum, 14
lifrabræðslustöðvar á landinu, þvottahús, fata-
hreinsun o. fl.
Samkvæmt bráðabirgðaskýrslu frá vjela-
eftirlitinu eru auk hins framantalda í Reykja-
vík 2 bátasmiðastöðvar, 42 trje- og húsgagna-
smiðavinnuslofur, 20 járn- og vjelsmiðjur, 9
prentsmiðjur, 6 bókbandsstofur, 16 gull- og
silfursmíðaverkstæði, 37 eða fleiri skósmíða-
verkstæði, 4 blikksmiðjur, 11 brauðgerðarliús,
17 úrsmíðavinnustofur, 5 reiðhjóla og bifreiða-
viðgerðir, 1 vagnagerð, 2 gleraugnagerðir, 1
prjónastofa o. fl., sem alt er í það smáum stíl,
að til iðnaðar telst en ekki iðju. En þetta er
nóg til þess að sýna, hvílíkur fjöldi af iðju og
iðnaðarfyrirtækjum hefur risið upp síðan um
aldamót, hvað starfið liefir aukist og livað
framtak og dugnaður liefur örfast, aðallega á
siðustu ártugum. Jeg skal að síðustu geta þess,
að nú eru iðngreinir í Reykjavík taldar um
50, iðnaðarmenn rúm 1700, íbúarnir um 26500,
venslamenn iðnaðarmanna 3500, iðjustarfs-
menn 300 og þeirra venslafólk 600, eða alls
um 2000 manns í Reykjavik einni, er að iðn-
aði slarfa og 6000, sem af honum lifa. Virðist
það orðinn það álitlegur hópur, að ástæða sje
til að telja iðnað með í atvinnugreinum þjóðar-
innar, þótt enginn þeirra, er í dagblöð vor rita
og alinenn tímarit liafi komið auga á það
ennþá.
[ 18 ]