Tímarit iðnaðarmanna - 01.03.1931, Page 16

T í M A R I T
IÐNAÐARMANNA
sig á alla lund, því að það sje hvorttveggja
að þá kali þá siður og hitt annað að þeir
finni þá þegar ef þá kali og geti þá þegar
gert við því. En ekki með snjó, heldnr með
því að strjúka volgri hendinni um hlettinn og
þýða hann þannig jafnóðum. Vilji höndin
kólna um of á þessu (ef það er oft gert) þá
eigi að velgja hana í barmi sjer og stinga
henni þurri í vetlinginn. „Mývatnshetta“
svokölluð væri sennilega hentasti höfuðbún-
aðurinn, en þó má fitin ekki vera of þröng
á kinnbeinunum). Hann telur það staka ó-
heppni og ólag að láta sig kala á liöndum
eða fótum, og segir að alt sje komið undir
búningnum. Eskimóar hafi skinnsokka úr
hreindýrastökum og skó úr sama efni: loðn-
unni snúið inn í ilinni, en ýmist út eða inn
um legginn, og þetta sje bæði hlýtt og létt.
Hjer á landi hefir menn stundum kalið á
fótum (einkum tám) af því að þeir hafa haft
leðurskó, sem frjósa í stokk að fætinum, svo
að blóðrásin teppist.
Það er gott ráð að grafa sig i fönn ef
það er gjört nógu snemma, áður en
maður er orðinn örmagna af þreytu og
hungri. Vitaskuld verður því ekki ætið við
komið að byggja snjóhús: skófla ekki til, og
fönnin svo laus stundum að ekki er hægt að
fá hnausa. En það er mikið betra en ekkert
að búa sjer til holu inn í snjóskafl, undan
veðrinu, og það jafnvel þó ekki sé hægt að
byrgja dyrnar, — Það fennir líka i þær
smátt og smátt. — 1 þessari liolu má þá setj-
ast eða leggjast fyrir, og jafnvel sofna sjer
dúr; engin hætta á að maður helfrjósi ef
maður er ekki áður sleinuppgefinn og ban-
hungraður. Ef maður hefir með sér nestis-
bita er sjálfsagt að gera sér gott af því og
eiga þó lielzt eitthvað eftir til þess að hressa
sig á þegar maður vaknar. Versti gallinn er
að snjórinn þiðnar undir manni og maður
vöknar. Þessa gætir síður hjá Eskimóum, því
að þeir eru í skinnfeldum. Vilhj. Stefánsson
telur enga hættu á að menn sofni „svefnin-
um langa“ þó menn sofni sjer dúr þegar
svona er ástatt, ef menn eru ekki örþreyttir
og aðframkomnir af hungri áður en þeir leggj-
ast fyrir. „Eskimói sest fyrir strax og hann
veit ekki vegar síns, leitar sér að einhverju
afdrepi eða skjóli, ef hann getur fengið það,
finnur sér stein, sópar af honum fönnina og
sezt svo á hann, snýr bakinu i veðrið, hniprar
sig saman og sofnar gjarna fram á hendur
sínar ef svo ber undir, en vaknar við kuld-
ann, stendur þá upp og ber sér, sezt svo aft-
ur stund og stund, en leggur ekki á stað fyr
en upp styttir svo að hann sjái vegar síns.
Hann grefur sig i fönn eða gerir sér eitthvað
skýli ef hann getur, en ef þess er enginn kost-
ur, sezt hann fyrir eins og áður var sagt“.
(Vilhjálmur Stefánsson: My life with the
Eskimo, bls. 75—79 og hls. 153—156).
Eilthvað gott gætum við kannske lært af
þessu, þó ekki sje að öllu jafnt á komið fyr-
ir okkur og Eskimóum. Veldur þar mestu um
klæðnaðurinn, fæðan (meiri fita hjá Eskimó-
um, en það er sama sem meira eldsneyti i
kroppnum) og svo það, að á ísbreiðunni miklu
má heita að alt sje ein fannbreiða eða is-
eyðimörk og víða ekkert leiðarmerki, svo að
það verður skiljanlegt að Eskimói vill ekki
hætta sjer út í óvissu. Hjer á landi eru víðast
einhver kennileyti, fjallaskörð, hnúkar, klett-
ar, gilharmar, dalverpi, sem við erum að kepp-
ast við að ná og höldum því oft of lengi á-
fram viltir vegar, verðum örþrota og upp-
gefnir, og þá á kuldinn hægt með að nísta
okkur í sínar helgreipar, þegar mótstöðuaflið
er ekkert orðið. Oft hefir líka orðið liftjón
hjer á landi af því að menn liafa gengið fram
af hömrum og hrapað til bana eða slasast svo
að ekki eru sjálfbjarða og verða fyrir það
dauðanum að hráð.
Sem betur fer koma slys þessi æ sjaldnar
og sjaldnar fyrir (símastaurar, vörður) og þau
ættu lielst að verða sem allra fæst.
Meðferð á kali: Kalinn likamshluta á að
þýða upp með köldu vatni, þar til alt frost
er úr, og limurinn orðinn mjúkur og sveigj-
anlegur: strjúka þá um holdið, með liægð
fyrst, ætíð á leið til hjartans, og smáherða
svo á strokunum, vel upp fyrir takmörk þess,
sem kalið var og þess sem var óskaddað; færist
þá smámsaman líf i það scm frosið var. Allt er
um að gera að frostið fari úr smámsaman. Það
[ 10 ]