Vikan - 12.09.1956, Qupperneq 6

#y"ustur
„Skrýtiö aö eiga að
í dgúpri (jgá
deyja svona,“ hugsaði Hillary Everestfari
Ileiðangrinum árið 1954 stóðu tjaldbúð-
ir „Nýja Sjálands fjallamannaklúbbs-
ins“ uppi í Barun jöklinum í Himalaya-
fjöllunum, í um 5700 metra hæð. Þetta
var eyðilegur skiki milli hrikalegra snævi
þakinna tinda. Jim McFarlane og Brian
Wilkins höfðu verið úti í rannsóknar-
ferð. Sir Edmund Hillary, sá sem sigrað
hafði Everesttindinn árið áður skreið út
úr tjaldinu sínu og svipaðist eftir þeim
úti á jöklinum, en hann gat ekki komið
auga á nokkum mann.
Hann hafði sagt þeim að koma snemma
til baka, en nú var langt liðið á daginn og
dimmt og drungalegt í lofti. Hvað gátu
þeir verið að gera? Klukkan hálf sex
staulaðist Wilkins loks heim, alblóðugur
í andliti.
— Hvar er Jim? spurði Hillary.
— Við féllum niður í sprungu. Ég
komst upp, en Jim er enn þar niðri. Svo
sagði hann frá því, að þeir hefðu verið
rétt komnir að jökulkambi á ísbreiðunni,
þegar þeir stigu á þunna snjóskán og
stungust gegnum djúpan, lausan snjó, um
18 metra niður í mjóa sprungu.
Snjógleraugun hans höfðu skorið hann
á enninu og honum gekk illa að koma í
veg fyrir að blóðið rynni ofan í augun
á honum. Hann kvað McFarlan varla geta
hreyft sig og þurfa á hjálp að halda.
Wilkins hafði staulazt eftir gjánni,
skriðið gegnum mjó skörð í ísinn, mjakað
sér eftir snjóugum syllum, höggvið þrep
í isvegginn og loks tekizt eftir tveggja
klukkustunda Iífshættulegt strit, að klóra
sig upp á bakkann.
SMÆLKI
— I>ú ættlr að kvænast.
— fjg hef oft óskað þess síðustu vikurn-
ar að ég ætti konu. Hún mundi þá senni-
lega eiga saumavél, það þarf að bera olíu
á saumavélar og ég hef svo sannar-
lega þðrf fyrir olíu á lamirnar á skrif-
stofuhurðinni minni. I»að ískrar svo í
henni.
; j j
— Hvað gerði elskan litla meðan mamma
var I burtu? spurði móðir litlu dóttur
sína, þegar hún hafði verið í burtu í
einn sólarhring.
— Ég þóttist vera pósturinn, svaraði
dóttirin. — Og ég bar bréf í hvert ein-
asta hús við götuna. Það var heill bunld
af bréfum í skúffunni þinni, öll bundin
saman með rauðum siikiborða.
! ! !
— Ungi maður, ég heyrði klukkuna slá
fjögur, þegar þú komst með dóttur mina
heim í nótt, sagði reiður faðir.
— Það er alveg rétt, svaraði pilturinn.
— Hún ætlaði að fara að slá ellefu, en ég
greip um dingulinn og hélt henni, svo að
hún vekti yður ekki með þessum hávaða.
— Því f ósköpunum datt mér þetta ekki
í hug þegar ég var ungur, tautaði faðirinn.
Hillary safnaði í flýti saman reipum,
mat, vatni og tveimur svefnpokum, því
hann vissi að þeir yrðu að finna gjána,
áður en myrkrið skylli á, og lagði síðan
af stað með fimm Serpa. Það var orðið
næstum aldimmt, þegar hann fann sprung-
una, skreið á maganum fram á brúnina
og hrópaði: „Halló, Jim!“
McFarlane svaraði veikum rómi. Hann
hélt að hann væri fingurbrotinn og kvaðst
vera þyrstur. Hillary lét reipi síga nið-
ur til hans, en McFarlane virtist ekki geta
náð því. Hann ákvað því að síga sjálfur
niður með tvö reipi og binda McFarlane
í annað. Þá gætu Serparnir halað þá upp,
hvorn á eftir öðrum.
Hillary hefur lýst því sem á eftir fór
í dramatízkri blaðagrein: „Austur af
Everest." Um leið og hann lét sig falla
ofan í gjána, veitti hann því athygli, að
hann hafði í aðgæzuleysi bundið reip-
inu um mittið í staðinn fyrir um mjaðm-
imar. Reipið herptist að brjóstkassanum
og hindraði andardrátt hans.
Serparnir létu hann síga hægt og með
snöggum rykkjum þangað til hann gat
snert annan vegginn, en þá hættu þeir af
einhverjum ástæðum að slaka á, svo a’ð
hann hékk í lausu lofti, og saup hvelj-
ur eins og fiskur á þurru landi. Hann
vatt sér til eins og óður maður, til að
reyna að létta þrýstinginn. Hann vissi
að hann gæti ekki enzt lengi svona og
hugsaði: — Skrýtið að eiga að deyja
svona.“
Þar sem Serpamir önsuðu ekki köllum
hans um að halda áfram að láta hann
síga, þá skipaði hann þeim að draga sig
upp. Þeir tóku í kaðalinn af öllu afli og
Hillary dróst upp á við, þangað til hann
sat fastur fyrir neðan brúnina, sem slútti
fram, því reypið hafði skorið rauf í ísinn,
og hann gat ekki hreyft sig.
Serpamir kipptu í af öllu afli og reyndu
að rykkja honum lausum. Hann fann
hvernig rifbeinin sveigðust undan átaki
reipisins og hann fékk sáran sting í síð-
una. Hann náði engri handfestu á slétt-
um og hálum ísnum, en honum tókst að
teygja handlegginn upp yfir brúnina og
ná síðan taki með hinni olnbogabótinni,
og Serpamir drógu hann upp „eins og
tappa úr flösku“.
Þegar hann var búinn að jafna sig, hróp-
aði hann niður: — Við verðum kannski
að skilja þig þama eftir í nótt, Jim. Held-
urðu að það verði í lagi, ef við látum
svefnpoka síga niður til þín? Þessu svar-
aði McFarlane veikum rómi játandi og
pokamir tveir vom látnir síga niður til
hans. I þetta sinn náði hann í reipið, svo
Hillary sagði honum að binda því utan
um sig og gaf Serpunum svo merki um
að taka í.
En McFarlane sat fastur undir fram-
slútandi brúninni, alveg eins og Hillary
hafði gert. Hillary reyndi að rykkja til
reipinu og losa hann — en árangurslaust.
Þegar hann teygði sig niður, tókst hon-
um aðeins að snerta fingurgóma McFar-
lanes. Uggvænlegt korrhljóð gaf til kynna,
að þeir yrðu að láta hann síga í snatri.
Þegar Jim var kominn niður á botn-
inn í gjánni aftur, kallaði Hillary til hans;
og sagði honum að skríða ofan í svefn-
pokana og búa sig undir að eyða nóttinni
þama. Síðan festi hann endann á kaðlin-
um vel í ísinn og sneri við heim í tjald-
búðirnar.
— Ég var helaumur og veikburða og
átti erfitt með að anda, segir Hillary.
— En verri var þó þessi hræðilega sekt-
artilfinning yfir að þurfa að skilja vesa-
lings McFarlane eftir 18 metra ofan í ísn-
um.
Klukkan hálf fim'm um morguninn var
Hillary aftur kominn að sprungunni,- í
þetta sinn með Wilkins með sér. Nú var
snjórinn farinn að losna og það gat orð-
ið lífshættulegt. Hillary hrópaði ofan £
gjána og sér til ósegjanlegs léttis, heyrði
hann McFarlane svara að sér liði ágæt-
lega, en að hann væri kaldur og þyrstur.
Þar sem nú var hætta á að ísbrúnin léti
undan og græfi McFarlane undir, þá
bauðst Wilkins til að fara niður aftur
sömu leið og hann hafði komið.
Eftir að hann hafði bmgðið lykkju um
mjaðmimar og merkjamál verið ákveð-
ið, horfðu Hillary og Serparnir á eftir
honinn ofan í aðra ójafna sprungu 15
metmm lenga til hægri. Það virtist heil
eilífð, þangað til hann gaf þeim merki.
Hann kvaðst vera kominn til McFarlanes,
eftir mikla erfiðleika. En leiðin væri al-
gerlega ófær þeim, sem ekki gæti hjálpað
sér sjálfur.
McFarlane hafði aðeins vafið svefnpok-
unum um hnén á sér, í stað þess að skríða
ofan í þá. Hann hafði tekið af sér vett-
lingana og hendumar á honum vom stirð-
ar af kulda. Hann var sýnilega með heila-
hristing. Wilkins var búinn að bregða
lykkju utan um hann og áleit einasta ráð-
ið að láta reipi síga beint niður í hina
sprunguna og treysta á að Jim gæti fest
það við lykkjuna.
Þetta var gert, en enn sat McFarlane
fastur undir brúninni, svo þeir urðu að
láta hann síga aftur niður á gjárbotninn.
Nú var ákveðið að hætta á að höggva
burtu þessa slútandi brún. Wilkins og
einn Serpinn vom bundnir í reipi og þeir
fóm svo fram á brúnina og hjuggu í
burtu smáísmola, áður en þeir reyndu enn
einu sinni að draga McFarlane upp. Þeg-
ar hann sat enn fastur, lagðist Hillary
með þunga í reipið, teygði sig niður, náði
í lykkjuna utan um hann og beitti ýtr-
ustu kröftum við að draga hánn upp.
Hinar sködduðu hendur McFarlanes
vom bláhvítar og frosnar stífar eins og
klær og fætur hans voru líflausir og
harðir.
Þegar læknirinn var sóttur niður í tjald-
búðirnar, kvað hann upp þann úrskurð,
að hann væri með vott af heilahristingi,
væri illa marinn á baki og beinin ef til
vill eitthvað sködduð, rifbeinin væru mar-
in, fingur og tær kalin og einhverjir af
fingrunum sennilega brotnir. Skömmu
seinna lagðist Hillary mikið veikur. Það
var mesta mildi að þeir skyldu ekki báð-
ir farast.
6