Vikan - 05.06.1958, Blaðsíða 10

Sakluus -
ug þó sek
Harmsaga konunnar, sem varð fjölda
manns að bana
HÚN varð fieiri mönnum að
bana en nokkur önnur
kona í sögu Bandaríkjanna.
Pórnardýr hennar skiptu
hundruðum.
Hún drap með berum hönd-
um, án þess að þurfa að snerta
fórnarlömbin. Hún var hundelt
árum samah áður en hún náð-
ist og þá var hún hneppt í æfi-
langt fangelsi.
Þó gerðist Mary Mallon aldrei
sek um neinskonar glæp.
Mary var saklaus morðingi,
af því hún var smitberi. Hún
var ónæm fyrir taugaveiki, en
bar taugaveikisýkilinn, og hvar
sem hún fór sýkti hún fólk af
hínni hræðilegu veiki.
Saga Mary Mallon líkist
hörkureyfara.
Þetta byrjaði hinn 4. ágúst
1906 í stóru húsi við Oyster
Bay, 18 mílur frá New York.
Frú WiHiam Warren, kona efn-
aðs bankastjóra, var nýflutt í
húsið og hugðist dvelja í því
sumarlangt með fjölskyldu
sinni.
Hún símaði á ráðningastofu
og bað um matreiðslukonu.
Mary Mallon varð fyrir valinu.
Hún var liðlega þrítug, ljós-
hærð, hæglát og fámælt.
En hún var snjöll matreiðslu-
kona. Eftir fyrstu máltíðina,
kallaði frú Warren á stofustúlk-
una og sagði: „Farðu niður í
eldhús og segðu Mary hve góð-
ur okkur hafi fundist matur-
inn.“
Hvernig átti frú Warren að
yita, að maturinn, sem Mary
hafði handleikið, var fullur af
bráðdrepandi sýklum?
Skömmu seinna veiktust sex
í húsinu af taugaveiki.
Heilbrigðismálastjórnin í
New York lét málið til sín
taka. Hún sendi dr. George
Soper á vettvang.
Dr. Soper reyndi vikum sam-
an að finna upptök sjúkdóms-
ins. En árangurslaust. Að lok-
um fór hann á fund frú War-
ren. „Munið þér, hvort þér
buðuð nokkrum ókunnugum
heim til yðar áður en þetta
byrjaði ?“ spurði hann.
„Nei . . . nei . . . áreiðan-
lega ekki, því að við vildum,
að nýja matreiðslukonan yrði
búin að koma sér almennilega
fyrir áður en við byðum gest-
um,“ svaraði frú Warren.
oviljandi
„Nýja matreiðslukonan ?“
kváði dr. Soper.
„Já,“ sagði frú Warren.
„Mary Mallon. Hún veiktist
ekki. En hún reyndist okkur
alveg dásamlega. Mér fannst
mjög fyrir því þegar hún fór.“
Matreiðslukonan.........Dr.
Soper grunaði að hann væri
kominn á slóðina, þó að hann
gæti ekki strax áttað sig á á-
stæðunni.
Svo mundi hann það. Hann
minntist nýju kenningarinnar,
sem hermdi, að menn gætu bor-
ið taugaveikisýkilinn og sýkt
aðra, en verið sjálfir ónæmir
fyrir honum.
Dr. Soper flýtti sér á ráðn-
ingastofuna. Hvar, spurði hann,
var Mary Mallon.
Forstöðumaðurinn vissi það
ekki. En hann gat látið lækn-
irinn fá nöfn fyrrverandi hús-
bænda hennar.
Dr. Soper heimsótti þá hvern
af öðrum.
Auðuga fjölskyldu, sem hafði
ráðið Mary árið 1900 . . . „Hún
fór eftir að gestur, sem hjá
okkur dvaldist, fékk tauga-
veiki.“
Aðra f jölskyldu í New York . .
„Hún fór eftir að þvottakonan
okkar fékk taugaveiki.“
Fjölskyldu lögfræðings í
Maine . . . „Skömmu eftir að
hún kom, fengu sjö okkar
taugaveiki. Hún hjúkraði okk-
ur af mikilli alúð. Við gáfum
henni 50 dollara þegar hún
kvaddi.“
Böndin héldu áfram að ber-
ast að Mary Mallon . . . þar til
dr. Soper tókst að rekja slóð
hennar að gömlu húsi í auð-
mannahverfi New York.
Þjónustustúlka kom til dyra.
„Það eru veikindi í húsinu —
tveir hafa veikst af taugaveiki,“
sagði hún.
Dr. Soper hélt rakleitt inn í
eldhúsið. Hvítklædd kona stóð
við eldavélina og hrærði í potti.
Dr. Soper sagði til sín og
skýrði henni frá rannsókn
sinni.
„í fáum orðum sagt,“ lauk
hann máli sínu, „hef ég komist
að þeirri niðurstöðu, að þú sért
smitberi, að taugaveiki fylgi þér
hvert sem þú ferð.“
í fyrstu kom Mary ekki upp
orði. Hún náfölnaði. Loks
stundi hún, skjálfandi af geðs-
hræringu: „Ég?“
10
AUSTUR OG VESTUR
Hér er mynd, setn tekin var á kvikmyndahátíðinni í Cannes,
sem lokið er fyrir skemmstu. Hún er að því leyti óvenjuieg',
að þarna mætast stjörnur frá austri og vestri. Þessa Iengst
til vinstri kannlst þið eflaust við: Sopliiu Loren hina ítölsku.
I*á er rússneska leikkonan Tatiana Samoilova, en ein aí
myndum hennar fékk verðlaun á hátíðinni, þá bandaríska
leikkonan Mitzi Gaynor og loks önnur rússnesk, Lina Yudina.
Svo roðnaði hún og augun
loguðu af heift. „Ég!“ hrópaði
hún. „Ég!“
Allt í einu greip hún steikar-
gaffal og óð að honum. „Út!“
hrópaði hún. „Út með þig!“
Dr. Soper lagði á flótta.
Nokkrum dögum seinna kom
hann aftur — með þrjá lög-
regluþjóna og annan heilbrigð-
isfulltrúa.
Þeir urðu að leita að Mary.
Hún fannst í skúr í garðinum
og það varð að flytja hana með
valdi á sjúkrahús.
Þar staðfestu læknar þá til-
gátu Sopers, að Mary hefði
sýkilinn. Þeir stungu upp á því,
að hún gengi undir uppskurð,
sem mundi losa líkama hennar
við hinn ægilega morðingja.
En Mary harðneitaði.
Svo að hún var flutt í örlítið
einangrað hús á lóð Riverside
sjúkrahússins á North Brother
eyju. Þar dvaldist hún einsömul
í tvö ár.
Þá tók lögfræðingur að nafni
Francis O’Neill að sér mál henn-
ar og krafðist þess að hún yrði
látin laus. Hann hélt því fram,
að fangelsun hennar hefði enga
stoð í lögum.
O’Neill tapaði málinu, en
heilbrigðismálastjórnin komst
engu að síður að þeirri niður-
stöðu, að hún gæti ekki haldið
áfram að loka Mary Mallon
inni gegn vilja hennar.
Hún var látin laus gegn því
loforði, að hún hefði samband
við heilbrigðismálastjórnina og
fengist ekki framar við mat-
reiðslu.
Sex mánuðum seinna hvarf
hún eins og jörðin hefði gleypt
hana. Hún skipti um nafn —
og fékk sér vinnu sem mat-
reiðslukona.
Ekki leið á löngu þar til
fregnir fóru að berast af nýj-
um taugaveikistilfellum . . . í
gistihúsum í útborgunum Sout-
lrampton og Huntington, í veit-
ingahúsi við Broadway, á
greiðasölustað í Brooklyn.
Og alltaf tókst Mary Mallon
að smjúga úr greipum yfirvald-
anna. Alltaf var hún nýfarin,
þegar fulltrúa heilbrigðiseftir-
litsins bar að garði.
Nú var hún komin í blöðin —
Taugaveiki-Mary kölluðu þau
hana. Nafn hennar var á allra
vörum.
Svo gerðist það dag nokkurn
fimm árum eftir brottför henn-
ar úr sjúkrahúsinu, að dr. Soper
var kvaddur í símann.
Röddin í símanum sagði:
„Þetta er dr. Cragin á Sloane
kvenna-sjúkrahúsinu. Það er
komin upp taugaveiki hjá okk-
ur. Yfirhjúkirunarkonan segir
mér, að við höfum ráðið nýja
konu í eldhúsið fyrir nokkr-
um vikum, og nú kemur mér til
hugar hvort . . .“
Framhald á bls. 14
VIKAN