Vikan - 18.09.1958, Qupperneq 14

Frá hundunum...
Framhald af bls. 6.
frægastur allra hunda þvi hann
hafði verið leystur út 7 sinnum. í>að
var margt skrítið þarna í bænum,
einu sinni man ég að handtekinn var
fátækur og tötralegui' sígauna-
strákur, hann hafði stolið sykurreyr.
Hann vaj- settur í fangelsið sem
stóð við aðalgötu þoipsins. Glugginn
á klefanum sneri út að götunni. Þá
þyrptist allur ferðamannalýðurinn
að glugganum til að gefa drengnum
sætindi, kökur og ávexti. Það var
alltaf löng biðröð fyrir utan glugg-
ann. Svo var stráknum sleppt og
fangelsinu lokað.
En nú sklurn við snúa okkur að
málaralistinni.
— Hvernig ferðu að því að mála
mynd, Steinþór ?
Steinþór hnyklaði brýrnar og
starir ofan í mokkabollann góða
stund.
— Ég get sagt þér hvernig ein af
myndum mínum varð til og það sama
gildir raunar um þær flestar. Þegar
ég var á Spáni málaði ég eina mynd
af spönsku vori. Vorið er stutt á
Spáni, í þetta sinn stóð það ekki
nema tvo þrjá daga. Á Spáni er
vorið blátt. Ég fór út í skóg með
málaratrönur og léreft þessa þrjá
daga og festi á léreftið það sem
fyrir augun bar í skóginum. Ég
lagði litla alúð við myndbygg-
inguna, einbeitti mér að því að
ná stemningunni sem ríkti þarna í
skóginum, málaði hrátt og gróft í
fyrstu og notaði bláa litinn óspart.
Síðan vann ég dögum saman að
myndinni og lagði aðaláherzlu á
myndbygginguna, þá fór ég að líta
á þetta sem mynd. Það má kannski
grilla í skóginn i gegnum hið mynd-
ræna, en fyrir mér er fyrirmyndin
ekkert aðalatriði. Það sem fyrir
mér vakti var að túlka vorið á Spáni
og það verður ekki gert með þvi að
telja samvizkusamlega laufin á
trjánum.
— Hvaða stefnu aðhyllistu þá
helzt í myndinni ?
— Ég byggi á hlutum sem ég hef
fyrir mér í náttúrunni, landslagi,
húsum, bátum og fólki, en þessa
hluti nota ég aðeins sem burðar-
grind til að yrkja utan um, ég fer
með þessa hluti eins og andinn inn-
blæs mér í hvert skipti, er ekki
bundinn þeim á neinn hátt en not-
færi þau sem meðul til að byggja
upp þetta myndræna.
Og hvað svo um listina nú á tím-
um yrileitt?
— Öll list er á hnignunarstigi, segir
Steinþór, það er enginn grundvöllur
lengur að byggja á. Það sést bezt á
því að nú er allt leyfilegt og allt
gert, hversu fáranlegt sem það er.
Nú á tímum nær listin ekki
lengur til fólksins, það er mikið
skapað en sköpunin fær ekki hljóm-
grunn. Mynd sem er geymd í kompu
upp á háalofti ei' ekki list fyrr en
einhver horfir á hana, tónlist sem
ekki er flutt, er ekki heldur list fyrr
en einhver heyrir hana. Listsköpun
nú á timum er bara privattauga-
kippir einstakra manna, þeir hafa
gengið eins langt og hægt er, rekið
upp síðasta öskrið. Og almenningur
fylgist ekki með ósköpunum. Þetta
ei endir á tímabili og það má búast
við að eitthvað nýtt rísi úr rústum
þess gamla.
Hvað er list?
— Listin er í eðli sínu leikur en á
að þjóna einhverjum tálgangi og
verður að risa af einhverjum jarð-
vegi, annars verður hún aldrei nema
dægui'fluga.
971.
krossgáta
Vikunnar.
Ldrétt skýring:
1 f jölda - - 3 fræði —
9 tónn — 12 fangamark
ríkis — 13 vindur — 14
kjána — 16 alltaf — 17
fornt viðurnefni — 20
fara í bylgjum — 22
biblíunafn — 23 verks-
ummerki eldsumbrota,
þf. — 25 bit — 26 töf
— 27 mannsnafn —- 29
tók — 31 á hurð -—- 32
árstíð — 33 feiti — 35
kvendýr — 37 beyging-
arending — 38 timabil
— 40 einkennisstafir —
41 verkfæri — 42 mat-
ai'úrgangur — 44 ílát
45 mælieining — 46
fljóts í Kína — 49 dægi-
legur — 51 á fæti — 53
stjórnandi — 54 sam-
stæðir — 55 stórfljót — 57 áfengi — 58 vindur — 59 brezk eyja — 60
líkamshluti — 62 líkamsop — 64 sjávardýr, þf. — 66 læknismeðferð —
68a magur — 69 rimill — 71 kyrrð — 74 deilur, ef. — 76 forfaðir — 77
greinir — 79 fjöldi ----- 80 spil — 81 máttur —• 82 lætui' af hendi —- 83
stefna.
Lóðrétt skýring:
1 óreiða — 2 espa — 3 sonur Óðins — 4 þjóðar maður — 5 einkennis-
stafir — 6 frumefnistákn — 7 leynd — 8 á fætinum — 10 hestur — 11
nær langt niður — 13 steintegund — 15. skelin — 18 bragð — 19 streng-
ur •— 21 gimsteinn — 23 smáöldur — 24 menn — 26 dúkaefni •—- 27
slæmu ráðleggingarnar — 28 sá sem segir frá — 30 menningarfélag —
31 móðirin — 32 ræstiduft — 34 forskeyti — 36 stríðinn — 38 þýður —
39 risi — 41 muna — 43 leiðsla — 47 dæld —■ 48 löng nef — 49 töfra-
maður — 50 á litinn — 52 áþekk ■— 54 steinar — 56 óvinur Ása •—• 59
skaði — 61 viðurnefni — 63 gylta — 64 vitneskja — 65 marga — 68 röð
— 69 hærra — 70 fléttiefni — 72 grandi — 73 smíðaefni •— 74 jarð-
vinnslutæki — 75 aðgæzla — 78 samstæðir — 79 lindi.
Lausn á krossgátu nr. 970.
LÁRÉTT: 1 Valbjörn — 6 Truman — 9 óaði — 10 kös — 11 ratt —-
13 falsið — 15 tanntaka — 17 nið — 19 garn — 20 Lárusi — 24 ritan
— 25 lii'fan •— 27 liru — 29 stelr — 31 óasar — 32 kafa — 33 gáruðu
•— 35 arðan — 37 fipast — 40 garm — 41 nit — 43 gripahús — 46 aust-
ui' — 48 gái a — 49 tíu — 50 áfir -—• 51 nestið — 52 national.
LÓÐRÉTT: 1 vökull — 2 löstur — 3 járn — 4 rótt — 5 Natan — 6
tifaði - 7 mis — 8 næðingur — 12 annir — 14 lygalaup — 16 kirnur —
19 anís — 21 átta — 22 ullarmat — 23 Sir — 26 fegnir — 28 rass — 29
skuggann — 30 efar — 31 óði — 34 ufsar — 36 angráð — 38 austan ■—•
39 tigull — 42 tigin — 44 pára — 45 haki — 47 SOS.
Morðið sem vakti...
Framhald af bls. 9.
að vera aðalvígsluvottur. Og brúð-
kaupið var haldið sumarið 1900.
En f jandmennirnir létu ekki undan
að heldur. Háðið, spottið, nístandi
sögurnar voru verri en nokkru sinni
fyrr. Ekkert var of Ijótt til að segja
um konuna, sem menn trúðu að
hefði lagt galdur sinn á hinn unga
konung og gert hann náttúrulausan.
Barnleysi Drögu þótti einföldu
bændafólkinu vera sönnun um þenn-
an galdur hennar. Sumárið 1901
fréttist að hún væri með bami en
ekkert barnið kom.
Þá fór að kvisast hlægileg saga
um það að drottningin ætlaði að taka
að sér eitt af börnum systur sinnar
og gera að erfingja krúnunnar. önn-
ur enn áleitnari saga sagði að hún
ætlaði að gera að ríkiserfingja bróð-
ur sinn, siðlausan geðsjúkling.
Allt gekk á afturfótunum með
stjórnmálin. Efnahagsmálinu voru í
öngþveiti, herinn var um það bil að
gera byltingu. Þjóðin var óánægð.
Sumarið 1903 gerðu nokkrir ungir
herghöfðingjar samsæri.
10. júní varð aftur stjórnarkreppa
og þegar ráðherrarnir yfirgáfu höll-
ina: fóru kóngui'inn og fjölskylda
hans, út:.á'syalirnai' að heyra tónlist-
ina og horfa á mannfjöldann.
14
Þegar fólkið sá Alexander og
Drögu sitja þarna og systur hennar
við hlið henni haldandi á syninum,
sem það trúði að ætti að taka við
krúnunni trylltist það.
Hópur samsærismanna hafði kom-
it saman um kvöldið og rætt fyrir-
ætlanir sínar og skömmu fyrir mið-
nætti héldu þeir til konungshallarinn-
ar.
Sem þeir fóru um göturnar með
hávaða slóst Mashin liðþjálfi í för
með þeim ásamt öðrum ábyrgari
yfirmönnum úr hernum.
Þegar til hallarinnar kom var eitt-
livað ekki eins og það átti að vera.
Dyravörður sem lofast hafði til að
opna fyrir þeim, sveik og þeir urðu
að sprengja upp dyrnar með dina-
míti. Við sprenginguna biluðu raf-
ljósin.
Kerti voru sótt og samsærismenn-
irnir leituðu konungsins og konu
hans um höllina j myrkrinu.
Tvo tima leituðu þeir árangurs-
laust. Þeir fóru sal úr sal, brjótandi
mublur, berjandi sverðum sínum.
Loks komu þeir i svefnsal konungs.
Stórt hjónarúmið var bælt iog bólin
ekki orðin köld. Á litla kringlótta
náttborðinu kóngsins var frönsk
smásaga, lögð á hvolf eins og hann
hafði skilið við hana.
En Alexander og Draga voru ekki
fjarri, örþunnur veggur var á milli
þeirra og væntanlegra morðingja
þeirra. Þau voru falin í litlum inn-
byggðum skáp sem ekki var öllu
stærri en venjulegur klæðaskápur.
Dyr hans voru felldar inn í vegginn
og fóðrað yfir svo erfitt var að
koma auga á þær í kertaljósinu.
Þar hímdu þau þétt saman inn-
anum föt drottningarinnar. Sam-
særismennirnir nálguðust, fjarlægð-
ust og nálguðust svo aftur.
Meðan hlé gafst höfðu þau reynt
að klæðast einhverjum fötum.
Kannske hefðu þau ekki fundist
ef Draga hefði ekki litið út um
glúggann og borið kennsl á lífvarð-
arforingja sem var á gangi í garðin-
um. Hún hélt að hann væri enn undir
merkjum og kallaði til hans „Komið
og bjargið kóngi yðar!“ Hann svar-
aði með skammbyssuskoti, hljóp
fyrir hornið, inn og sagði til þeirra.
öxi var sótt og veggir svefnherberg-
isins brotnir niður þar til dyrnar
fundust, þá voru þær rifnar upp og
konungshjónin leidd fram.
Báðu þau sér griða? Ef þau hafa
gert það, var þeim ekki veitt sú bón.
Það kvað við skammbyssuskot og
Alexander hneig í fang Drögu; ann-
að skot kvað við og hún hneig líka.
Þá börðu morðingjarnir á nöktum
líkunum í hatri sínu og ofsa áður en
þeir drógu þau yfir að glugganum
og hentu þeim út.
Kóngurinn var samt ekki dáinn að
því er virtist því fingur hans gripu
um gluggakistuna um leið og hann
var látinn detta. Þá hjó einn tilræðis-
mannanna í hana með sverði sínu
þangað til hann datt. Og jafnvel þar
sem hann lá endilangur á jörðinni
gripu fingur hans krampakent í gras-
ið.
Regn var veðurs.
FLÓTTINN
Framhald af bls. 7.
En i næsta rúmi við hann lá gam-
all höfuðsmaður úr hernum og dag
einn sýndi hann Maresjev sögusafn
úr fyrra striðinu, þar sem sagt var
m. a. frá rússneskum flugmanni,
Kaprovits -— góðum flugmanni, sem
flogið hafði þrátt fyrir það að hann
var með tréfót.
Þetta nægði, og uppfrá þeim degi
tók Maresjev að eygja von. Hann
fékk gerfifætur og eftir margra
mánaða æfingu fékk hann leyfi til
að fljúga aftur.
Hann reyndist eftir þetta hinn
mætasti orrustuflugmaður og hlaut
æðstu heiðursmerki fyrir frammi-
stöðu sína eftir þetta.
Eftir stríðið varð hann kennari
í skóla flughersins. Hann býr nú í
Moskvu með móður sinni, konu og
syni þeirra, ungum.
VIKAN