Vikan - 19.04.1972, Page 55

Konstantín átti að snúa aftur í
auðmýkt og iðrast misgerða
sinna gegn ofurstaklíkunni í
heyranda hljóði.
Þetta vildi Konstantín ekki
sætta sig við, þótt hann kynni
illa við sig í útlegðinni í Róm.
Og þar að auki hefur Anna
María áreiðanlega seint og
snemma bent manni sínum á,
að hann myndi hríðfalla í áliti
almennings í heiminum ef hann
gerði eitt eða annað, sem gæti
skoðast sem siðferðislegur
stuðningur við ofurstana. Þær
ábendingar hefur Grikkja-
drottning sjálfsagt fengið frá
föður sínum, Friðriki heitnum
Danakonungi, og dönsku stjórn-
inni.
Refskákin milli herforingja-
stjórnarinnar og Konstantíns
hefur staðið lengi og stundum
tekið á sig undarlegar myndir.
Konungurinn ungi, sem á há-
sætisárum sínum (1964—1967)
var mest þekktur fyrir hin og
þessi asnastrik, hefur með tím-
anum að minnsta kosti lært eitt:
að þegja nema brýna nauðsyn
beri til að tala.
Þögn hans hefur gert stjórn-
inni í Aþenu ákaflega gramt í
geði. Ofurstarnir hefðu ekkert
frekar viljað en hann hlypi á
sig með einhverri ótímabærri
yfirlýsingu. En nú hafa þeir
neyðst til að setja upp sunnu-
dagasvip gagnvart konungi og
borga honum laun hans.
Árslaun hans nema um þrjá-
tíu og sex milljónum króna á
ári, svo að varla býr blessað
fólkið við sáran skort. En að
vísu fer eitthvað af summunni
í viðhald halla konungsfjöl-
skyldunnar í Grikklandi og
fleira álíka. Hitt hefur skipt
meira máli að Konstantín hefur
áfram verið að formi til kon-
ungur Grikklands, og flestar at-
hafnir stjórnarinnar hafa verið
framkvæmdar í hans nafni.
Þetta gefur stjóminni vissan
bráðabirgðasvip, sem hún er
auðvitað ekki ánægð með.
Hin endanlega áróðursherferð
gegn konungi hófst með lyga-
grein í blaðinu Ta Nea, og var
þar fullyrt að Konstantín og
Anna María ætluðu að skilja
eða væru þegar skilin nema að
nafni. Bent var á til sönnunar
að Konstantín dveldist einkum
í Englandi, og varla hefði ver-
ið hægt að ná í hann þegar
Friðrik konungur tengdafaðir
hans dó.
Á þessu er einföld skýring.
Konstantín er farinn að leita
sér menntunar, sem komið geti
honum að haldi sem stjórnanda
ríkis — og má víst með sanni
segja að það sé ekki seinna
vænna. Hann les stjórnmál og
þjóðhagfræði í Cambridge
nokkra daga í viku, en er þess
á milli hjá fjölskyldunni í Róm.
Anna María fylgir honum
stundum til Lundúna, en er
oftar kyrr heima hjá börnun-
um: Alexíu (sex ára) Páli
krónprins (bráðum fimm ára)
og Nikulási, sem fæddist í út-
legðinni 1969. Þau búa í Róm,
en heimsækja oft ættingja sína
í Kaupmannahöfn, Madrid og
Vestur-Þýzkalandi.
Þeir sem sáu Konstantín og
Önnu Maríu saman í Kaup-
mannahöfn um það leyti sem
Friðrik konungur dó, eru á einu
máli um að ekkert bendi til
annars en allt sé í lukkunnar
velstandi þeirra á milli. Ástæð-
an til þess að Konstantín kom
ekki til Hafnar fyrr en ljóst var
að tengdafaðir hans lá fyrir
dauðanum var einfaldlega sú,
blaðaþjónusta danska utanrík-
isráðuneytisins gat þess sérstak-
iega.
Skilnaðarsöguburðurinn var
sannkallað högg fyrir neðan
beltisstað, enda þótt hirðmar-
skálkur Konstantíns, Leónídas
Papagos, lýsti sögurnar þegar
ómerkar. En sú tilkynning
kemst ekki til eyrna grísks al-
mennings. Og honum voru gróu-
sögurnar fyrst og fremst ætlað-
ar. Því að í Grikklandi er hjóna-
skilnaður hræðilegt hneyksli og
sá, sem talinn er bera sökina,
eilíflega fordæmdur í augum
fólks.
Og nú er rógherferðin gegn
konungi í fullum gangi í grísku
pressunni, sem auðvitað skrifar
ekki annað en ofurstaklíkan
segir henni. Er einkum klifað á
því, að framtíð konungdæmis-
ins eigi enginn að ákveða nema
þjóðin sjálf, það er að segja með
þj óðaratkvæðagreiðslu.
urn konung í hásætið. Um síðir
valdi hann Juan Carlos prins
(sem er mágur Konstantíns,
kvæntur Soffíu prinsessu af
Grikklandi), en það er nú önn-
ur saga.
Aþenustjórn getur brugðið á
sama ráð — lýst því yfir að há-
sætið verði fyllt af einhverjum
prinsi einhverntíma í framtíð-
inni.
En það verður því aðeins að
konungsættin fái fleiri atkvæði
en reiknað er með. Sennilegast
er að Grikklandi verði breytt í
lýðveldi. Annað eins hefur skeð.
Konstantín getur kannski hugg-
að sig við, að sumir fyrirrenn-
ara hans voru ekki alltof fastir
í sessi og náðu þó kórónu og
ríki um síðir. í grískum stjórn-
málum getur allt skeð. Það hef-
ur hent sig fyrr að konungs-
hollustan hefur bálað upp eins
og sinueldur í landinu og að
konungar, sem allir voru löngu
Gróusögur hafa gengið um yfirvofandi skilnað þeirra, en kváðu ekki hafa við rök að styðjast.
að heimsóknir hans til höfuð-
borgar Danmerkur hafa alltaf
ákveðin vandamál í för með
sér.
Konstantín hefur að vísu allt-
af tvo lífverði (sem ofurstarnir
' Aþenu borga)! en þeir duga
ekki við þær heimsóknir.
Danska lögreglan verður að
taka á sig mikla aukafyrirhöfn,
þegar Grikkjakonungur er í
höfuðborginni. Þá má alltaf bú-
ast við mótmælum eða öðru
hættulegra.
Það kom óbeint fram við
dauða Friðriks að samkomulag-
ið milli konungsfjölskyldunnar
og stjórnarinnar í Aþenu hefur
versnað. Papadópúlos sendi
engar samúðarkveðjur til
drottningar „sinnar“ Önnu Mar-
iu, þótt svo að það væri faðir
hennar, sem dáinn var. Mjög
svo formlegt símskeyti til
dönsku stjórnarinnar var látið
duga. Það var svo ögrandi að
Það áhugaverða er að enginn,
jafnvel ekki ofurstarnir sjálfir,
er viss um hver verða myndu
úrslit slíkrar atkvæðagreiðslu.
Það er að segja ef hún verður
lýðræðisleg. En á það má benda
að Konstantín var aldrei mjög
vinsæll meðal þjóðar sinnar,
þótt Önnu Maríu tækist það að
vissu marki. En stjórnarskráin
býður stjórninni þó nokkra
kosti að velja um.
Eitt er víst að Konstantín
verður settur af — en á hinn
bóginn þarf ekki endilega að
afnema konungdæmið. Ofurst-
arnir hafa oft rennt augunum
yfir hafið til hins elzta og
reyndasta af öllum hereinræð-
isherrum, Franco hershöfðingja
í Madrid. Franco hefur einnig
að vissu marki átt við að stríða
konunglega andstöðu. Hann
fann upp á þeirri snjöllu lausn
að gera Spán að konungsríki —
en láta dragast að setja nokk-
hættir að telja með kóngum,
skutu aftur upp kollinum í
Aþenu.
Hvernig snýst Konstantín við
þessari nýju þróun? Áhangend-
ur hans halda að hann þegi
áfram þunnu hljóði, að minnsta
kosti um hríð. Ólíklegt. er að
hann gangi til liðs við þá grísku
útlagahópa, sem andæfa of-
urstastjórninni. Enda vilja þeir
hópar sjálfsagt hvorki heyra
konung né sjá.
Efnahagslega séð verður af-
setningin mikið áfall fyrir þau
hjón. Af kóngafólki að vera
kváðu þau ekki of vel stæð og
fullyrt er að þau eigi lítið á
svissneskum bankareikningum.
En Friðrika ekkjudrottning,
móðir Konstantíns, er hinsvegar
allvel loðin um lófana, svo að
varla fer fjölskyldan á vonar-
völ fyrsta kastið.
Þau verða líklega að flytja.
Framhald á bls. 51.
16. TBL. VIKAN 55