Vikan - 17.04.1975, Blaðsíða 8

Fólk er ýmist að
hrósa manni eða
skamma...
komst ég I fyrsta sinn f snertingu
viö hörmungar stríðs, og ég tel
þetta vera einn athyglisverðasta
kafla lffsmíns. barnra komst ég að
raun um, að allir aðilar virðast
græða á striði, nema litli maður-
inn, sem lendir i miðri skotlin-
unni. Ég þykist hafa komist að
þeirri niðurstöðu, að stríð er i
raun og verú ekkert annað en
„business” eða hagsmunáátök.
Meðan fólkið svalt og dó, voru
þeir, sem stjórnuðu striðinu
beggja. vegna vlgllnunnar, feitir
og pattaralegir og höfðu það gott.
Ég man, að konur herforingja bi-
aframanna voru feitar og sælleg-
ar, vel klæddar og gulli prýddar.
Einu sinni, þegar nauðsynleg
matvæla- og lyfjasending átti að
fara yfir til Biafra, en við komum
henni ekki með okkar vélum, var
reynt að koma farminum i leigu-
vél, sem þarna var, en það var
ekki hægt, þvl að I henni var
glæsilegur Mercedes Benz-fólks-
bill, sem einn herforingja bíafra-
manna átti að fá. Ég vil taka það
fram, að Islensku vélarnar fluttu
aldrei neitt nema matvæli, lyf og
gjafaskreið frá íslandi. Islenska
flugliðið var bæði harðduglegt og
kjarkmikið, þegar á reyndi.
— En oft á tiðum var þetta
harla vonlitið starf, þvi að yfir-
völd I Nigeriu og Bíafra sýndu
engan vilja til að hjálpa fólkinu,
sem svalt. Flogið var með fullar
vélar af vannærðum og deyjandi
bömum frá Uli til Sao Tomé.
Mörg þeirra dóu i höndummanns
eða á leiðinni. Þau voru oftast lit-
iðannaðen skinn,sinarog bein. A
Sao Tomé voru þau hresst við á
sjúkraheimilum, sem kaþólskar
nunnur ráku, og send siöan heim
til. sln, til þess eins að svelta og
deyja, a.m.k. hafði maður það á
tilfinningunni. Sum komu aftur,
ef þau voru heppin.
— Er eitthvað hæft I þvl, að
peningar, sem.safnast til hjálpar
bágstöddu fólki Uti i heimi, kom-
ist aldrei I réttar hendur?
— Ég er hræddur um, að nokk-
ur hluti söfunarfjárins fari
stundum I rangar hendur eða ó-
þarfa kostnað. Þó held ég, að bæði
Rauði krossinn og kirkjufélög
standi sig vel hvað þetta snertir.
Hjálparstarf þeirra er það vel
skipulagt, að litil hætta er á, að
fjármagnið fari forgörðum. Hins
vegar ber lika að geta þess, að
mikið fjármagn fér I að hralda
umfangsmiklu hjálparstarfi
gangandi. Það er t.d. afar dýrt að
halda loftbrú.I gangi, eins og gert
var á milli Biafra og Sao Tomé.
>— Rétt fyrir jólin 1969 áttum
við von á mjög mikilvægum vara-
hlutum frá Evrópu i sexumar.
Við fórum út á flugvöll til þess að
taka á móti vélinni, sem kom með
varning frá Amsterdam. Þegar’
hún var lent kom i ljós, að fyrir
utan farþega, var þotan full af
dönskum jólatrjám, og engir
varahlutir voru með henni.
Ákveðinn hópur hjálparliða vildi
nefnilega halda evrópsk jól með
jólatrjám og kalkúnum. Þeir
buðu mér eitt jólatré I sárabætur
fyrir varahlutina, en ég hafnaði
boðinu á afar litrikri islensku og
ójólalegri. Ég held nú, að saga
magn til þess að senda frétta-
menn til útlanda. Það er vilji fyrir
hendi hjá Rlkisútvarpinu, en pen-
inga vantar I flestum tilfellum.
Það háir okkur einnig á frétta-
stofu sjónvarpsins, hvað við erum
fáliðuð. Þrir fréttamenn eru á
vakt I einu og þurfa að skila 25
Séð inn eftir vistiegri stofunni heima hjá Jóni Hákoni.
sem þessi heyri til undantekn-
inga.
Árið 1970 réðst Jón Hákon
fréttamaður að sjónvarpinu, fyrst
til þess að leysa M^rkús örn An-
tonsson af, en siðar sem fastur
starfsmaður, og nú er hann annar
tveggja fréttamanna, sem skrifa
erlendar fréttir á fréttastofu sjón-
varpsins.
— Það gerir okkur mjög v,ilitt
fyrir við að skrifa erlendar frétt-
ir, að við höfum nánast engin
tækifæri til að ferðast til útlanda,
sem er nauðsynlegt fyrir alla,
sem stunda slikt starf. Við þurf-
um að kynnast mönnum og mál-
efnum, þjóðum og .heimshlutum
til þess að geta urínið starf okkar
vel. Erlendis eru erlendir frétta-
menn jafnan.mikið á ferðinni, en
fjölmiðlar hér hafa tæpast bol-
mlnútna fréttatima, en erlendis
þykir gott, ef samherjar okkar
þar skila tveggja til þriggja min-
útna löngum fréttum á dag.
— Megnið af erlendu fréttaefni
berst til okkar frá fréttastofum á
Bretlandi, Bandarikjunum og á
Norðurlöndum. Við fáum frétta-
kvikmyndir frá þremur aðilum á
degi hverjum, þ.e.a.s. Visnews,
CBS og UPITN; auk þess höfum
við fjarritara frá NTB, AP og
Reuter. Þar við bætist fréttaefni
frá sjónvarpsstöðvum Norður-
landa, sem er Nordvision-þjón-
usta, og loks kaupum við talsvert
af erlendum blöðum og timarit-
um. Það gefur auga leið, að við,
sem skrifum erlendar fréttir,
verðum að lesa einhver ósköp, og
mikill hluti vinnudagsins fer i
lestur fréttaefnis. Það má senni-
lega deila um það, hvort okkur
berist of einhæft fréttaefni,
a.m.k. halda sumir þvi fram. Ég
hefði t.d. ekki á móti þvi að fá
meira fréttaefni frá A-Evrópu-
rikjum, Aslu og Afriku. Þetta
horfir i svolltið betri átt nú, eftir
að við fengum VISNEWS-þjón-
ustuna, sem er bresk fréttastofa
og hefur samband við nánast öll
rlki heims. Frá henni fáum við nú
orðið talsvert af fréttafilmum,
t.d. frá kinverska og sovéska
rikissjónvarpinu. En sjálfsagt fá-
um við ekki nægilega nýjar
fréttafilmur, fyrr en Island kemst
I gervitunglasamband.
— Hvernig kanntu við starfs-
heitið „postulinshundur”, sem
Þorgeir Þorgeirsson hefur gefið
ykkur á fréttastofu Sjónvarpsins?
— Við, sem störfum hjá rikis-
fjölmiðlum, verðum að sætta
okkur við gagnrýni — jafnvel á-
rásir. Sem betur fer erum við
ekki heilög, og fólk hefur rétt til
að gagnrýna okkur, eigum við
þaö skilið. Oft finnst mér gott að
fá raunhæfa gagnrýni, t.d. ef ég
hef sagt eitthvað, sem ekki er
rétt, eða fyrir eitthvað, sem ég
hefði mátt orða betur. Hins vegar
fellur mér illa, þegar verið er að
draga okkur i dilk og gera okkur
tortryggileg I pólitiskum tilgangi.
En hvort við erum „postulins-
hundar” eða ekki, læt ég ósagt,
enda finnst mér umrædd skrif
Þorgeirs ekki umtalsverð. Hitt er
vist, að við höfum bundnar hend-
ur i ákveðnum málum, þegar að
okkur er vegið, en það er hlutur,
sem maður sættir sig bara við.
— Þið eruð oft gagnrýnd fyrir
málfar.
— Það er rétt, og slik gagnrýni
á fullan rétt á sér, ef hún er á rök-
um reist, þvi að vitaskuld verðum
við að tala vandað mál. Við erum
stöðugt að glima við málið, og ég
vil gjarnan taka það fram, að um
þessar mundir heldur óskar Hall-
dórsson lektor námskeið fyrir
okkur, sem við erum öll afar
ánægð með. Þetta sýnir, að við
erum ætið að reyna að laga það,
sem betur má fará. Ég vona, að
sllkt verði ætið gert hjá öllum
fjölmiðlum hér á landi.
— Annars er gagnrýni ekki það
versta við starfið. Við, sem vinn-
um þessi störf, missum að mínu
mati ákveðin mannréttindi,
þ.e.a.s. við erum ekki eins frjáls
og fólk er almennt. Við eigum t.d.
afar bágt með að fara á skemmti-
staði og fá að vera i næði þar eins
og aðrir gestir. Fólk* er ýmist að
hrósa manni eða skamma, en
slikt leiðir til þess, að maður
neyðist til að forðast skemmti-
staði. Það má ef til vill segja, að
þetta sé hluti af starfinu og maður
reynir að sætta sig við það.
Tról.
A ferðum slnum um heiminn hef-
ur Jón Hákon safnað ýmsum
munum, sem sjaldséðir eru á
islandi. A þessari mynd má sjá
grimu afrisks töfralæknis, afriskt
spjót og hljóöfæri, auk annarra
muna.
8 VIKAN 16. TBL.