Vikan - 24.07.1980, Qupperneq 18

Framhaldssagan
Inngangur
Agam-samyrkjubúi.
Israel. i nóvember 1951
Synir minir. Ari ny Hanan. ieika sér
ad knetti á knattspyrnuvellinum fyrir
neöan litla húsid nkkar. Þeir eru
nnkkuö gódir, einkum Hanan. sem er
/imm ára gamall. Ari er ári yngri.
grennri og hlédrœgari. Hann viröist
ekkert y/ir sig hri/inn af þvi ad lencla i
læklingum.
l:g þar/ ad sparka med þeim. kenna
þeim knattmeöferö. aö gefa knöttinn.
leika á andstæöinginn ng skalla.
Þegar ég hnr/i á þá minnist ég þess
er Karl hrnöir minn ng ég lékum á litla
veUinum andspænis heimili nkkar i
Berlin. Lækningastnfa fnöur míns var
einnig i húsinu nkkar. Stundum geröu
skjnlstæðingar fööur mins hlé á gnngu
sinni. stnöu i skugga trjánna ng hnrföu
á nkkur.
Enn get ég hevrt raddir þeirra.
l.nwy. sem faöir minn stundaöi eins
lengi ng ég man eftir mér. sagði:
..Strákarnir hans IVeiss læknis. Sjáiö
þennan minni. Rúdi Weiss. Hann
veröur einhvern timann atvinnuknatt
spyrnumaöur."
Karl var þremur árum eldri en ég.
grannvaxinn. hæglátur ng litt gefinn
fvrir iþróttir. Hann þreyttist fljótt. F.ða
vjldi Ijúka viö mynd sem hann vann aö
eöa fara aö lesa. Liklega höfum viö
háðir valdiö fööur nkkar. Jósef Weiss.
vonhrigöum. Fn hann var bliölvndur
ng nærgætinn ng hnnum þníti nf vænt
um nkkur til aö láta i Ijns sknðun sina
á þvi.
Fn alll tekur enda. Karl. foreldrar
minir ng f/ölskylda mín nll létu lítið i
þjnöeyöingunni svnnefndu. Finl nrö
um fjöldamorö. Eg liföi. Nú sit ég i
húsi minufyrir ofan Galíleuvatn —
ég sé dnkkhláan vatnsflötinn i fjarska
handan akra ogferskjulunda — og
legg siöustu hnnd á frásögnina af
M éiss fjölskyldunni. Þetta er aö
ÞJOÐEYÐING
nnkkru levti frásögn af örlögum
milljnna evrópskra gyöinga. þeirra sex
milljóna sem létu lífið, hinnafáu sem
liföu. þeirra sem snerust til varnar.
Tamar. knnan min. sem fædd er i
ísrael. hjálpaöi mér aö húa þessa
frásögu til prentunar. Hún hefurmiklu
meiri mennlun en ég. Þaö var meö
herkjum aö ég næöi gagnfræðapró/i i
Berlín þvi aö limi minnfár aö mestu i
aö leika knattspyrnu ng tennis eöa
slæpast um göturnar meö vinum
minum.
Tamar slundaði nám \ iö Micigan
hásknla i Bandarikjunum. Hún er
barnasálfræöingur ng talar fimm
tungumál meö ágætum. Ég á enn i
hasli viö hebreskuna. Fn ég er ekki
lengur Evrnpumaöur: Israel er land
milt. Ég tók þátt i sjálfstæöisbarátt
unni 1947 og ég mun herjast aftur og
aftur ef þnrf krefur. Þegar ég var
skæruliði i Úkrainu komst ég að því
aö hetra er aö deyja meö byssu i Itendi
en gefa sig mnröingjanum á hönd.
Þetta hefég sagt Ari ng Hanan og þaö
skilja þeir þótt ungir séu. Þvi skyldtt
þeir ekki gera þaö? Oft i hverri viku
dyntir á Agam-samyrkjubúinu stnr
skntahriö frá Sýrlandi. handan
Jórdanár. I /immtiu metra fiarlægö frá
litla húsinu okkar er neöanjarðarhyrgi
og þar eru rúm. vatn. matvæli ng sal
erni. Þarna veröum viö aö dveljast
a.m.k. eina nótt i mánuöi þegar stór
skotahriðin gerist of áleitin.
Synir minir. Tamar og ég sjáunt
stundum nkkar eigin hermenn á ferö
um rykuga vegina fyrir neöan nkkur
með fallbyssur sínar til þess aö gjalda
Sýrlendingum i sömu mynt. Oftar ett
einu sinni hefur hersveit sú sem ég er i
veriö kvödd til aö „gera óvirka "óvina-
sknthriöina. Mér finnst ekki skemmti
legt að þurfa aö kenna litlum hnrntim
aö herjast fyrir li/i sinu. En ég veit
margl um þaö hvernig á aö kontasl af.
ng það er ekki góöur faöir sem J'ræöir
■ ekki hörn sin snemma um þessi mál.
Strákarnir vita aö þeir mega aldrei láta
tindan né lúta höföi.
Ég viðaði að mérgögnum i þessa
frásögn úrýmsum áttum. Tvisvarfór
ég til Evrnpu i sumarleyp minu. Ég er
ftmieikakennari viö gagnfræöasknlann
hér ng laun ntin eins ng allra annarra
hér renna til samyrkjubúsins. Fn
stundum er unnl aöfá stvrk ng fnr
eldrar Tamar Itafa reynst mér vel. Ég
hef skrifast á viöfölk sem þekkti
fnreldra mina. Karl hróöur ng Mnses
frænda. Hér i Israel hefég hitt aö
máli fjölda fólks sem liföi afdvnlina i
fangabúöunum eöa fátækrahverftnu i
Varsjá. Tamar annaöisl þýöingar fyrir
trtig og skrifaöi auk þess margt af
þessu.
Upplýsingarnar um Karl. bróötir
minn. eru aö meslu fengnar frá ekkju
hans. Ingti Helms Weiss. kristinni
knnu sem nú hýr á Englandi.
Fyrir tim þaö hil ári fékk ég hréf frá
manni sem lieitir Kurt Dnrf. Hann
haföi frétt aö ég væri aö afla upplýs
inga tim fjölskyldu ntina. Hann er
þýskur verkfræðingur sem starfaði á
vegtim hersins og haföi veriö mikilvægl
vitni saksóknara i Nurnherg-réltarhöld
unum. Hann haföi tindir höndum dag
hækur brnöursnnar sins. Eiriks Dnrfs.
sem var SSforingi. Ktirt Dnrfvarsvn
vinsamlegur aö senda mér afr 'n af
skýrslu fræn'dá sins en hún var bæöi
löng ng nákvæm. Reyndar vnru dag
bæktirnar suttdurlausar ng nskiptilegat:
Firikur Dorf dagsetli ekki alltaf frá-
sagnir sínar en meö þeim dagsetning-
unt ng staöarnöfnum sem ftnnasl má
a.m.k. ákvaröa i hvaöa mánuöi frá-
sögnin gerist. Fyöa er i frásögninni frá
/ 935 ti'. 193S. Frásögn Dor/'s um þetta
tímahil hefur annaöhvnrt veriö eyöi
lögö eöa týnst.
Ég hef lekiö ka/ia tir dagbókunum i
frásögnina af eyöingu fjölskyldti
minnar. Okktir Tamar þykir ætlunar
verk mnröingjanna skipta eins miklti
máli og örlög fnrnarlambanna.
Ég þekkti ekki Firik Dorf majnr en
það er ein af mörgum tilviljuntim
þessara ógnarára aö faöir minn haföi
stundaö hann ng knnu hans i Berlin.
Þremur árum eftir aö faöir minn ha föi
annast um F.irik Dnrf og fjölskyldu
hans undirritaöi þessi sami Eiriktir
fyrirskipanir ng hratl meö þvi af staö
atburöarás sem varö til þess aö Karl.
foreldrar minir. Mnses frændi ng
milljónir annarra saklausra manna
vnru liflátin.
Þótt ntrúlegt sé eru aöeins sjn ár
siöan martrööinni lauk ng Evrnpa
Insnaöj úr helgreipum nasismans.
Tamar segir aö viö veröum aldrei laus
viö þennan sorgarleik. Bnrn nkkar og
barnabörn verða aö heyra um þessa
atburöi. svn og öll hnrn þessa Heints.
Ben-Gurion sagöi eilt sinn: „Fyrir
gefum en gleymum aldrei. "Éger ekki
enn tilbúinn aö fyrirgefa. Þaö get ég ef
til 1/7/ aldrei.
Fyrsti hluti
WEISS-FJÖLSKYLDAN
Frásögn Rúdís
Hinn 8. ágúst 1935 voru gefin saman i
hjónaband Karl bróðir minn og kaþólsk
iSVlkan 30. tbl.