Vikan - 22.01.1981, Blaðsíða 26

Ymiss konar árekstrar og ágreiningur
eru daglegir viðburðir hjá öllum. Lifið
yrði sennilega freinur litlaust ef allt væri
alltaf slétt og fellt og án allra árekstra.
Árekstrar rnilli fólks eru hins vegar
misjafnlega miklir. mistiðir. misharðir
og mönnum gengur misjafnlega að
greiða úr þeint. Þó svo að þetta eigi við
um fólk almennt á þetta þó sérstaklega
við um unglinga og foreldra þeirra.
Alltof oft er einungis litið á árekstra á
milli þessara aðila sem vandamál
unglinganna einna og ekki tekið tillit til
að foreldrar og börn lifa á mismunandi
timum, við breyttar þjóðfélagsaðstæður
og fjölskyldulíf. Það sem átti við um for-
eldra unglinga fyrir tiu til tuttugu árum
þarf alls ekki að eiga við í dag. Það koma
gjarnan nýir siðir og reglur í kjölfar
nýrraogbreyttra tíma.
Enda þótt margl einkenni unglings-
árin — eins og að unglingar eru giarnan i
vissri andstöðu viðfullorðna og reyna að
verða sjálfstæðir og óháðir foreldrum
sínum. eru óöruggir með sjálfa sig og
reyna að leyna þvi með „töff’ yfir-
bragði. eru uppteknir af sjálfum sér og
eiga erfitt með að sýna tillitssemi o.fl. o.
fl. — er ekki hægt að skilja þessar
breytingar nema litið sé á samfélagið og
|rað líf sem einkennir flestar fjölskyldur.
Það sem gerist hjá unglingum á
unglingsárum er einnig alltaf háð því
sem gerst hefur áður. þegar ungling-
urinn var barn. Hvernig ágreiningsmál
eru leyst milli foreldra og unglinga er
sömuleiðis alltaf háð þvi hvernig fjöl-
skyldan hefur leyst deilur og árekstra
áður en barnið varð unglingur.
Leti og tiltekt
Eitt af algengustu klögumálum for-
eldra er að unglingar nenni aldrei að
taka til hendinni heima fyrir. -taki ekki til
eftir sig. drasli einungis út og nenni
siðan ekki að ganga frá. ekki einu sinni
eigin fötum. Oft kemur á daginn. þegar
þessi mál ber á gónia, að það er móðirin
á heimilinu sem hefur verið nokkurs
konar þjónustustúlka fyrir heimilisfólkið
og vanið börnin á að gengið væri undir
þcim frá því að þau voru litil. Hún hefur
frá fyrstu tíð vanið þau á að mamma
taki alltaf til. að mamma viti alltaf hvar
fötin séu o.s.frv. Faðir barnanna hefur
mjög sjaldan haft þetta hlutverk. Hlut-
verk móður sem þjónustuaðila við börn
og annað heimilisfólk er þeim niun
meira ef hún hefur enga vinnu utan
heimilis.
Mörgum foreldrum og þó sérstaklega
mæðrunt finnst oft nóg um ef halda á
áfram að ganga undir börnum á sania
hátt og áður þegar þau eru koniin á
gelgjuskeið. Ágreiningsefnin milli
Texti: Guðfinna Eydal
fyrr segir. að móðirin hefur gengið undir
öllum. Það er hægt að breyta þessum
hlutum og finna ákveðna vinnu-
skiptingu á heimilinu. Ef faðir er á
heimilinu er að sjálfsögðu mikilvægt að
hann komi inn I myndina sem ábyrgur
aðili. En mæður verða oft á tíðum að
breyta sér og t.d. kenna öðrum fjöl-
skyldumeðlimum hvernig á að gera
hlutina og treysta þeim síðan til að gera
þá án þess að blanda sér of mikið í málin
og krefjast þess að allt sé gert á nákvæm-
lega sama hátt og þær eru vanar að gera.
Móðir getur oft auðveldað sér þessa
hluti með því hreinlega að taka sér fri i
smátima og fara hugsanlega að heiman
til þess að sjá að hlutirnir geta gengið
ágætlega án þess að vakað sé yfir þeim.
Hvenær á að koma heim á
kvöldin?
Eitt alalgengasta ágreiningsefni
unglinga og foreldra er hvenær
unglingurinn á að konta heim á kvöldin.
Oft er rifist mikið út af þessu máli og
erfitt að ná samkomulagi. Deilan
stendur alltaf um að unglingurinn vill
vera lengur úti en foreldrarnir geta
samþykkt. Oft er hins vegar komist að
ákveðnu samkomulagi. eins og að
unglingurinn eigi að vera kominn heim
klukkan eitt. Oft vill þó brenna við að
tíminn sé ekki haldinn og þá er gjarnan
rifist og hafðar uppi ýmsar hótanir eins
og algjört bann við því að fá að fara út á
Algeng ágreiningsmál
unglinga og foreldra
unglinga og foreldra verða þá gjarnan út
af óumbúnum rúmum. fötum og drasli
sem liggur hér og þar og almennri leti
unglings við að taka til hendinni. í
þessum tilvikum er málið oft það að
börnin hafa verið vanin við það frá unga
aldri að einhver gerði alla hluti fyrir þau
og að þau tækju ekki neina ábyrgð á
hagnýtum málum innan heimilisins.
Þau vakna þvi ekki upp einn góðan
veðurdag og byrja að sinna eigin
málurn og sýna öðrum i fjölskyldunni
tillitssemi. Þeir unglingar sem taka
ábyrgð á sjálfum sér og eigin málum sem
unglingar hafa þegar lært það í bernsku.
Börn þurfa að læra það smám saman frá
því að þau eru litil að hjálpa til. Það þarf
að gera hæfilegar kröfur til barnsins i
þessu sambandi og miða verkefnin við
aldur og þróun barnsins. Slíkt getur
kennt bömum að vera meðábyrg á
heimili. Ef barn hefur lært að aliir
fjölskyldumeðlimir eru meðábyrgir fyrir
því hvernig heimilislifið gengur fyrir sig
og að sá andi er i fjölskyldunni að allir
eigi að hjálpast að. en ekki að einhver
einn geri alla hluti. er mikil von til þess
að þegar það kemst á unglingsár haldi
það áfram að hegða sér í samræmi við
þann anda sem það er alið upp í. Að
minnsta kosti er rniklu auðveldara að
fá unglinga til að skilja að þeir eigi að sjá
um sig sjálfir að einhverju leyti ef þeir
eru vandir við þann anda frá upphafi.
Leti i unglingum og skortur á tillits-
semi gagnvart öðrum er yfirleitt ekkert
séreinkenni á unglingum en segir heil-
mikið um hvernig samvinnu er háttað. i
fjölskyldunni og hvernig vinnuskipting
fer þar fram. Oft kemur i Ijós, eins og
kvöldin og þviumlikt. Margir foreldrar
sofa ekki um nætur heldur bíða eftir þvi
að unglingurinn komi heim. og margir
unglingar verða órólegir þegar þeir vita
að nú eiga þeir í rauninni að fara heini
en geta ekki farið af því að vinirnir verða
lengur. Þegar unglingar og foreldrar
ræða þessi mál sín á milli staðhæfir
unglingurinn oft að allir vinirnir megi
vera miklu lengur en hann. hann sé sá
eini sem eigi að koma þetta snemma.
Foreldrar draga yfirleitt slikar
staðhæfingar i efa og álita að unglingur-
inn noti slik rök til að fá framlengdan
sinn tíma sjálfur.
í rauninni snýst ágreiningsefnið ekki
um hvort unglingurinn á að koma heint
á nákvæmlega ákveðinni minútu eða
ekki heldur verður áreksturinn til af því
að tveir hlutir stangast á: í fyrsta lagi
26 Vikan 4. tbl.