Vikan - 06.03.1986, Blaðsíða 46

því að segja við gest hjá sér: „Jæja, vertu
nú skemmtilegur," og hann sígur svona
niður í sætinu." Og Jón lék gestinn, seig
niður í bírmaninn, setti hökuna niður á
bringu, bretti upp á neðri vörina og fyllti
kinnarnar af lofti. Þá tók hann til óspilltra
málanna við að segja frá Hauki frænda og
sannast sagna var hvorki sjáanlegt að
hann væri taugastrekktur né á bömmer.
„Haukur frændi er voðalega undarleg
tilviljun. Um þad leyti sem Þorsteinn
Marelsson og Asa Ragnarsdóttir voru að
hætta með Stundina okkar, vorið 1984,
fæddist sú hugmynd hjá Þorsteini að taka
stutta kvikmynd, nokkurs konar ferða-
sögu. Upphaflega átti hún að verða 15 til
20 mínútur að lengd og að mestu leyti
þögul. Það var nú annar hugsaður í hlut-
verk Hauks frænda en hann forfallaðist
um líkt leyti og leikrit Kjartans Ragnars-
sonar, Matreiðslunámskeiðið, var sýnt í
sjónvarpinu. Leikur minn þar var eiginlega
enn meiri tilviljun. Atvikin höguðu því
þannig að Þorsteinn sá mig í Matreiðslu-
námskeiðinu og hafði samband. Reiknað
var með að þetta tæki einn til tvo daga.
Síðan var lagt af stað úr bænum, einhvern
tíma í júlí, í grenjandi sólskini, og viku
síðar komum við aftur í bæinn. Þá var
myndin ekki lengur þögul heldur var
komið tal í hana. Þetta þróaðist einhvern
veginn þannig að menn sögðu: „Jón, tal-
aðu,“ og þannig urðu samtölin til fyrir
framan myndavélina. Úr þessu voru síðan
unnir 4 kortérslangir þættir.“
„Ég elti hann og var alveg
viss um að ég væri að
drukkna. Af því varð ekkí í
þetta skiptið."
Þeir voru sýndir í íslenska sjónvarpinu
haustið- 1984 og hafa síðan selst til sjón-
varpsstöðva erlendis, meðal annars til
Norðurlandanna, Bretlands og Irlands.
Hafa fáir íslenskir sjónvarpsþættir selst
jafnvel á erlendri grund. Því er ekki að
undra að menn hefðu áhuga á að gera
framhald og það framhald eru þættirnir Á
fálkaslóðum sem sjónvarpsáhorfendur
höfðu tækifæri til að fylgjast með í febrúar-
mánuði.
„Það er svolítið sérstakt," sagði Jón og
hallaði sér aftur í drapplitaðan bírmaninn,
„að þótt þættirnir virðist vera teknir í
glaðasólskini og sterkjuhita þá held ég að
við höfum verið einstaklega óheppnir með
veður. Orn Sveinsson myndatökumaður
var ekki glaður þegar við komum út einn
morguninn og allt var hvítt niður í fjalls-
rætur. Þetta var 13. júlí ef ég man rétt. Þá
urðum við að taka okkur 10 daga hlé.
Við þurftum líka að bíða æði lengi til
að ná góðum degi á vatninu. Það hafði
rignt mikið og það var kalt, feikikalt, menn
töluðu um að vatnið væri 4 til 6 gráður.
Þegar dagurinn rann loks upp voru allir
ræstir klukkan 6. Ég er svolítið tortrygginn
út í þá Þorstein með uppákomur og spyr
þá áður en ég fer: „Strákar, verð ég nokkuð
látinn busla í vatninu?" „Nei, nei,“ svara
þeir, „þú veist að það að er ekkert svoleiðis
í handritinu.“ Ég hafði þess vegna ekkert
fyrir því að klæða mig í föðurland eða
neitt slíkt. Við róum síðan á vatninu fram
eftir degi og náum ágætum myndum. Svo
kemur að því að ég sé að þeir eru að pískra
eitthvað uppi á bakkanum, það er kallað
í okkur og þá er náttúrlega komið upp sem
mér hafði boðið í grun um morguninn.
Mér var ætlað að detta fyrir borð. Nú er
ég mjög lítið syndur og rifja það upp fyrir
þeim félögum. Þó að ég væri með bjarg-
belti leist mér ekkert of vel á þetta fyrir-
tæki. Loks fundum við eyri út í vatnið sem
átti að róa yfir og þar átti ég að falla
útbyrðis. Þegar á reyndi komst ég hins
vegar að því að þarna var ekki grunnt
heldur töluvert dýpi. Ég synti sem mest ég
mátti en bátinn rak frá. Ég elti hann og
var alveg viss um að ég væri að drukkna.
Af því varð ekki í þetta skiptið og þegar
þetta skot var tekið aftur var vatnið varla
í hné.
í lokaatriðinu var ég svo látinn vaða
vatnið upp undir hendur og draga bátinn
í land. Svona mjakaðist tíminn áfram nema
hvað þarna var ég búinn að vera að sulla
í vatninu ábyggilega í þrjú kortér og orðið
ægilega kalt. Ég minnist þess ekki að mér
hafí verið jafnkalt nokkru sinni á ævinni
og er ég þó fæddur norður á Ströndum.
Eftir síðasta skotið segir svo hljóðmaður-
inn: „Það heyrðist í rútu uppi á vegi.“
Hann ætlaðist væntanlega til þess að atrið-
ið yrði endurtekið en þá var þolinmæði
mín eiginlega alveg á þrotum þannig að
ég berháttaði mig þarna á bakkanum og
ákvað að hlaupa í bílana sem stóðu við
næsta sveitabæ. Ég hleyp af stað yfir fal-
legan hól og svo yfir hærri hól með fötin
undir hendinni og þegar ég kem yfir seinni
hólinn uppgötva ég að ég er kannski ekki
í mjög skemmtilegum málum. Ég er allt í
einu kominn með fatapakkann innan um
fólkið á bænum, fimm til sex manns sem
eru að vinna þarna í flekk. Ég veit ekki
hvort því brá meira en mér. Maðurinn er
einu sinni svo skrítinn, mótaður af marg-
víslegum siðferðishugmyndum og ekki
síður hugmyndum um sjálfan sig, að fyrstu
viðbrögð mínu voru að líta niður eftir mér
og síðan framan í fólkið. Eftir volkið í
köldu vatninu var nefnilega eins komið
fyrir mér og Gretti eftir að bann hafði synt
úr Drangey í land en þá hafði einhver
vinnukonan um hann þau orð að hún hefði
aldrei séð jafnstóran mann jafnlítt vaxinn
niður. Nú, ég lét samt sem ekkert væri og
bauð fólkinu góðan daginn og fékk svona
heldur dræmar undirtektir með það. „Jæja,
það gefur í heyskapinn,“ sagði ég. Þá
spurði einn heimamanna: „Ert þú frá sjón-
varpinu?“ Mér hafa alltaf þótt þetta ansi
merkileg viðbrögð. Þegar nakinn maður
sést á stökki í sveitinni þá hugsa bændurn-
ir: „ Já, hann er frá sjónvarpinu, þessi.“
Jón Ormar sagði að textinn við Á fálka-
slóðum hefði orðið til eins og textinn við
„ .. .ágreinings milli hvísl-
arans og Skugga-Sveins
um það hvor færi rétt með
textann. Skugga-Sveinn
gerði sér lítið fyrir og þreif
bókina úr höndunum á
hvíslaranum..."
fyrri þættina, saminn um leið og myndin
var tekin upp. „Hún var hins vegar ekki
tekin upp í réttri röð. Við byrjuðum til
dæmis á atriði 73 og fórum svo fram og
aftur. Þess vegna var ég svolítið spenntur
að sjá hvernig þetta kæmi út, maður þurfti
að muna hvað maður var búinn að segja
og hvað maður ætti eftir að segja. Hvað
sem öllu líður þá hefur mér sýnst að þetta
komi út sem heilleg mynd og það er aldrei
að vita nema þessir þættir seljist jafnvel
og hinir fyrri. Ég held samt að það sé ekki
söguþráðurinn sem ræður þar úrslitum
heldur fyrst og fremst landið. Sagan að
baki er ákaflega einföld en náttúran er
einstök.“
Þegar hér var komið sögu þótti okkur
tímabært að segja skilið við Fálkaslóðirnar
en mér lék hugur á að vita hvernig atvikað-
ist að Jón fór að hafa afskipti af leiklist
og hver þau hefðu verið í gegnum tíðina.
„Þegar ég var búinn með Samvinnuskól-
ann, 17 ára, byrjaði ég í skóla hjá Ævari
Kvaran. Þar var ég vetrarpart en hætti
síðan. Eftir þennan vetrarpart hvarflaði
aldrei að mér að fara að leika en ég hef
hins vegar alltaf haft gaman af því að fara
í leikhús og verið iðinn við það. 1966 lá
svo leið mín norður í Skagafjörð. Þar er
skemmtilegt fyrirbæri sem heitir Sæluvika
Skagfirðinga en á henni eru jafnan settar
upp tvær leiksýningar, hvor af sínu félag-
inu. Svo er það vorið 1967 að Kvenfélag
Sauðárkróks setur þarna upp Deleríum
Búbonis. Leikstjóri var gamall kunningi
minn og félagi, Magnús heitinn Jóns-
son, og fyrir tilviljun lék ég í þessari sýn-
ingu. Þaðan lá leiðin náttúrlega fljótlega
inn í Leikfélag Sauðárkróks sem á þessum
árum var mjög drífandi. Þegar ég hugsa
til baka þau 15 ár, sem ég var á Króknum,
sýnist mér að ég hafi ekki leikið nema 9
hlutverk og þegar ég flutti þaðan 1982 þá
var ég með það á hreinu að ég mundi
ekkert leika meira. Það gerist hins vegar
um vorið 1983 að Kjartan Ragnarsson
lýkur við að skrifa leikrit sitt, Matreiðslu-
námskeiðið, og ég hitti hann á förnum
vegi. Hann segir sisona við mig: „Ég er
hérna með hlutverk handa þér,“ en ég tók
því svona í gríni þangað til þeir hringdu
innan úr sjónvarpi og sögðu mér að mæta
í búningadeildina til að ganga frá búning-
um. Ég hafði náttúrlega gaman af þessu.
Eins og áður sagði kom hlutverk Hauks
frænda upp í hendurnar á mér ári seinna,
síðan hlutverk í Nýju lífi hjá Þráni Bertels-
syni og loks aftur þessir þættir sem hafa
verið sýndir undanfarið. Hvort nokkurt
46 VIKAN 10. TBL.