Vikan - 29.10.1987, Qupperneq 6

Spánskir hermenn á hersýningu: Geta þeir tekið við hernaðarhlutverki Bandaríkjanna í sólarparadísinni.
Spánn/Bandaríkin
Djúpstæður ágreiningur um herstöðvar
Langvarandi deilur á milli
Spánar og Bandaríkjanna um
framtíð bandarískra her-
stöðva á Spáni, eru nú á loka-
stigi.
Spánska utanríkisráðu-
neytið tilkynnti í síðustu
viku, að löndin hafi komið
sér saman um að hafa þá sjö-
undu og jafhframt loka-
samningslotuna um framtíð
herstöðvanna í næstu viku,
þ.e. dagana 5. og 6. nóv
Fyrirhuguðum fundum land-
anna í síðustu viku, var frestað,
vegna erfiðleika með að ákveða
„dagsetningu og fundardag-
skrá,“ eins og það var kallað í
opinberri yfirlýsingu Spánar-
stjórnar. Stjórnarerindrekar
halda því hins vegar fram að
raunverulega orsökin fyrir ffest-
uninni sé djúpstæður ágreining-
ur þessara tveggja NATO landa
um hvað verða á um bandarísku
herstöðvarnar á Spáni.
Ef löndin ná ekki samkomu-
lagi um framtíð herstöðvanna
fyrir 14. nóvember, getur svo
farið að stöðvarnar verði lagðar
niður.
Bandaríkin og Spánn hafa gert
sex formlegar tilraunir til að ná
samkomulagi um málið, síðan í
júlí í fyrra, en án nokkurs sýni-
legs árangurs. Stjórnmála-
skýrendur segja að um sé að
kenna þrjósku og litlum sveigj-
anleika beggja aðila. Spánverjar
krefjast m.a. að Bandaríkjamenn
fjarlægi 72 orrustuþotur af gerð-
inni F-16, frá Torrejon herstöð
Bandaríkjanmanna í nágrenni
Madrid, og að jafhframt verði
fækkað verulega í bandaríska
herliðinu á Spáni.
Bandaríkin hafa vísað þessum
kröfúm á bug nema með því
skilyrði, að spánski herinn —
undir stjórn NATO — yfirtaki að
hluta, hernaðarlegar skuldbind-
ingar Bandaríkjamanna á þessu
svæði.
Torrejon herstöðin er ein
fjögurra herstöðva, sem Banda-
ríkjamenn hafa á Spáni sam-
kvæmt tvíhliða samningi ríkj-
anna frá 1953. Bandaríkin hafa
greitt umtalsverða leigu fyrir
aðstöðuna á Spáni, en sam-
kvæmt samningnum mega þau
einnig hafa 12.500 manna her-
lið í landinu.
Felipe Gonzalez forstætisráð-
herra Spánar lofaði í mars í
fyrra, þegar hann barðist fyrir
áframhaldandi veru Spánar í
NATO fyrir þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið, að hann
myndi sjá til þess, að dregið yrði
verulega úr bandarískum hern-
aðarumsvifúm á Spáni. Spánskir
embættismenn segja því nú, að
ef spánska stjórnin samþykki
einhverja málamiðlun í her-
stöðvamálinu, verði það bana-
biti stjórnar sósíalista, sem býr
nú þegar við ört minnkandi vin-
sældir heima fyrir.
Herstöðvasamningur Banda-
rtkjanna og Spánar rennur út í
maí á næsta ári og Spánverjar
hafa gefið í skyn að þeir muni
ekki framlengja samningin
nema viðunandi lausn náist á á-
greiningsmálunum. Spánar-
stjórn verður að tilkynna Banda-
ríkju.ium formlega um lokum
herstöðvanna, ef af verður, hálfu
ári áður en samningurinn renn-
ur út. Pess vegna er afgerandi að
samkomulag liggi fyrir, þann 14.
nóvember næstkomandi.
Spánverjar hafa keypt nokk-
urt magn af nýjum F-18 orrustu-
þotum frá Bandaríkjunum, sem
þeir segja að geti tekið við hlut-
verki bandarísku F-l6 þotanna.
Þessu vísa Bandaríkjamenn á
bug, þar sem Spánverjar hafa
ekki viljað setja heri sína undir
yfirstjórn NATO.
Spánska stjórnin lýsti því yfir
fýrir þjóðaratkvæðagreiðsluna á
síðasta ári, að hún myndi ekki
taka þátt í sameiginlegri hernað-
arstjórn NATO-ríkjanna, en nú
virðast spönsk stjórnvöld hins
vegar ætla að laumast undir
þessa yfirstjórn bakdyramegin,
án þess að hægt sé að ásaka þau
fyrir svik á kosningaloforðum.
í lok september lýsti spánska
stjórnin yfir áhuga sínum á að
taka meiri þátt í vestrænu varn-
arsamstarfi, með að óska eftir
þátttöku í heræfingum sameig-
inlegs evrópsk herafla, sem
verður undir yfirstjórn sérstaks
herráðs, sem hefúr verið sett á
stofú innan ramma vestur-evr-
ópska ríkjasambandins.
Regner Hansen
6 VIKAN