Vikan - 09.08.1990, Page 8

leiki eöa jafnvel lýsingin á honum er ekki þaö
sem fólk á aö hengja sig í.
MÞJ: Því í raun og veru er þetta einskis virði.
Ef þú hengir þig í það sem nema má meö
þessum utanáliggjandi skilvitum þá ertu heill-
um horfinn. Eðlilega hefst platan á þessari
brýningu. I öðru laginu er John Cage hinn ungi
mættur til leiks og viö erum aö rifja upp okkar
bókmenntalega og hetjulega uppeldi sem var
Basil fursti.
HÖH: Hin hreina bókmenntalega upplifun ger-
ist í æsku og í okkar tilfelli varö hún í gegnum
Basil fursta. Þegar maður fer svo að lesa
heimsbókmenntirnar þá er maöur oröinn svo
sjóaöur - upplifunin er farin en í staðinn er
komin einhver bókmenntafræöi eöa greining.
Basil fursti er frumhetja og birtir allt sem er satt
og gott í einum manni. Viö Magnús höföum
lengi vitað hvor af öörum og þegar viö hittumst
leituöum viö að snertiflötum. „Hvað þekkir þú
af því sem ég þekki, hvaða upplifanir eigum
við sameiginlegar?" Það var því mikið gleði-
efni aö báöir álítum við Basil fursta einar
merkustu bókmenntir sem gefnar hafa veriö út.
[ þessu samtali hleyptum við hvor öörum inn á
mjög leynda hluti því maöur gengur ekki á torg
og játar ást sína á Basil fursta, sérstaklega
ekki ef maður hefur veriö aö reyna aö snobba
fyrir bókmenntakreðsum.
MÞJ: Nú erum við tveir saman og getum játaö
þetta á okkur.
HÖH: Einn getur haft rangt fyrir sér en tæplega
tveir.
MÞJ: í laginu Greip og eplasafi erum við
komnir í svolítiö heimilislegri hluti. (Aðspuröur
hvort hann sé aö hæðast aö fólki í þessu lagi
segir skáldiö þaö alveg útilokað.)
HÖH: Textinn er lagður í munn bóndakonu og
eins og ég kem fyrir í peysunni er ég draumur
hverrar bóndakonu.
MÞJ: Bóndakonan er auðvitað aö tala um sína
tilvist og þar er svellbunkinn flái í hlaðvarpan-
um sem veltir henni alltaf - eða vill velta henni.
Eins og bóndakonur þekkja af áratuga biturri
reynslu er svellbunkinn til staðar alveg fram á
sumar. Svo eru vandræðin með að fara í búð-
ina og í kaupstað. Það vantar hitt og þetta en
það er enginn skilningur á örlögum sveita-
kvenna. Það fellur engin ferð. í laginu Rauðum
rútum fellur ferð, en það er hin heimspekilega
ferð um heima alla. Þetta er Snæfellsnesrútan
sem fer alla leið til Thailands. Erum við þá ekki
komin yfir í Proust?
HÖH: Jú, þetta er mjög svipað og þegar Pro-
ust dýfði Madeleine-kökunni í teið og öll hans
fortíð opnast. Magnús sest upp í rútu í Thai-
landi og skyndilega rifjast bernska hans upp
fyrir honum þar sem hann er að fara með rútu
upp á Snæfellsnes. Rauðar rútur koma þér á
áfangastað en í bláu rútunum í Thailandi áttu
allt eins von á því að vakna við að stigamanna-
hópur hefur ráöist á rútuna þar sem hún stend-
ur á afviknum stað sem þú ætlaðir ekki á. En
þetta er heimspeki og stigamannahóparnir eru
heimspekilegir. Það þarf ekki að taka það
fram.
MÞJ: Heilræðavísur þriðja og síðasta sinni eru
eins og „trick photography1'. Þér heyrist fyrst
regn vera að falla mildilega en svo fer mynda-
vélin frá og þá sést að vatnið kemur úr biluðum
sturtustút sem ekki er frá Grohe. Myndavélin
færir sig niður og í baðinu er kona sem búið er
að límvefja frá hvirfli til ilja - með Scotch-lím-
bandi. Hinn ungi John Cage er fjarri góðu
gamni því þessi kona er í mjög alvarlegri jóga-
iðkun. Konan er límbandsvafin það alvarlega
aö hún getur sig hvergi hrært og á einskis ann-
ars úrkosti en að stunda innhverfa íhugun.
Þarna er brýnt fyrir henni: „Þú þarft einskis að
sakna! Skynfærin eru á braut og jafnvel tungan
ónothæf - en vertu hamingjusöm." Það er ekk-
ert nema böliö eitt sem fæst af sjóninni og
tungunni.
HÖH: Svipting skynfæranna er okkur sérlega
hugleikin. Heimsyfirráö eða dauði er hliðarferli.
Það á við þegar skynfærin hafa fengið að vaða
einum of mikið uppi. Hitler var lagður í munn
frasinn „Weltmacht oder niedergang" sem ég
þýddi alltaf sem „Heimsyfirráð eöa niðurgang-
ur“.
MÞJ: Ekki heiti ég Elísabet? fjallar um sjálfan
tilvistarvandann. Hver er tilvist manns? spyr
lagið en svarar sér sjálft og segir að tilvistar-
vandinn sé enginn vandi. „Það hringir enginn
og svo er enginn sem hringir inni í mér“ og það
er leitt getum að því að leigumorðingjarnir,
■ Við stefnum að því að
verða virðulegir eldri
borgarar.
■ Þegar við vinnum
saman er endalaus
veisla.
■ Það er ekkert nema
bölið eitt sem fœst af
sjóninni og tungunni.
■ Leigumorðingjarnir,
sem áttu að drepa
mann, eru farnir í
sumarfrí á Mallorca og
þeir voru það eina sem
gaf lífinu gildi.
■ Marta er sprengfull af
hormónum og kynferðis-
legri útgeislun.
sem áttu að drepa mann, séu farnir í sumarfrí
á Mallorca. Þar eö þeir voru það eina sem gaf
lífinu gildi er allt fjör farið úr lífi manns. Þegar
þar að auki fegurðardísirnar eru orðnar jafn-
léttvægar og dagblaðið Tíminn þá er ekki mik-
ið eftir, þó aldrei dísirnar séu bæði léttklæddar
og léttfættar. „Vegurinn burt er löngu á enda
genginn og þú liggur á grúfu léttklædd meðal
varga" eins og segir í laginu. Lagið sjálft segir
allt sem segja þarf - það er engin ástæða til að
bæta neinu við.
Marta smarta er í firði nokkrum norðlenskum
fámennum. Sjálfa grunar Mörtu ekki hvað hún
er þrungin sínu lífræna forriti en auk þess er
hún á viðkvæmum aldri. Hjá henni blikar við
sólarlag unglingsáranna og ótal kemisk efni
eru á hraðleiö út i líkama hennar án þess hún
fái rönd við reist. Hún sendir út sónarskilaboð
í sífellu og reynir að fá viðbrögð frá umhverf-
inu. Marta smarta er þó sakleysið uppmálað
og hennar eina sök sú aö flissa í tíma og ótíma
og nálgast ókunnugt fólk á allt of opinn hátt.
En maður spyr sjálfan sig hvaða ofboðslega
grimmd sé á bakvið þessa lífrænu forritun. Til-
litsleysi og grimmd. Marta er sprengfull af
hormónum og kynferðislegri útgeislun sem fær
mann til að íhuga hvort ekki væri best að vera
laus við forritið?
Ungfrú Reykjavík er stórborgarsystir Mörtu
og hún er gjörspillt. Hún fór fyrir löngu að
íhuga þau viðbrögð sem hún fær og að hafa
áhrif á atburðarás í lífi annarra. Þetta er sæta
stelpan í bekknum sem á feitu stelpuna í
bekknum aö vinkonu svo hún hafi öruggan að-
dáanda. Einnig safnar hún gjarna um sig hirð
sem hún kemur mjög grimmilegafram við. Hún
vill drottna og sakir forritsins og þess að kjarn-
sýrur hennar byggðu upp þá tegund fegurðar
sem hentar þeim tíma sem hún er uppi á
kemst hún upp með hluti sem aðrir kæmust
ekki upp með. Yrkisefnið hér er hin mismun-
andi andlit Evu og ungfrú Reykjavík er róttæk
útgáfa af stórborgarevu. Hormónalega séð er
hún gullkvígan þó ekki sé lagður dómur á hana
að ööru leyti því textinn er meira í anda rann-
sóknarblaðamennsku. Hennar er andlitið sem
hleypti þúsund skipum af stokkum og út frá
venjulegum forsendum er hún ómöguleg - eöa
semsagt ekki hægt. Þarna er um að ræða in
extremis birtingu forritsins sem sýnir okkur
einn jaðar þess.
Keflavíkurkajablúsinn segir frá skipum sem
festast utan við Keflavíkurhöfn því líkhrúgurn-
ar í höfninni gera innsiglinguna of grunna.
Þarna hafa komið upp nokkur mál út af manns-
hvörfum og í laginu er höfnin full af Ifkum.
HÖH: Lagið fjallar um að fólk er orðið leitt á
líkum. Hin stærðfræðilega birting heimsins er
komin út í öfgar. Eins og í öllum góðum blús-
lögum er aðeins verið að koma einu orði áleið-
is - Keflavíkurkajanum - og það orð er þrungið
merkingu! Við hvíslum þessu orði í eyra fólks
og allt í einu opnast flóðgáttir.
Söngur um ekkert er dansmix sem hefst á
seiðandi fuglahrópi Bjarkar og í þessu lagi
dansar fólk af því það getur ekki annað. Þetta
er tilvistardansinn sem kannski er afbrigði af
Hrunadansinum en eiginlega er þetta dans í
kringum Jean Paul Sartre, lítinn, Ijótan, feitan
Frakka með tóbaksgula fingur. „Vinir mínir,
víst eru þeir til, ég vitjaði þeirra í gær, ég veit
ekki hvar hann býr en hann er vísast fluttur
burt.“
Setningin sem fylgt hefur Jean Paul Sartre
allt frá komu hans hingað til íslands var: „Egill
Skallagrímsson var existensíalisti." Við erum
afkomendur Egils svo við erum í raun fyrsta til-
vistarstefnuþjóð á byggðu bóli. Við höfum
ávallt sagt sem svo: „Má vera að eitthvað taki
við eftir þetta líf en þó hugnast mér best að
njóta þess sem f boði er í dag á meðan ég
get.“ Jean Paul Sartre er aftur maður sem ótt-
ast að „ekki neitt'1 sé málið og að hlutir séu
„ekki neitt11 og gerir þess vegna ekki neitt og er
ekki neitt. Hann fékk heldur ekki þessa dýnamik
sem við fáum í Norðrinu ...
MÞJ: Þá kemur þetta: Söngur um ekkert
handa engum og til einskis yfirleitt. En við ger-
um það, við syngjum og það þennan kraftmikla
tíu mínútna söng, um ekkert. Þannig að tilvist-
arkreppuna, sem gerði Jean Paul Sartre að
letingja og ómenni á kaffihúsunum, nýtum við í
þessu lagi og fáum fólk til að hreyfa sig eftir
því. Þetta sannar okkur enn og aftur að núll í
núll - það er einn! Ex nihilo eitthvað.
HÖH: Þetta er Zen-plata. Markið er ekki mark-
miðið.
MÞJ: Markmiðið er ferðalagið.
HÖH: Það eru bókmenntalegar og heimspeki-
legar og trúarlegar hefðir sem liggja að baki
því sem við erum að gera.
8 VIKAN 16 TBL. 1990