Vikan - 09.02.1939, Blaðsíða 15

Nr. 6, 1939
VIKAN
15
A vegum
vonleysingjanna
Jolán Földes
Það, sem komið er af sögunni:
Barabás loðskinnaskraddari flytur búferlum
frá Budapest til Parísar og hafnar með fjöl-
skyldu sina, konu og þrjú börn í Veiðikattar-
.stræti. Fyrsta fólkið, sem þessir nýju Parísar-
búar kynnast, eru tveir útlendir flóttamenn, þeir
Liiv og Bardichinov. Er annar Rússi, en hinn
Júgoslavi. Þeir eru barngóðir og rabbsamir karl-
ar, er öllum vilja vel.
Kona Barabásar nam ljósmóðurfræði á sinurn
yngri árurn. En í París vantar sízt af öllu ung-
verska ljósmóður. Aftur á rnóti þarfnast heimilið
vinnu hennar, því Barabás hefir stopula og illa
launaða vinnu. Anna, elzta dóttir þeirra hjóna,
.annast heimilisstörfin á daginn.
1 lok annars ársins í útlegðinni grípur Bara-
básfjölskylduna heimþrá. Samt hefir þeim aldrei
vegnað eins vel. Hjónin vinna bæði og eru meira
að segja farin að leggja í sparisjóðinn.
En svo verður frú Barabás veik. Hún leggst á
sjúkrahús og er skorin upp. Frúin er því mót-
fallin að maður hennar fái frí úr vinnunni til að
heimsækja hana á sjúkrahúsið, en hann gerir
það samt. Nú er hann á heimleið frá sjúkrahús-
inu með börnum sínum þremur.
Barabás, Bardichinov og Liiv sitja á veitinga-
húsinu á lcvöldin og tala saman. Eitt kvöldið
bætist grískur flóttamaður í hópinn, Papadakis
að nafni. Hann verður hrifinn af Klárí, og hún
lofar honum að sitja undir sér, sem öllum er
óskiljanlegt. Frú Barabás verður að liggja lengi
i sjúkrahúsinu. Síðar bætast tveir menn enn í
hópinn, annar er Vassja, sem öllum hjálpar og
Anna verður ástfangin af, hinn er Fedor.
Áður en frú Barabás veit af, er hún bú-
in að segja Vassja alla söguna um upp-
skurðinn, deyfinguna, nunnurnar og kon-
una, sem var með krabbameinið og dó í
rúminu við hliðina á hennar rúmi — allt.
— Nú þarfnist þér hvíldar, madame.
Við skulum sjá um, að þér farið ekki á
fætur — eigum við það ekki, góði minn?
Hann þrýstir Jani að sér.
— Átt þú útvarp?
— Útvarp? segir Jani undrandi. —
Hvað er það?
Og Vassja reynir að útskýra það fyrir
drengnum. Hann lýsir því þannig, að ekki
einungis Barabás, sem er fjöllistamaður,
og Klárí, sem hefir mikinn áhuga á öllu,
er snertir verkfræði, heldur einnig Anna
og frú Barabás skilja það!
— Við skulum búa okkur til útvarp,
segir hann við Jani. — Stundum er hægt
að ná ágætum hljómleikum frá Effilturn-
inum. Við verðum aðeins að vita, hvenær
þeir eru. Það stendur áreiðanlega í blöð-
unum. En ég er nýkominn hingað og öllu
ókunnugur.
— Búðu líka til handa mér! sagði Klárí
biðjandi.
— Við skulum búa til heyrnartól handa
öllum, svarar Vassja alvarlega. — Og við
skulum sjá um þetta öll þrjú. Hvað gerið
þér, hr. Barabás?
Þeir ræða um klæðskeraiðnina af fag-
legum skilningi.
— Og unga stúlkan ? Hefir hún líka at-
vinnu ?
Anna skammast sín niður í tær fyrir
að hafa enga atvinnu. Hún skammast sín
fyrir að búa til mat, gera hreint, þvo og
sauma.
Upp frá þessu talar Vassja vingjarn-
lega við þau og gefur þeim gjafir á hverju
kvöldi, þegar hann kemur heim frá vinnu
sinni. Bardichinov fær vindil, Alvarez blað,
Papadakis dýrlingamynd og Liiv, sem blátt
áfram sveltir, fær brauð. Frú Barabás fær
ávaxtaköku, Klárí nokkrar steinkúlur,
Jani nýja hluti í útvarpið. Og Anna?
Anna fær stundum blóm. Og samt veit
Anna, að Vassja er alveg sama um hana.
Hann umgengst hana með sömu hlutlausu
alúðinni og hin. Hann tekur alls ekkert
eftir því, að hún er stúlka, og hann myndi
áreiðanlega ekki trúa því, þó að honum
væri sagt, að hún tilbæði hann. Hann mundi
blátt áfram hlæja yndislega og glettnis-
lega, eins og hann er vanur, þegar hann er
að lauma sér inn um dyrnar á kvöldin,
leggur gjafirnar í flýti á borðið og þýtur
hlæjandi í burtu, ánægður yfir því, að þetta
skyldi hafa heppnazt. Það er alveg eins
og hann segði hreykinn: ,,Sjáið þið, þarna
lék ég á ykkur.“
Svona er Vassja. Hann verður meira að
segja vinur stúdentsins frá Búlgaríu, sem
býr í þakherberginu við hliðina á Algierbú-
unum, og hinir þekkja ekkert. Búlgarinn
skríður úr bæli sínu einu sinni í viku, og
það er aðeins þá, sem hann fær eitthvað
að borða. En Vassja gefur sig'á tal við
hann og lætur hann borða með sér hádegis-
verð.
Hjartað í Önnu er að því komið að hætta
að slá. Vassja er betri við alla en hana.
Fyrst og fremst er hún afbrýðisöiiL við
Jani, því að hann er bezti vinur Vassja.
Það er eins bersýnilegt, að Jani er eftir-
læti Vassja, eins og Anna er eftirlæti
Bardichinovs, og Klárí eftirlæti Papadakis
og Liivs. Vassja og Jani hvíslast stundum
á. Einu sinni reyndi Anna að veiða Jani.
Jani rak hana í burtu. með fyrirmannlegu
kæruleysi:
— Það var dálítið, sem enginn skilur
nema karlmenn, unga stúlka.
Er það fyrir eftirdæmi Vassja, eða er
það hin hagnýta aðstoð hans, sem veldur
þessu? Eitt er víst, að allir virðast taka
viðbragð, verða fjörugri og framkvæmda-
samari. Það er líka tími til kominn, því að
styrkir frá hjálparsjóðum og góðgerðar-
stofnunum fara minnkandi með hverjum
degi. Rússarnir geta betur en allir aðrir
haldið sér við vonina, því að þeir fá alltaf
einhverja úrlausn. Hinir eru gleymdir.
Papadakis frændi fær fyrstur atvinnu.
Hann pressar húfur.
Pressar húfur. Þetta er hálf hlægileg
atvinna. En það veit hamingjan, að útlend-
ingar þeir, sem hafa búið í París, geta
borið því vitni, — það er að segja — þeir
útlendingar, sem eru ekki duglegir tré-
smiðir, járnsmiðir, eða klæðskerar, það er
að segja þeir, sem eru stúdentar, höfðu
ætlað sér að verða listamenn, eða fyrr-
verandi embættismenn — þeir geta all-
ir borið því vitni, að þessi staða er alveg
einstök atvinnugrein, sem er í uppgangi í
París, og að hún á sér takmarkalausa
framtíð. Hver einasti maður í París, sem
ekki bar skyn á neitt, tók að sér að pressa
húfur. Að minnsta kosti unnu hundrað
stúdentar frá Búlgaríu við þetta, og í
draumum sínum sáu þeir stundum heilar
liðsveitir af Parísarhúfum ganga fram hjá
sér, margar milljónir af húfum, sem nægðu
til að hlaða fyrir hafið og klæða höfuð
margra kynslóða. Ef Frakkar gerðu ekk-
ert annað allan daginn en að kaupa húfur,
þá gæti verið . . . Það eru áreiðanlega ný-
lendurnar . . . kannske kaupa nýlendurn-
ar allar þessar húfur. Það getur verið, að
Zuluarnir . . . í stuttu máli sagt, fór
Papadakis frændi að pressa húfur, af því
að hann var vanur að flytja ágætar trjá-
tegundir frá Persíu til Evrópu og hafði
ekki vit á öðru. Þetta er alls ekki vond
atvinna. Fyrstu tvo dagana brenna átta til
tíu húfur, þá er dregið af laununum, síðan
lærir maður að gera það almennilega.
Bardichinov er nú ekki jafnöruggur um
hina nálægu sigra hvíta hersins. Hann hef-
ir sett upp auglýsingu í knæpunni, þess
efnis, að útlendingar geti fengið ódýra
kennslu í frönsku. Bardichinov hefir með-
fædda þekkingu á öllu þess háttar. Síðast-
liðin tvö ár hefir hann ekki einungis kennt
Önnu frönsku, heldur landafræði, sögu og
allar námsgreinar -— jafnvel almenna
borðsiði. Anna beitir hníf og gaffli eins
og hefðarkona. Alvarez málar spánskar
dansmeyjar í knipplingamöttlum á gler, og
selur listaverkin . . .
Barabás smitast af þessail starfsgleði.
Hann fær sér nýja atvinnu. Kunnátta hans
í frönsku tryggir honum hærri laun.
En vesalings Liiv gengur ekki eins vel.
Liiv er óhamingjusamur maður og klaufi.
Vassja ráðleggur honum að leggja fyrir
sig bókband, þar sem það hæfi honum bezt.
Hann getur sagt, að hann hafi bundið inn
bækur í Lithauíu. Það gerir ekkert til,
þó að hann kunni ekki iðnina. Það versta
væri, ef hann yrði rekinn eftir fyrsta dag-
inn, en þá verður hann búinn að læra eitt-
hvað. Síðan getur það orðið til þess, að
hann verði ekki rekinn fyrr en á öðrum
degi á næsta stað. Þegar hann er búinn að