Vikan - 13.03.1941, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 11, 1941
strandaði austur á Mýrdalssandi. Enginn
vissi neitt um þann atburð né þá baráttu,
sem þar var háð á auðnunum, fyrr en að-
framkomnir skipbrotsmenn komu loks
heim á bæ eftir langa og villusama göngu
um veglausan sandinn. Skipið þeirra var
að jagast sundur í brimgarðinum og þar
hafði einn félaganna látið líf sitt, og hann
hafði þá a. m. k. losnað við að hrekjast
um sandinn, hann hafði losnað við hina
löngu, árangurslausu bið að leiðarmerkj-
um og verksummerkjum mannanna á þess-
ari auðu strönd. Þetta er ekki fyrsti harm-
leikurinn sömu tegundar um þessar slóðir,
og ekki heldur sá átakanlegasti. Sandarn-
ir austur þar hafa grafið mikil verðmæti
og margur farmaður, innlendur og erlend-
ur, hefir þar háð sitt hinnsta stríð. Þá
hafði borið inn í eitt ofsalegasta brimrótið,
sem getur hér við land, en bjargast í gegn-
um það og fengið fast land undir fætur.
En hvers virði var það? Þar var engin
leiðbeining, aðeins auðnin, sandurinn allt í
kring, eins og þar hefði aldrei maður fæti
stigið. Þá kom það fyrir, að ströndin, land-
ið, var háskasamlegra en brimið, sjórinn
úti fyrir. Það ætti ekki að þurfa að koma
fyrir, að skipsbrotsmenn væru að hrekj-
ast þarna um sandana, án þess að sjá
merki þess að menn byggja þetta land. Það
ætti að vera kleift að setja upp leiðar-
merki, sem vísuðu mönnum til byggða, svo
ekki sé talað um hitt, ef þarna væru sælu-
hús á söndunum, nægilega þétt og með
nokkrum vistum.
Þetta var aðeins eitt af fjölmörgum
dæmum þess hvað mikið skortir á, að
slysavarnir séu komnar hér á landi í það
horf, sem okkur sæmir, eitt af f jölmörgum
dæmum um það, hversu verkefni Slysa-
varnafélagsins eru mörg og aðkallandi og
hvílík nauðsyn það er, að við stöndum öll
saman um þau málefni, sem það er helg-
að.
Þessi atvinnuvegur þjóðarinnar, sem af-
kastamestur er um lífsafkomu þjóðar-
heildarinnar, fiskimennskan og farmennsk-
an, er hættulegur atvinnuvegur og verð-
ur hættulegur lengst af, þó mannlegt
hyggjuvit kunni enn að finna öruggari
vamir gegn valdi höfuðskepnanna en orð-
ið er. Undursamleg heill og gifta hefir
fylgt skipunum okkar um hættusvæði
hafsins í yfirstandandi styrjöld og það er
ekki eins fjærri hugsunarhætti sjómanns-
ins eins og einhverjir kunna að hyggja,
sem lítt hafa við sjóinn fengist og ekki séð
dauðann ganga hjá svo að segja í hverju
spori, að hér hafi komið fram varðveizla
æðri máttar. Það er eins satt eins og það
var fyrir 25 öldum, að þeir sem fóru um
hafið á skipum, ráku verzlun á hinum
miklu vötnum, þeir hafa séð verk drottins
og dásemdir hans á djúpinu. (Sálm. 107.)
Þessi hamingja íslenzku sjómannanna
hefir ekki aðeins komið fram í því, að þeim
hefir reitt betur af í ferðum sínum, en við
dirfðumst að vona, heldur hefir þeim og
auðnast að verða öðrum til bjargar. Is-
lenzkir menn hafa bjargað nærri 11
Brezk sjóhetja.
Sir Andrew Cunningham, sem stjórnaði loft—
árásum flotans á ítölsku flotahöfnina Taranto.
Bretar héldu því fram, að í þessari loftárás hefðu
þeir sökkt helmingnum af stærri herskipum Itala.
hundruðum erlendra manna af skipreika
á síðast liðnu ári, og skapað með því þann
sjóð handa þessari þjóð í hjörtum margra
manna erlendis, sem ef til vill verður henni
ávaxtaríkari og ófallvaltari en allar inn-
stæður í erlendum bönkum. En þegar þess-
ir sömu menn, koma upp að sínu eigin
landi bíða þeirra hættur nærri við hvert
nes, og viðbúnaðurinn í landi til hjálpar,
ef illa fer, ekki nærri því eins mikill eins
og þarf að vera og vert er og skylt. Hér
er verkefni Slysavarnafélagsins, og ekki
þess eins, hér er verkefni okkar allra, hvers
einasta manns og hverrar einustu konu.
Og hér er okkur hollt að leggja á hjartað
áminningu postulans, að gjöra gott, vera
rík af góðum verkum, fús að miðla. Slysa-
varnastarfseminni ber okkur öllum að
taka þátt í með allri okkar samúð, með
öllum þeim liðstyrk í fjármunum, sem við
getum henni lagt. Þið, sem þessir slysa
tímar hafa fært óvænta fjármuni, ættuð
að minnast þeirrar starfsemi, sem miðar
að því að forða slysum hér við land og
afstýra óhöppum. Það er gamall og góður
siður að gefa til guðsþakka og það er mikið
guðsþakkarverk að gerast liður í þeirri
starfsemi, sem vinnur að því að slysum
fækki og öryggið verði meira við hinn
áhættusama lífsveg þessarar þjóðar. Ég
get ekki hugsað mér annað en að sá, sem
það gerir, safni handa sjálfum sér í fjár-
sjóðu góðri undirstöðu til hins ókomna, til
þess að hann höndli hið sanna líf.
En þú, lifandi guð, þú, sem hefir verið
oss athvarf frá kyni til kyns, þú, sem læt-
ur oss allt ríkulega í té, við biðjum þig að
blessa það starf, sem unnið er til þess að
bjarga og hjálpa, og eins og vér vitum, að
þú vakir yfir hverju slíku starfi með
þinni velþóknun, eins biðjum vér, að þú
vildir gera oss að lifandi, vakandi og fórn-
fúsum þátttakendum í því. Haltu almátt-
ugri verndarhendi þinni yfir hverjum Is-
lending á sjó og landi. Miskunnaðu þig yfir
mannkynið allt.
Faðir vor, þú sem ert á himnum......
„Verið pér sælir, hr. Chipsu
D ithöfundurinn James Hilton skrifaði
árið 1933 skáldsögu og skýrði hana
heitinu „Verði þér sælir, hr. Chips.“ Sagan
er um enskan skólakennara, en faðir höf-
undarins var enskur kennari. Það var ekki
hægt að segja um þessa sögu, að hún væri
stórfengleg, ekki heldur, að létt væri yfir
henni og frásögnin var í fyllsta máta smá-
munasöm. Enda fór ekki mikið fyrir henni
á bókamarkaðinum ameríska, fyrr en einn
frægasti gagnrýnandinn vestra, Alexander
Woolcott, hellti yfir hana hóli í útvarps-
erindi. Eftir það seldist sagan geysimikið.
Sagan var kvikmynduð, eins og títt er
um bækur, sem ná söluhámarki, og mynd-
in hlaut sömu vinsældir. Hún var tekin í
Englandi með hjálp eins hinna gömlu
heimavistarskóla. Tvö hundruð drengir í
Repton-skólanum gáfu tvær vikur af
sumarleyfi sínu til þess að taka þátt í töku
myndarinnar.
James Hilton hóf ritstörf mjög ungur.
„Manchester Guardian“ birti fyrstu grein
hans og var höfundurinn þá 17 ára gamall.
„Verið þér sælir, hr. Chips“ var skrifuð á
met-tíma. Hilton hafði verið beðinn um að
skrifa langa sögu í jólahefti „British
Weekly“ og hún þurfti að vera tilbúin
innan hálfs mánaðar. Hilton datt ekki
söguefnið strax í hug, en þegar hann hafði
fengið hugmyndina, skrifaði hann söguna
á fjórum dögum.
„Verið þér sælir, hr. Chips“, er nýkomin
út í íslenzkri þýðingu Boga Ólafssonar
menntaskólakennara, en Stefán Ögmunds-
son er útgefandi bókarinnar. Kvikmyndin
hefir verið sýnd hér á landi og þótti af-
burða góð.
Þótt sagt hafi verið, að saga þessi sé
ekki stórfelld, þá verða menn gagnteknir
við lestur hennar. Ferill skólakennarans
í öllum sínum einfaldleik er svo látlaus og
eðhlegur og á köflum hrífandi, að lesand-
anum finnst hann hafa verið að lesa sanna
sögu og hugljúfa.
Bóndi.
Hann fékk það starf að rækta grýttan reit
og reisa hús — og verða sveitarstoð,
og Islands vætta átrúnaðargoð.
Já, einn af mörgum — þegn í fríðri sveit. •
Á morgni lífs síns hóf ’hann hérna verk
með hetjulund og átti viljans móð,
og hendur tvær og óþreytt æsku blóð;
þá orkulind er reyndist nógu sterk.
Sjá, dagur líður, æfin á sér kveld
og æsku týndu lífsins hörðu kjör.
En þegar svo er siglt að hinstu vör
er sælust dvöl við heimakveiktan eld.
Við sáum, árla, ungan, hraustan mann
en öldung síðla, genginn hvílu til.
En milli þeirra brúar jörðin bil
sem blessun fyrir líf og starf hans fann.
Óskar Þórðarson frá Haga.