Vikan - 31.01.1946, Page 6

6
VIKAN, nr. 5, 1946
ir þinar, svo að allir viti, að ég — Hermann
Gollantz — eigi engan þátt í svikum þínum. Segðu
mér svo hreint út, hversu mikið fé þarf til þess
að greiöa allt!“
„Tólf þúsund gyllini!"
„Og með því gætir þú komizt frá Vin?“
„Nei, varla — til þess þarf að bæta við tveim-
ur þúsundum i viðbót."
Hermann kinkaði kolli, honum var runnin reið-
in, hann var kaldur og tilfinningalaus.
„Fjórtán þúsund gyllini. Þvilík upphæð! Þegar
þú sveikst mig síðast, var það þó ekkert á móti
þvi, sem það er nú. Það er hræðilegt, hvernig
þú hefir farið með mig, Ismael! Þvi að þú veizt,
hvers virði systir þín er mér; þvi að þú veizt, að
ég gæti ekki þolað, að hún bjáðist, að stollt
hennar yrði sært; þvi að þú veizt, að þar sem ég
kvæntist henni, álít ég f jölskyldu hennar sem mína
eigin, og ég tek þess vegna — með réttu eða
röngu — ábyrgð á henni. Svo horfir þú á, bíður
og nýrð saman höndunum og segir: „Það er sama,
hvemig fer fyrir okkur. Hermann, þessi erki-
bjálfi, mun bjarga okkur. Aumasti betlari er
ríkari en þú, því að hann getur þó verið heiðar-
legur. Farðu nú — og segðu lánardrottnum þín-
um, að ég skuli borga þeim á morgun.“
Þetta kvöld vakti Hermann lengi frameftir með
Marcusi Breal og Simoni Cohen. Þeir voru að
leggja á ráðin um það, hvemig útvega skyldi þessi
fjórtán þúsund gyllini. Breal lagði fram sjö þús-
und, og Hermann sagði efablandinn, að hann
skyldi leggja hin sjö á móti. Vissulega myndu
þessi fjárútlát valda honum erfiðleika árum sam-
an, hann myndi varla eiga eftir eitt einasta gyll-
ini, sem hann gæti kallað sitt sitt eigið. Það
myndi koma fram á fyrirtæki hans, en hann losn-
aði þó að minnsta kosti við Ishmael.
„Það er mesti misskilningur," sagði Marcus
Breal. ,„Hann kemur einhvem tíma aftur og vitj-
ar þin. Lögin geta verndað þig og refsað honum
eins og skyldi. Ég bið þig í síðasta skipti, Her-
mann, að hugsa þetta betur.“
Hermann hristi höfuðið, þungbrýnn og náfölur.
„Það er alveg frágangssök. Ef ég léti brenni-
merkja hann sem þjóf, léti syni mína vita, að
bróðir móður þeirra væri glæpamaður, þá myndi
hjarta konu minnar springa og stolt hennar verða
að engu - nei, nei, Marcus, það er frágangssök!"
Næsta dag sat Hermann með Simoni Cohen á
hinni leiðinlegu skrifstofu Hirsch og Sousa og
greiddi peninga og tók við kvittunum af reiðum
og sviknum verzlunarmönnum. Hann sagði það
sama við þá alla:
„Þér megið vita, að ég hafði ekki hugmynd um
þetta, en þetta er mági mínum að kenna; hvorki
ég eða konan min þolum svik eða óheiðarleik.
Gjörið svo vel að undirrita þetta blað — og þar
með eru allar skuldbindingar úr sögunni."
Rachel fékk aldrei að vita neitt um þetta, en
Miriam Gollantz frétti það. Hún átti marga kunn-
ingja meðal hinna eldri Gyðinga í borginni, sem
oft komu og drukku kaffi hjá henni og sögðu
um leið nýjustu fréttir. Hún sagði Hermanni
aldrei frá því, hver hefði sagt sér það, en spurði
aðeins, hvort það væri satt.
Hermann, sem fannst aftur hann vera lítill
drengur, svaraði: „Já mamma."
Miriam hristi höfuðið. Fjórtán þúsund gyllini!"
Svo andvarpaði hún og hrópaði: „Hermann,
hvemig leyfirðu þér að gera þetta með tvo drengi,
sem þú átt skyldur að rækja við?“
Hann var undrandi: „Mamma, hvaða úrræði
hafði ég annað en þetta?"
„Ég vil halda því fram, að þú hefðir getað
farið öðruvísi að," svaraði hún. „Þú kvæntist
Rachel, en ekki þorpara, leiðinlegri konu hans
og bjánalegum krökkum, sem eru snuðrandi í
öllu. Nú er því öllu lokið og þú verður að súpa
seyðið af því, því að það get ég sagt þér, dreng-
ur minn, að ég ætla ekki á þessum aldri að draga
neitt úr eyðslu minni eða þægindum! En láttu
ekki þessa mannveru — þetta óféti, þennan hlut,
sem kallar sig mann, nokkum tíma koma hingað
aftur, því að þá mun ég — Miriam Gollantz —
segja systur hans, hvem mann hann hefir að
geyma!"
„Það myndi koma sér mjög illa fjrrir mig.“
Hún sneri sér við, opnaði öskju með demants-
perlum og sagði rétt eins og hún væri að tala um
veðrið: „Ég hefi svarið þess dýran eið, að gera
það. Þessar perlur eru fallegar, taktu nokkr-
ar þeirra og gefðu Rachel."
Tvö ár samfleytt heyrðu þau ekkert um
Ishmael, en svo skrifaði hann Hermanni og sagði,
að hann og f jölskylda hans væri í Varsjá og skorti
peninga. Tímamir væru erfiðir og þau væru að
deyja úr hungri. Hermanni gramdist þétta ónæði.
Hann hugsaði málið og sendi loks peningana, sem
Ishmael bað um. Hann gat ekki látið konu og
börn þjást af hungri og kulda. Upp frá þessu
komu bréf með stuttu millibili, alltaf með beiðni
um hjálp og sumpart af því, að hann þoldi ekki,
að böm, sem hann þekkti — jafnvel þótt þau
væm honum alls ekki kær — þjáðust af skorti
og sumpart af því, að hann óskaði þess, að mágur
hans kæmi ekki aftur til Vínar, sendi hann hina
umbeðnu peninga.
Simon Cohen var eini maðurinn, sem vissi um
örlæti hans.
Veturinn 1859 var mjög harður og bæði Her-
mann og Rachel leituðust við að fá Miriam til
þess að halda sig innan dyra og vemda sig gegn
kulda og kvefi. Hún sagði gremjulega, að hún
hefði aldrei á ævi sinni fengið kvef og myndi
sjálfsagt ekki fá það núna, þegar hún væri hnigin
á efri aldur. Sonarsynir hennar döfnuðu; Marcus
var nú sautján ára og Emanuel tveimur ámm
yngri. Þeir héldu mjög mikið upp á ömmu sína
og fannst hún oft svo fjömg og glöð. Hún, að
sinu leyti, hafði mjög gaman af þvi að fara með
þá út með sér.
Ekkert gladdi hana meira en að fara í ópemna
eða leikhúsið með þá með sér. Hún leitaðist mjög
við að líta vel út, og hún eyddi svo miklu í ný
föt á drengina, að Hermann fann sig knúinn til
að finna að því, hún myndi gera þá báða að
hreinustu spjátmngum með því, sagði hann.
Kvöld eitt í nóvember hafði Miriam ákveðið að
„festa". Emanúel var vanur, þegar hann langaði
til að stríða henni dálítið, að segja, að ,,festa“
væri einasta orðið, sem hún kynni í itölsku. „Já,
en það er líka gott orð,“ svaraði hún. „Ég hefi
gert líf mitt að stanzlausri röð af „festas" —
og lit ég ekki vel út eftir það allt sarnan?"
BlessaS
bamiS!
Teikning eftir
George McManus.
Pabbinn: Mér leizt vel á þessa tillögu þína að fá kennara handa Lilla. Pabbinn: Nú er kennarinn víst að koina. Það
Kennarinn kemur i dag og ég ætla að tala við hann um framtið drengsins. er bezt að fara með Lilla á móti honum.
Mamman: Við megum ekki láta hann ofreyna sig á námi meðan hann er
svona ungur — annars er hann afskaplega vel gefinn eftir aldri — hvað
þurfa menn að vera gamlir til þess að verða forsetar ?
Kennarinn: Þér ætlið þó ekki að telja mér trú um,
að þetta sé barnið, sem ég á að kenna?
Pabbinn: Jú — og ég ætla að biðja yður að tala
varlega, þegar hann hlustar á.
Kennarinn: Verið þér ekki með þennan bjánaskap
— það er tilgangslaust að ætla að fara að kenna
krakka á þessum aldri!
Pabbinn: Hættið! Að þér skuluð þora að tala
svona! Þér móðgið Lilla!
Pabbinn: Ég lét hann fara — á sömu
stundu og hann sá Lilla var hann svo ósvíf-
inn að móðga drenginn —.
Mamman: Það er víst lítill vafi á því, að
Lilli er betur gefinn en þessi kennari!