Vikan - 12.09.2000, Blaðsíða 39

hans að batna verulega. Hún var
skipulögð og góður penni og
gagnrýndi mann sinn miskunnar-
laust ef henni fannst hann ekki
gera sitt besta. Þremur vikum eft-
ir brúðkaupið hafði hann lokið
við fyrstu spennusögu sína, A
Study in Scarlet. Hann vann
beinagrind sögunnar fyrst, síðan
upphugsaði hann endinn og vann
því næst afturábak að byrj uninni.
Þessa aðferð notaði hann upp frá
því við allar sakamálasögur sín-
ar.
En það var ekki fyrst og fremst
fléttan í sögunni sem heillaði les-
endur þessarar fyrstu bókar held-
ur voru það spæjarinn skynsami,
sem lét ekki yfirborð hlutanna
villa sér sýn, og hinn fljótfæri og
auðblekkti aðstoðarmaðurhans.
Upphaflega hétu þeir Sherrin-
ford Hope og Ormond Sacker en
fljótlega endurskírði Conan þá
Sherlock Holmes og dr. John
Watson. Margir bókmennta-
frömuðir benda á að Sherlock sé
án efa spunninn úr ýmsum eðlis-
eiginleikum Conans sjálfs og Dr.
Watson að sönnu runninn upp úr
öðrum þáttum skapgerðar hans.
Samspil þeirra félaga sé svo við-
leitni Doyles til að sætta þessar
tvær hliðar persónuleika síns og
sú sálræna togstreita sem lesend-
ur finni fyrir gæði persónurnar
meiri dýpt.
Hvort það má til sanns vegar
færa eða ekki er erfitt að segja.
A Study in Scarlet birtist í
Beeton’s Christmas Annual árið
1887 en þótt margir vilji meina að
sagan hafi enga athygli vakið er
það ekki rétt. Gagnrýnendur
veittu henni enga athygli en blað-
ið seldist upp. Söguleg skáldsaga
eftir Conan, Micah Clarke, kom
út árið eftir og var sömuleiðis vel
tekið, svo vel reyndar að ritstjóri
The Strand, sem var eitt vin-
sælasta tímarit í London á þeim
tíma, er sagður hafa komið
hlaupandi inn á skrifstofu sína
veifandi blöðum fyrir ofan höfuð
sitt. „Hér eru tvær smásögur eft-
ir Dr. Conan Doyle,“ æpti hann,
„stórkostlegasta smásagnahöf-
und síðan Edgar Allan Poe leið.“
um fram af kletti í sögunni The
Final Problem. Ritstjórinn grát-
bað Doyle um að breyta endin-
um en allt kom fyrir ekki, sagan
var birt. Almenningur í London
tók þá við og 20.000 manns sögðu
upp áskrift sinni að tímaritinu.
Þúsundum bréfa rigndi inn hjá
Doyle-hjónunum og í þeim öll-
um kvað við sama tón. „Skepn-
an þín,“ var algengt ávarp þess-
ara bréfa. Doyle hugsaði lítt eða
ekkert um bréfin því skömmu
áður hafði kona hans verið
greind með berkla.
Ástfangínn en bundinn
siðferðisboðum sjálís sín
Næstu árin helgaði hann sig því
að kona hans fengi bestu umönn-
un sem völ væri á og smátt og
smátt náði hún sér. Sjálfur varð
hann verri til heilsunnar, þjáðist
æ meira af þunglyndi og svefn-
Ieysi. Hann var erfiður í sambúð
og skapstyggur. Þá kynntist hann
og varð ástfanginn af Jean Leckie
sem var tíu árum yngri en hann.
Honum þótti óhugsandi að yfir-
gefa konu sína og hann elskaði
Jean of mikið til að bjóða henni
þau kjör að vera ástkona kvænts
manns svo samband þeirra
byggðist fyrst og fremst á náinni
vináttu. Á því tímabili fékkst
hann við ýmislegt, gekk í herinn
og fór til Afríku, bauð sig fram
til þings og náði kosningu, ferð-
aðist víða og árið 1902 tókst
bandarískum útgefanda að tæla
hann til að endurlífga Sherlock
Holmes í skáldsögunni
Baskerville-hundurinn.
Touie dó árið 1903 og Jean og
Conan giftust árið 1907. Hjóna-
bandið varð honum innblástur og
árið 1912 gaf hann út vísinda-
skáldsöguna The Lost World sem
margir telja hans bestu bók. Á
svipuðum tíma lýsti hann opin-
berlega yfir því að hann væri
spíritisti. Hann hafði tekið þátt í
rannsóknum á yfirnáttúrulegum
fyrirbærum en verið tortrygginn.
Þegar sonur hans, Kingsley, dó af
völdum Iungnabólgu í lok fyrri
heimsstyrjaldarinnar, eftir að
hafa tekist að lifa af skotgrafirn-
ar í Frakklandi varð hugur Doy-
les opnari. Harry Houdini var á
hátindi frægðar sinnar um þess-
ar mundir og hann sannfærði
Doyle endanlega um tilvist hins
yfirnáttúrulega með ótrúlegum
brögðum sínum. Houdini varð
einnig þekktur fyrir að koma upp
um svikamiðla og nokkrum árum
seinna bauð Conan Doyle hon-
um að sitja miðilsfund á heimili
sínu. Kona hans, Jean, var miðill-
inn og hún sagðist hafa náð sam-
bandi við móður Houdinis.
Gamla konan vildi byrja á að
blessa son sinn með því að signa
hann en þá fékk Houdini nóg og
gekk út. Móðir hans hafði verið
gyðingur og talaði ekki ensku.
Conan Doyle hélt þó áfram að
tala máli spíritismans og var lengi
í forsvari fyrir alþjóðahreyfingu
þeirra. Síðari ár sín virtist hann
hafa sæst við sköpunarverk sitt
Sherlock Holmes því hann gaf út
margar fleiri bækur um spæjar-
ann snjalla og aðstoðarmann
hans og sú saga að hann hafi ekki
mátt heyra á hann minnst er goð-
sögn. Rétt áður en hann dó hlaut
hann riddaranafnbót fyrir ritstörf
en hinn 7. júlí árið 1930 dó Sir
Arthur Conan Doyle. Ævistarf
hans samanstendur af 20 leikrit-
um, 3 ljóðasöfnum, 22 skáldsög-
um og 56 Sherlock Holmes smá-
sögum auk 50 annarra ritverka.
Héldu að Holmes væri
raunverulegur
Gífurlegar vinsældir Sherlock
Holmes sagnanna urðu til þess að
sala The Strand jókst enn. Til að
myndskreyta sögurnar notaði
Sidney Paget, listamaðurinn sem
ráðinn var í það starf, bróður sinn
sem fyrirmynd. Kvöld nokkurt
var vesalings maðurinn, Walter
Paget, á leið heim til sín þegar
hópur fólks flykktist að honum
vegna þess að kona nokkur hafði
komið auga á hann og æpt: „Sjá-
iði, þarna fer Sherlock Holmes."
Fljótlega tóku einnig að streyma
bréf til Doyles þar sem fólk bað
um aðstoð meistaraspæjarans og
margir áttu ákaflega erfitt með
að trúa að Sherlock Holmes og
dr. Watson væru ekki til. Margir
trúðu því statt og stöðugt að Con-
an Doyle væri aðeins ritstjóri
þeirra félaga. Conan átti erfitt
með að sætta sig við þetta og
þótti það ergilegt að fólk gæti
ekki gert greinarmun á skáldskap
og raunveruleika.
Um þessar mundir höfðu
Doyle-hjónunum fæðst tvö börn,
dóttirin Mary Louise og sonurinn
Kingsley. Conan var að skrifa
leikrit og aðra sögulega skáld-
sögu en ritstjóri The Strand
heimtaði eina Holmes-sögu í
viku. Sakamálasöguskrifin voru
því orðin mikil byrði á rithöfund-
inum unga. Hann reyndi fyrst að
losa sig út úr þeim með þvf að
heimta 1000 pund fyrir næstu tólf
sögur. Honum til mikillar undr-
unar var launakrafan samþykkt.
Hann varð því að standa við sinn
hluta samningsins og skrifa tólf
sögur. Hann var öskureiður yfir
því að hafa komið sjálfum sér í
þessar ógöngur.
Hann reyndi þess vegna að
drepa hugarfóstur sitt, Sherlock
Holmes, með því að henda hon-