Menntamál - 01.10.1924, Blaðsíða 14

JO
M E N T A M A L
að sjálfum sjer nje öðrum. En það er fult af lýgi í fræðslu-
máladeilunum. Jejf vil sjer í las»i nefna tvær stórlygar.
Annari eigum við kennarar að verjast, hina ættum við
að varast.
Fyrri lygin er ]?að, í stuttu máli, að barnaskólar og
barnakennarar sjeu til bölvunar og niðurdreps, öll ment-
un sje í afturför þeirra vegna, öll mentun hafi verið betri
í gamla daga, gamla fólkið betur að sjer, betur læst, bet-
ur skrifaði. pað kveður svo ramt að, að jafnvel vígðir
menn berja sjer á brjóst og hafa yfir þessa höfuðlygi án
þess að blikna nje blána. ]?ó að t. d. hver þrítugur maður
muni ærinn fjölda fólks, sem var lítt eða alls ekki læs og
aldrei hafði fengið að draga til stafs, þá segja þeir þetla
samt. pað er í rauninni trúarjátning og evangelium þess-
arar óskamfeilnu kenningar, að bezt sje að hafa enga skóla,
enga kennara, næstbezt að hafa ljelega farkenslu eða eft-
irlitsnefnu, en verst sje að hafa sæmilega skóla. pessi
stórlygi er svo harðsnúin og blygðunarlaus, að nýtir menn
fara með hana á þingi þjóðarinnar eins og sjálfsagðan og
sæmilegan hlut.
]?að er einhver hin mesta nauðsyn að koma á nú þeg-
ar um alt land nákvæmri, hlutlausri rannsókn á fræðslu-
og mentunarástandi barna og unglinga, svo að það geti
komið á daginn, hvort það er bezt, þar sem minst hefir
verið kent opinberlega, hvort þau hjeruðin standa fremst
í menningu, sem mest liafa brotið fræðslulögin, hvort
börnin og unglingarnir í kennaralausu hreppunum eru
I>ezt að sjer. „Sparnaðar“-mennirnir ætlu að beita sjer fyr-
ir slika rannsókn, ef þeir þora, svo að málsstaður þeirra
mætti sigra, en ríkissjóður losna við fræðslukostnaðinn
um aldur og æfi.
pá cr hin lýgin. Hún er sú, i sem fæstum orðum, að
skólarnir og skólakenslan sje sá eini sáluhjálplegi veg-
ur, að öllu sjc borgið, ef nóg er af góðum skólum og góð-
um kennurum. Heimatrúboðinn lifir og lirærist í synda-