Menntamál - 01.04.1971, Blaðsíða 10

þarfir, er lokn skotið l'yrir alla framför og þró-
un og þar með alla möguleika á endurmenntun;
— menntun ltefir mörg önnur markmið en það,
að þjálfa menn til starfa.
Það er sem sagt aldrei hægt að fallast á, að
menntunin sé lögð undir atvinnuvegina. Við
verðum því að leita annarra úrræða, og verður
síðar vikið að þeim.
IV.
Hvers vegna ætti menntun
að vera ævilöng?
Hér verða ekki tínd til öll þau rök, sem færa
má fyrir ævimenntun, en þau má draga saman í
stutt mál, sem hér segir:
1. Það er ekki hœgt að gera allt i skólanum.
Hér kemur tvennt til. Annars vegar hefðu
nemendur of mikið að gera, og þess vegna er
æskilegt að haga menntuninni þannig, að nám
haldi áfram eftir venjulega skólagöngu; með því
móti væri hægt að draga úr því þekkingarmagni,
sem verður að tileinka sér í skóla. Hins vegar
er ekki hægt að afla sér í skóla þekkingar eða
kunnáttu í vissum greinum, vegna þess að til
þess þarf annað hvort aðstöðu, sem ekki er fyrir
hendi í skólanum, eða þroska- og reynslustig,
sem menn ekki ná fyrr en á íullorðinsaldri.
2. Til að skilja urnhverfi, sem sifellt er uð
breytast, þarf cevilanga menntun.
Að því leyti, sem inntak menningarinnar er í
sífelldri þróun, er ómögulegt að öðlast gagnrýn-
inn skilning á henni í eitt skipti fyrir öll. Sama
máli gegnir ennfremur um þekkingu og hæfni,
og að sjálfsögðu um undirbúning undir ábyrgan
þegnskap.
Ævimenntun er tœki (eða öllu heldur tækja-
safn) en ekki markmið í sjáliri sér — tæki sem
einstaklingurinn grípur til á hinum ýmsu áföng-
um ævi sinnar og þroskaferils og í sérhverri
stöðu, sem hann kann að skipa í þjóðfélaginu,
hvort heldur út á við eða í einkalífi.
V.
Grundvallaratriði: Samhengi
í öllu, sem hér hefir verið sagt fram að þessu,
er gert ráð fyrir róttækum breytingum á inn-
taki, aðferðum og uppbyggingu menntunarinn-
ar. En umfram allt er gert ráð fyrir því, að fall-
izt sé á eitt grundvallaratriði, sem sé, að sam-
hengi skuli vera milli menntunar unglinga og
menntunar fullorðinna, raunverulegt samhengi,
sem allir geri sér grein fyrir. Auk þess verður
hverjum fullorðnum manni að vera fært að hefja
hvenær sent er nám að nýju, þar sem frá var
horfið. Til þess þarf hann að sjálfsögðu að eiga
aðgang að fyllstu upplýsingum um tækifærin,
og hann þarf að vera sannfærður um, að jtað sé
óntaks vert.
Nemendur yrðu ekki eins hikandi við að
hverfa úr skólunum (sem e. t. v. lægi þá ekki
eins við að springa af þrengslum), ef Jæir vissu,
að ótal leiðir lægju Jrangað til baka, og ættu Jrað
víst, ef Jteir liafa fellt niður nánt í einhverri
bóknámsgrein, að geta bætt sér upp þann mennt-
unarmissi með námi í annarri grein, Jrar sem
starfsreynsla þeirra kæmi að góðu gagni. Við
þyrftum að geta sagt með sanni, að menn hœtti
ekki námi heldur breyti einungis námsferlinum,
þ. e. a. s. skiþti um takt, stefnu og aðferð i
nárninu. Við komum að Jiessu síðar og tökum
}>á raunhæf dæmi.
VI.
Hlutverk skólanna
í hinu nýja kerfi
Auk Jress að gegna Jjví alkunna hlutverki að
sjá fyrir Jieini lærdómi og þeirri starfsþjálfun
sem eru grundvöllur undir hæfni til tiltekinna
starfa, verður skólakennslan að temja hverjmn
unglingi að treysta meira og meira á sjálfan sig,
einkum að því er varðar Jrekkingaröflun. Þar af
leiðandi verður skólinn einnig að kenna nem-
MENNTAMÁL
40