Menntamál - 01.04.1971, Blaðsíða 11

endum að nota þau tæki og tækifæri, sem að
höndum ber, bæði eftir að skólagöngu lýkur og
eins utan skóla á námsárum sjálfum: Það verður
hlutverk skólans að veita á einn eða annan hátt
þann undirhúning, sem til þess þarf, að full-
orðið fólk hafi bœði vil.ja og getu til að halda
áfram að mennta sig.
Því verður þó að bæta hér við og leggja á það
áherzlu, að sumra þátta í menningunni er ekki
hægt að afla sér eftir skólagöngu eða utan skóla,
ef skólinn liefir ekkert lagt af mörkum, ekki séð
fyrir þeim „lyklum“, e£ svo má að orði kveða,
sem ganga að vissum dyrum. Hér er átt við
menntun í listum, tækni og borgaralegri og fé-
lagslegri athöfn.
Skólinn hefir þannig fjórum hlutverkum að
gegna:
1. að sjá fyrir starfsmenntun;
2. að sjá fyrir grunnmenntun;
3. að kenna að nýta tækifæri til menntunar
utan skóla;
4. að sjá svo um, að nemendurnir geti haldið
áfram og vilji halda áfram að mennta sig,
þroskast og þróast, etfir að skólagöngu lýk-
ur.
VII.
Hvernig á skólinn að gegna
þessum hlutverkum?
Við skulum fyrst líta á 3. og 4. hlutverkið
hvort unr sig og síðan á 1. og 2. lilutverkið sam-
an og athuga hvað af þeim leiðir fyrir uppbygg-
ingu, inntak og aðferðir í menntuninni.
1. Að kenna nemendum að mennta sig
utan skóla.
Þróun fjölmiðlanna er að þvi komin að setja
úr skorðum alla menningu þjóðfélagsins, eða að
minnsta kosti alla menntun. Ungt fólk íær meiri
og meiri fræðslu utan skólans, en það fær enga
þjálfun (nema þá af beinni reynslu) í að nýta
þessa fræðslu eða að velja og haf'na a£ gagnrýni.
Hér verður skólinn að bæta úr og taka að sér
það óliemju stóra verkefni að kenna nemendum
að nota sér þau tækifæri til menntunar, sem
til boða standa utan skóla.
í því skyni þarf að efla mjög kennslu með
sjón- og sýnitækjum, sem og lestrarkennslu, allt
frá barnaskóla og upp úr. Þetta hefir aftur sín
álirif á:
a) Skiþulag kennslunnar.
1 kennslunni verða að skiptast á kennslu-
stundir eða stundarbil með ólíkum athöfnum —
stundir þar sem kennarinn gefur skýringar og
miðlar fræðslu; stundir þar sem hann kennir
nemendum að ræða, skilja, gagnrýna og sálda
jjær upplýsingar sem hann helir veitt þeim; og
stundir þar sem nemendur læra að vinna hver
fyrir sig (eða í hópum, en án kennara).3) Kenn-
arinn les rninna og minna fyrir og verður rneira
og meira eins konar tæknilegnr aðstoðarmaður
nemendanna.
Jafnóðum og nemandinn lærir að nýta mennt-
unartækin og fengna fræðslu, verður liann í vax-
andi mæli fær um að vinna einn, ekki aðeins á
þann hátt að fara yfir það, sem kennt hefir ver-
ið, og kryfja það til mergjar, heldur einnig til
að læra upp á eigin spýtur greinar, sem honum
hefir verið bent á sent gagnlegar en eru ekki
kenndar í skólanum.
b) Aðferðir.
Núverandi menntakerfi styðst einkum við
— forndega fyrirlestra kennarans, þar sem nem-
andinn verður að lilusta (sem, að sjálfsögðu,
þýðir að velja, en honunt er lítið hjálpað til
þess, né er honum heldur kennt að skrifa minnis-
atriði eða vinna í riti úr því, sem hann hefir
heyrt);
— verklega kennslu, þar sem þátttöku nem-
andans er venjulega mjög þröngur stakkur snið-
inn.
3) Þetta er sérstaklega mikilvægt vegna þess, að það
verður æ algengara, að þegar heim kemur, sé nem-
endum annað livort ekki nægilega sinnt eða þeir ekki
látnir nægilega í friði, svo að það er að verða algjör
nauðsyn að þeir geti unnið í skólastofunum á kvöldin.
MENNTAMÁL
41