Menntamál - 01.08.1971, Blaðsíða 14

Hæfileikinn til að gera greinarmun á bókstöfum,
sem hafa sömu lögun, en aðra stöðu, eins og b,
d og p, byggist á 4. lið hér að framan. Að geta
gert sér grein fyrir stafaröð í orði og orðaröð í
setningu, byggist á eðlilegum þroska þess þáttar,
sem er nefndur í 5. lið. Hver kannast ekki við
barnið, sent aldrei finnur neitt, þó það sé beint
fyrir framan nefið á því? Þetta barn kann að
eiga í erfiðleikum með þann þátt sjónskynjunar-
innar, sem nefndur er í 2. lið. Lestrarkennarar
þekkja fjölda dæma um börn, sem fara vel af
stað í lestrarnáminu, læra stafi og hljóð og teng-
ingu og geta lesið létt, hljóðrétt orð. En þegar
að því lestrarstigi kemur, að þekkja orðin án
þess að þurfa að lesa þau, verður stöðnun. Barnið
á í erfiðleikum með að endurþekkja orð séð í
nýju umhverfi, þ. e. a. s. innan um önnur orð.
Um þennan þátt fjallar 3. liður.
Með því að vinna samkvæmt þessu kerfi von-
umst við til að geta komið í veg fyrir eitthvað
af þeim sjónskynjunargöllum, sem við vitum, að
valda fjölda einstaklinga erfiðleikum við nám og
störf. Einnig hafa verið útbúnar í skólanum æf-
ingar til að þjálfa liljóðgreiningu og hljóðlieyrn.
í gegnum umræður og blaðaskrif um kennslu
6 ára barna hefur eitt atriði gengið sem rauður
þráður, og er þar ált við lestrarnámshræðsluna.
Árangur af starfi Skóla ísaks Jónssonar sýnir, að
þessi liræðsla er ekki á rökum reist, séu réttar
kennsluaðferðir notaðar, kennsluefni tæknilega
vel uppbyggt og kröfum til nemenda í hóf stillt.
Kemur þetta og heim við það, sem greinarhöf-
undur hefur kynnzt bæði í Svíjtjóð og í tveggja
ára námi og kennslu smábarna í Bandaríkjunum.
Sú lestrarkennsluaðferð, sem notuð hefur verið
með beztum árangri í Skóla ísaks Jónssonar, er
hin svokallaða hljóðaaðferð, sem áður er getið.
Og hvernig er þá þessi lestrarkennsla? í stuttu
máli byggist hún á ást lítilla barna á sögum,
myndum og hermileikjum og á sköpunarþrá
þeirra. Hver stafur liefur sína sögu, og sögunni
fylgir mynd, sem felur í sér táknlíkingu stafsins.
Börnin taka þátt í að segja söguna, „herma eftir“
hljóði stafsins, leita að hljóðinu í orðum, finna
þörfina á tákni fyrir hljóðið, og síðan búa þau
til stafinn úr leir eða pinnum, klippa hann út,
eða prenta hann með lit og teikna um hann.
Einn kennaranna hefur einnig búið til vísur um
stafina. Það er erfitt að sjá, að það sé hættulegra
að segja sögu um a, sýna mynd af honum og
segja: „Þetta er a og hann segir a“ en að segja
sögu af tófu, sýna af henni mynd og segja: „Þetta
er tófa og lnin segir gagg.“
Að vísu er lestrarkennslan ekki þar með öll til
lykta leidd. En það sem á eftir kemur er unnið
í sama anda: fjölbreyttar, léttar lesæfingar af
töflu og spjöldum, sem eru unnar á sem marg-
breytilegastan hátt. Notað er stórt og greinilegt
letur. Mánuðir líða, áður en börnunum er sýnd
bók til að lesa í.
Sennilega er ekkert nám eins alhliða þroskandi
og lestrarnám. Það er einnig ágreiningsatriði með-
al sérfræðinga, livort liing undirbúningsþjálfun
undir lestrarnám hefur það gildi, sem margir
ætla. Lestrarnámið gerir nærri allt það, sem felst
í tilvitnuninni hér að framan um markmið for-
skólans. Lestrarkennsla verður fyrst hættuleg, þeg-
ar farið er að gera of háar kröfur til barnanna
um lestrargetu og neyða þau þannig til að fást
við verkefni ofvaxin þroska þeirra. Þar kemur
til kasta kennarans. Hann verður að hafa skiln-
ing á getu nemandans og þroska. Því miður gera
foreldrar (og jafnvel kennarar) oft óraunsæjar
kröfur til barna sinna í þessum efnum.
Reynslan hefur sýnt, að reikning er hægt að
flétta inn í flest nám 6 ára barna með góðum
árangri. Hefur þetta verið gert i Skóla ísaks Jóns-
sonar frá upphafi. Fyrst eru rædd almenn hugtök,
svo sem stór—lítill, langur—stuttur, mjór—breiður,
uppi—niðri, stærstur—minnstur, hæstur—lægstur,
jafn langur—jafn stór o. s. frv. Síðan er unnið
áfram með fjöldahugtök, svörun og samanburð,
fjöldahugtökin tengd tölutáknum, unnið xneð röð
og raðtölur og talnaröðin sýnd. Síðan nýja stærð-
fræðin kom til sögunnar eru kennd hugtökin
mengi og íbúar mengis. Til stuðnings Jxessari
kennslu hefur skólinn yfir að ráða litmyndræm-
um (slides), Jxar sem námsefnið er klætt í áhuga-
vekjandi, myndrænan búning.
Skriftina mun ekki fjallað um hér, enda ekki
kennd 6 ára börnum, utan prentskrift, sem fylgir
lestrarnáminu.
MENNTAMÁL
120