Menntamál - 01.08.1971, Side 16

kennslumálum, og þar muni loksins kennt það,
sem á vantar í öðrum deildum vegna námsskrár,
er allt ætli að sliga. Rétt er að vara við slíkri
túlkun á markmiði kennslu 6 ára barna. Hins
vegar ber rnjög að fagna að kennsla þess aldurs-
flokks hefur verið tekin upp. Hvernig til tekst
í því efni byggist þó meira á kennurum og
kennsluháttum en námsskrá. Það er ekki nóg að
hafa ný og fagurlega orðuð (almenn) markmið
að horfa á og skeggræða, ef leiðin að þeim endar
í sama gamla hjólfarinu.
Við þurfum að gera okkur grein fyrir, í livaða
augnamiði skólaaldurinn yrði færður niður, en
eins og allir vita hefst fræðsluskyldan við 7 ára
aldur. Ætlum við með því að lengja fræðslutíma
barnanna, eða erum við bara að brúa ójtægilegt
bil milli barnaheimila og skóla? Fyrra augna-
miðið er tvímælalaust heppilegra, enda sýnir
reynsla Skóla Isaks Jónssonar, svo að ekki verður
um villzt, að það er hægt að kenna 6 ára börnum
að lesa, í mörgum tilfellum einnig yngri börnum.
Heilt skólaár er dýrmætur tími, sem ber að nota
vel.
Að kenna litlu börnunum er tæpast minni
vandi en að kenna einhver vísindi í háskóla,
nema síður sé. Öll framtíðarskólaganga þessara
litlu einstaklinga kann að velta á fyrstu kynnum
þeirra af skólanum og starfi hans. „Aðgát skal
höfð í nærveru sálar.“ Sé kennarinn heill og
óskiptur í starfi sínu, búi við góðar aðstæður og
hafi tök á viðfangsefninu, mun árangur nást.
Molar I
Hér er rétt að benda á það, að leikur barna er í
rauninni ekki leikur, heldur ber að líta á hann sem
alvarlegustu athöfn þeirra.
Montaigne, RitgerÖir, 1571—80.
RáS mætti finna til að kenna börnum að lesa en
láta þau lialda, að þau séu aðeins að leika sér . . . Lát-
um þetta nægja um lestrarnámið, sem aldrei má þvinga
nemandann til né ávíta hann út af; gabbaðu hann
til þess, ef þú getur, en gerðu ekki úr því skyldustarf
fyrir hann. Það er betra að hann læri að lesa árinu
seinna en að hann á þennan hátt fái andúð á lær-
dómi.
Locke, Hugleiðingar um uppeldi, 1093.
Til þess að þau liafi ánægju af að læra stafina,
myndi eg letra þá á hin ýmsu leikföng þeirra og
hugsa upp alls kyns leiki og skemmtanir, þar sem þau
komast ckki hjá því að læra stafina og bcra þá skýrt
fram.
Fordyce, Samtöl um menntun, 1745.
Börn leggja sig af sjálfsdáðum eftir því að gera
myndir á blað; ef við ýtum svolítið undir þessa til-
hneigingu, án þess að hefta írelsi þeirra um of, munu
börnin í leik sínurn breyta myndunum í stafi og
smám saman venjast á að skrifa.
Fénelon, Um mennlun dcetra, 1081.
Börn læra yfirleitt fljótt og vel allt, sem þau eru
ekki þvinguð til að læra . . . í öllum leikjum sínum
— svo lengi sem þau eru viss um, að einungis sé um
leik að ræða — þola þau möglunarlaust, og jafnvel
hlæjandi, álag, sem þau ella myndu ekki þola ógrát-
andi.
Rousseau, Emil, 1762.
Æðstu tegund vinnu er að finna í þeim störfum,
þar sem verkmaðurinn vclur sér sjálfur verkefni og
sctur sjálfur strangar kröfur um árangur. . . Því verð-
ur varla móti rnælt, að æðsta tegund skóla og æðsta
tegund samfélags væri skóli eða samfélag, þar sem
vinna al' þessu tagi, sem er einnig leikur, er ríkjandi.
Sir Percy Nunn, Uppeldið: staðreyndir
og frmnregltir, 1945.
MENNTAMÁL
122