Menntamál - 01.08.1971, Blaðsíða 31

Nýjungar
Kennari sem hefur kennt t. d. algebru Ólafs
Daníelssonar í 10 ár getur að sjálfsögðu gert
það skikkanlega (faglega séð), jafnvel þótt
undirstöðumenntun hans sé ábótavant. Hann
gerþekkir bókina og viðbrögð nemenda við
henni. En ef tekin er upp nýtízkulegri kennslu-
bók og kennsluhættir, breytast viðhorfin gjör-
samlega og kennarinn verður etv. eins og
fiskur á þurru landi. Sem betur fer gera margir
kennarar sér grein fyrir þörfinni á viðbótar-
og endurmenntun og ég vona að þar sé ekki
eingöngu um að ræða þá kennara sem hafa
sæmilega menntun fyrir.
Vel menntaður kennari er einnig líklegri til
að taka uþp nýjungar í námsefni og kennslu-
háttum að eigin frumkvæði, bæði vegna betra
yfirlits yfir kennslugreinina og etv. vegna
krítískari afstöðu til eigin þekkingar.
Vinnubrögð
Það er reynsla mín, að menntaður kennari
sé að öðru jöfnu opnari fyrir frjálsum umræð-
um af hálfu nemenda en hinn, sem hefur ekki
næga menntun til starfsins. Að nokkru leyti
er þetta af sálfræðilegum toga spunnið (sjálfs-
öryggi) og því sennilega ekki óbreytanlegt
lögmál. Að öðru leyti fléttast inn í þetta við-
horf kennarans til kennslugreinarinnar sem
slíkrar, en þau breytast mjög með vaxandi
kynnum. Þannig er það (eða hefur verið) al-
geng skoðun þeirra sem hafa haft nasasjón
t. d. af einhverri grein raunvísinda, að þar sé
um algild sannindi að ræða. Þessi skoðun
breytist mjög með vaxandi kynnum af grein-
inni. Ef menn kynnast t. d. frumrannsóknum
raunvísinda sjá þeir að þar gildir hið sama
og á öðrum sviðum mannlegs lífs: Það sem
var sannleikur í gær getur orðið lygi á morg-
un. Auk þess er meinhollt að sjá viðurkennd-
an þrófessor standa á gati, jafnvel gagnvart
sþurningu frá aumum nýliða.
Ég get ekki stillt mig um að segja hér eina
dæmisögu um einkennileg viðhorf sumra starf-
andi kennara gagnvart umbótum í kennsluhátt-
um. í skipulagi eðlisfræðikennslunnar sem
hófst nýlega í barna- og gagnfræðaskólum er
lögð rík áherzla á umræður um námsefnið.
Sumir kennarar hafa látið í Ijós þungar áhyggj-
ur vegna þess að námsefnið veki of miklar
umræður þannig að yfirferð sækist seint. Þeim
hefur ekki orðið rórra við svar forsvarsmanna
eðlisfræðiáætlunarinnar, sem telja þetta til
hróss um námsefnið. Framangreind viðhorf
kennara eru nátengd þeirri skoðun sem skól-
inn innrætir nemendum og getið var um í
upphafi, þ. e. að námsefnið sé lokuð, altæk
heild.
Lokaorð
Ég vænti að lesandanum sé Ijóst af framan-
sögðu að ég tel nauðsynlegt að gera róttækar
breytingar á námsefni og kennsluháttum ís-
lenzkra skóla. Sumir kennarar hafa komið
auga á þessa nauðsyn og reyna að haga
kennslu sinni samkvæmt því. Auk þess má
með góðum vilja sjá merki þess að yfirvöld
hafi rankað við sér. Sem dæmi má nefna hin-
ar góðu viðtökur sem eðiisfræðiáætlunin hef-
ur hlotið hjá fjárveitingarvaldinu. Þessi áætlun
felur nefnilega ekki aðeins í sér þá einföldu
breytingu að eðlisfræði verður kennd yngri
nemendum en áður, heldur er um að ræða
gjörbreytingu kennsluaðferða í greininni. Ef
hliðstæð stefnubreyting yrði í öðrum greinum
teldi ég það horfa mjög til bóta.
Margar þeirra breytinga sem ég hef dreþið
á, má framkvæma án þess að ytri ramma skól-
anna sé breytt að ráði. Helzti fjárhagsþröskuld-
urinn er því kennaramenntunin, sem ég hef
þess vegna gert að sérstöku umræðuefni. Að
öðru leyti þarf hér að koma til hugarfarsbreyt-
ing kennara, skólayfirvalda og jafnvel foreldra.
MENNTAMÁL
137