Bjarmi - 15.01.1907, Page 9

B .1 A R M I
5
mótmælenda voru vögguljóðin lians.
Guðbrandur biskup gerði Pétur,
föður síra Hallgríms, að hringjara á
Hólum og þá fylgdi Hallgrimur föð-
ur sinum þangað. Frændsemi var
með þeim og biskupi og studdi það
eflaúst að þvi, að biskup tók ást-
fóstri við drenginn og lét hann ganga
i skólann. En þó skólavistin yrði
ekki löng, né samvistin við Guð-
brand biskup, þá getur ekki hjá þvi
farið, að þessi dvöl hans á Hólurn
með frænda sínum hafi orðið vísir-
ínn til þess, er síðar kom fram í lífi
hans. »Lengi man það, er ungur
getur«.
En nærri lá að hann týndist bæði
úr þjónustu guðs og föðurlandsins.
Hann sigldi skyndilega til Kaup-
mannahafnar. Þar hitti svo Brynj-
ólfur Sveinsson liann, sem þá var
meistari, en síðan biskup; var hann
þá á vist með járnsmið einum þar
i borginni. Brynjólfur tók þá svein-
inn að sér og kom honum, 18 ára
gömlum, í Frúarskóla i Kaupinanna-
liöfn. Svona hagaði drottinn því,
að Hallgrimur yrðí mætur kenni-
maður og andríkt sálmaskáld, en
hvorki járnsmiður né neitt annað.
Svo tók hann skjólum framförum
i skólanum, að hann lauk þar námi
á fjórum ártim.
Að þeim árum liðnum hvarf hann
aftur heim til íslands og var em-
bættislaus nokkur ár, þangað til
Brynjólfur biskup vígði hann til
Hvalsnessókna (1644).
Pá var hann kovninn í þjónustu
drottins. En drottinn var ekki hú-
inn að iaga þennan gimstein sinn
til fullnustu. Hann lét hann ganga
i þungan reynsluskóla og þyngsta
liölið var heilsuleysið. Ilann varð
holdsveikur, og þrengdi sú veiki svo
að honum, að hann varð að hælta
jnests starfi; en frá þessum þrauta-
árum hans eru Passíusálmarnir og
öll fegurstu trúarljóðin lians. Drott-
inn kendi honum í skóla mótlælis-
ins það, sem hann átti ónumið í
hinum skólunum.
Hann dó 27. okt. 1674 og lýsa
andlátssálmar hans því bezt, hvað
hann var þá þjáður; en þeir lýsa
því líka bezt, hvað hann bar vel
mótlætið, eins og kristilegri hetju
samir.
Grímur Tliomsen lýsir honum
þannig framan við útgáfu sína af
sálmum og kvæðum Hallgríms Pjet-
urssonar:
»Enginn al’ sálmaskáldum vorum
nær honum að þessu tvennu: há-
leitri einfeldni og tilbreytni hug-
myndanna. Hann heggur ekki oft
í sama farið og er sannur meistari
í því að heimfæra trúarlærdómana
og hina lielgu sögu upp á atburði
mannlífsins, sveigja henni að tilíinn-
ingum mannsins, finna nýjar hliðar
á því alþekta og gefa hinu hvers-
dagslega helgidagsblæ. Ellegar hann
safnar ljósgeislum heilagrar ritning-
ar í einn ljóskjarna eins og í 48.
passiusálmi um Krists siðusár, sem
máske auk ífksöngssálmsins: Alleiixs
og blómstrið eina, er hans fagrasti
sálmur. Höfuðeinkenni á kveðskap
hans er |)ó hin lifandi trú og traust
á guðdóminum, hin sanna auðmýkt
undir guðs vilja og hin brennandi
elska til skapara sins og lausnara.
Raunar er Hallgrímur ekki eins
trúar;glaðiir eins og Gerhardt, en
þetta keinur meðfram af ytri ástæð-
um hans; andagiftin er fult eins
mikil«. —
Brennandi kærleikur til frelsar-
ans er hinn sanni ávöxtur siðabót-
arinnar, eins og hún var aó upp-
hafi og hjá hverri þjóð, sem tók við
siðbótinni, voru uppi sálmaskáld,
svipuð sira Hallgrimi, t. d. Páll