Bjarmi - 15.07.1913, Page 4

116
B J A H M I
V.
Hinn 8. kafli hugleiðinganna lieitir:
»Hinn kirkjulegi friðþægingarlærdómur«.
Par er stuttlega skýrt frá, hvernig guð-
fræðingar fyrri alda reyndu að gera sér
grcin fyrir friðþægingunni: hvers vegna
Jcsús þurfti að »sætta oss við Guð« og
hvernig hann »léttir aí oss fargi sektar
og syndarw.
Það leynir sér ekki, að ,1. H. þykir
þcim hafa óhönduglega tekist að skýra
þclta.
Hinn 9. kaíli heitir svo: »Jcsús Kristur
frelsari vor«, og cr þar skýrl frá, hvernig
nýguðfræðingar (surnir) reyni að skýra
þcnnan leyndardóm.
Hér er að ræða um hina hæstu og
dýpstu lcyndardóma kristindómsins, svo
að skynsemi mannsins mun jafnan reyn-
ast þar of stutt; og það er endavafamál,
hvort það getur orðið nokkrum til upp-
byggingar, að ræða slíka leyndardóma,
cða spreyta sig á að skýra þá í dagblöð-
um fyrir alþýðu manna. Aðalaðriðið er,
að trúa og treysta friðþægingunni, aí þvi
að Jesús hefir sjálfur sagt: »Þetta er blóð
milt, sáttmálans, sem úlhell er fgrir marga
lil sijndafyrirgefningarv og »mannsins-son-
urinn er ekki kominn til að láta þjóna
sér, heldur til þess að pfóna og leggja líf
sitl í sölurnar sem lausnargjald fgrir margav
o. fl. í sömu átt, — þótt skynsemin gcli
ckki skilið hvernig og hvers vegna svona
stóra fórn þurfti. Trú og skynjun er
manninum nægileg, hvað sem skilningn-
um líður.
Grufl og heilabrol um trúmál geta jafn-
vel verið hættuleg fyrir trúarlíf margra;
eru því ekki allra meðfæri.
Vitanlega er ckkert nema gott um það
að segja, þótt svokölluð vísindaleg guð-
fræði reyni að skýra ýms trúmál, þegar
það er gert i auðmýkt og með fullri lotn-
ingu l'yrir opinberun Guðs. Iin þá kröfu
verður að gera til guðl'ræðinnar, að hún
minnist orða Jesú Krists: »Ég vegsama
þig, faðir, herra himins og jarðar, að þú
hefir hulið þetta fyrir spekingum og hygg-
indamönnum, og opinberað það smæl-
ingjum. Já, faðir, þannig varð það, sem
þér er þóknanlegt«. Og þá kröfu verður
að gera til nýguðfræðinga, að þeir byggi
á allri opinberun Guðs i heilagri ritningu,
felli þar ckkert úr, bæti þar engu við og
snúi ckki út úr neinu. Þeir þykjast hafa
lyrir kjörorð: sÞekking vor cr í molum«,
og ættu að vita og sjá, að Jesú Kristur
og postular lians eru trúverðugri en þeir.
Og greini þá á við Jesú og postulana, þá
trúum vér og fylgjum vér Jesú og post-
ulunum en ckkí guðfræðingunum, hvorl
sem þeir eru gamlir eða nýir.
Það er vafalaust rétt, að hver maður
er margvíslega háður sínum tíma, svo að
guðfræðilegar skýringar leyndardómanna
eru mismunandi á ýmsum öldum. En vcl
á það þó við, að tala virðulega um skoð-
anir merkustu guðfræðinga liðinna alda,
þegar þær eru í samræmi við Bibliuna,
en setja ekki sjálfan sig á altof liáan liesl
gagnvart þeim.
Það er ekki lausl við, að manni virðisl
J. H. stundum hætta við, að draga nokk-
uð ötgakendar ályktanir. Ansclmus erki-
byskup mun varla eiga það skilið, að um
liann sé gefið í skyn, að hann hugsi sér
»þýðingu Krists fólgna i því einu, að full-
nægja kröfum móðgaðrar liátignar guðs«,
og að »tilgangur liingaðburðar lians sé
sá eini að líða og deyja«. Það er einnig
nokkuð öfgakent, að fá það út t. a. m. úr
»Passíusálmunum« og Prédikunum Ilelga
Ilálfdánarsonar, að »réttlæti Guðs« verði
þar sblákall dómararéttlæti«, og »öll náð-
un« sé »óhugsandi«.
Pað er alveg óhætt að ganga út frá þvi
að Anselmus hafi verið það Ijóst, að alt
starf Jesú Krists í lífi og dauða, upprisu
og himnavist er til þess, að afla mönn-
unum fyrirgefningar syndanna og eilil's
lífs, og kenna þeim og hjálpa þeim til að
eignast hvortveggja. Eins mun það liafa
verið bæði H. P. og H. H. ljóst, að kær-
leiki Guðs og réttlæti eru óaðgreinanlega
sameinaðir fullkomlegleikar. Rétllætið
ætið kærleiksfult; kærleikurinn ætið rélt-
látur, og sáluhjálp mannanna sé cinungis
náð Guðs í Jesú Kristi að þakka.
Tilraunir þær, sem gerðar hal'a verið
— alt þangað lil nýguðl'ræðin hófst, — til að
gera sér grein fyrir leyndardómi endur-
lausnar Jesú Krists, þær hafa reynt að
halda öllum fullkomlegleikum Guðs sam-
einuðum í einni heild, svo sem kærleika,
réttlæti, heilagleik og almælti, og vera
einnig í fullu samræmi við hina helgu
höfunda Biblíunnar. En nýguðfræðingar
virðast ekkert hugsa um þetta; þeir hirða
ekkert um, að skýringar þeirra séu í sam-
ræmi við t. a. m. útlislanir Páls postula,
og heldur ekki um, þólt þeir leggi o/ ein-
hliða áherzlu á einhvcrn einn fullkomleg-