Bjarmi - 01.06.1923, Side 2

94
B JARMÍ
lega, að lifa fyrirhafnarlaust á steikt-
um gæsum, sem koma fljúgandi upp
í mann. Vlð styrkjumst og þrosk-
umst við baráttu okkar fyrir lífinu
á ótal sviðum, og hið sama gildir
um það, er menn leita sjer mentunar.
Enda fæst hún ekki, nema við vinnu
og andlega áreynslu. Og svo er það
órofalögmál, að mönnum verður
það kærast og dýrmætast, sem þeir
sjálfir hafa eitthvað tyrir að eignast.
Pess vegna er ósegjanlega mikils um
vert, að hlúð sje að einbeittu starfi,
og nemendunum lærist svo tök á því,
að þeir geti haldið því áfram af eig-
in ramleik, þegar skólavistinni lýkur
og megi aldrei án þess vera að lesa
góðar bækur. Kernur skólamentunin
að litlu haldi nema sjálfsmentun
byggist á henni síðar.
Höfum þá vinnuna fyrir eitt af
leiðarmerkjunum okkar. Lítið nem-
endur á okkur kennarana eins og
samverkamenn að námi ykkar. Tök-
um höndum saman um það starf,
og það mun varna því, að við vill-
umst mjög úr leið.
Annað sem alþýðuskólarnir verða
að hafa mjög fyrir auguin er þrosk-
inn, sem nemendurnir öðlast við
námið, sálarlíf þeirra breytist að ein-
hverju leyti, hugsunarháttur, tilfinn-
ingar og viljastefna, og verði breyt-
ingin til batnaðar, þá er um mentun
að ræða. Hvernig getur sú þróun
orðið sem hollust og best? Til þess
að gera sjer þess ljósa grein, þurfa
kennarar skólanna að stunda sálar-
fræði og kynna sjer einkum sálarlífið
á unglingsárunum, en styðjast jafn-
framt við minningar sjálfra sín frá
þeim tímum. Á þeirri þekkingu verð-
ur svo að byggjast val námsgrein-
anna og innra samband á milli
þeirra. Er lijer mikið hlutverk fram-
undan, að samræma alla fræðslu
betur en verið hefir og miða hana
meir við sálarlíf þeirra, er njóta
hennar.
Frá sjónarmiði nemandanna er það
einnig mikils virði að vita það, að
uin námsþroskann er enn þá meira
vert, en námið sjálft, og að löngunin
að fá að vita er aðeins einn þáttur-
inn í þrá þeirra til þess, að þroskast
sem mest á allan hátt. Reynið að
vinna að námi ykkar í anda hennar.
Þá er jeg kominn að því, er mestu
varðar fyrir alþýðuskólana, eins
og hvern skóla. Ber það leiðarmerkið
hærra en önnur. Skólarnir verða að
efla siðgæði nemandanna og fegurð
og festu i skapgerð þeirra. Mentun
hugar og hjarta á að fara saman.
Til þess að vinna að þessu marki,
er í sumum alþýðuskólum höfð
kensla bæði i kristnum fræðum og
uppeldisfræði, að því er að mönnum
sjálfum lýtur. Tel jeg slíkt mikils
virði og vildi að tekið yrði upp í
fræðslulöggjöfinni, sem væntanleg er
á næstunni. Þó er annað meira virði.
Það er andrúmsloftið, sem leikur um
menn í skólunum. Sje það hreint og
hlýtt, þá vinnur það meira gagn en
fræðsla. En þá verða skólarnir jafn-
framt að vera góð heimili, þvi að
þar rikir hollastur andi og auðugast-
ur að kærleika. f*eir mega ekki vera
stærri en svo, eöa þyngri í vöfum,
að þeir geti verið öllum eitt heimili,
jafnt nemendum og starfsfólki. Heim-
ilisreglur eru fáar, en ákveðnar, og
heimilisreglur frjálslegar; byggist sam-
lífið á vinarþeli og von um það, að
enginn bregðist þvi trausti, sem borið
er til hans. Svo geta skólarnir orðið
gróðurlindir þess, sem þeir eiga að
vera.
Hversu mikið er það komið undir
ykkur, nemendur, að þessi skóli bjer
geli orðið slíkt heimili á komandi
vetri. Þið eruð mestur hluti þess, og
ykkar vegnar er það til. Reynist nú