Bjarmi - 01.10.1933, Blaðsíða 2

146
BJ ARMI
koddanum hjálparlaust. — »Það eru sullir
í höfði hans og hauskúpan vex með þeim.
Læknar hafa reynt að hjálpa honum, en
það kemur fyrir ekki,« var mjer sagt.
Jeg varð feginn, þegar för minni um
þessa barnadeild var lokið. Jeg er ekki
harðgerðari en það, að jeg tók nærri mjer
að líta á sum börnin.
Konurnar voru allar á fótum og fyrir
utan þeirra hús var roskin kona á hraðri
ferð, hún hringgekk í sífellu ofurlítinn
blett og hraðaði sjer mjög. »Hún fer oft 40
km á dag á þenna veg,« var mjer sagt.
Annars virtist mjer konurnar, sem jeg
sá, ekki eins aumar og piltarnir og börnin
í þessu hæli, og 4 konur sá jeg sitja þar
við lítils háttar handavinnu. — Varð ein
þeirra heldur glöð á svipinn, er forstöðu-
maður spurði hana um afmælið hennar.
Hún kvað eiga afmæli nokkuð oftar en
aðrir, eða rjettara sagt ímynda sjer það,
og fá jafnan aukakaffibolla handa sjer
og sambýliskonum sínum 4 þá daga.
Jeg vík að því aftur: Það var mikill
munur að sjá umhverfið eða vistmennina,
og jeg gat vel skilið ráðherrann norska,
sem sagði, er hann, hafði skoðað hælið
»Þetta má ríkið ekki vanrækja.«
Það er auðskilið mál, enda hafa margir
rekið sig á það, að það er þungur kross
foreldrum og systkinum að eiga fávita á
heimili sínu og margoft eru þar heldur
engin tök á að sinna þörfum fávita sem
skyldi. —
En þegar svo þar við bætist, að fá-
vitarnir eru vanskapaðir eða veikindi hafa
afmyndað andlit þeirra, — þá má nærri
geta, að það hlýtur að lama vandafólk
þeirra meira eða lítið, að hafa þá heima
hjá sjer. — Og þegar fátækt er annars
vegar, þá er ekki annað að leita en »til
þess opinbera«, sem kallað er.
Og hörmulegt er það, ef ríkið vanrækir
að ljetta byrðar aðþrengdustu heimila og
vanrækir að eiga griðastað handa varnar-
lausustu börnum þjóðarinnar.
Sennilegt er, að ráðherranum hafi kom-
ið eitthvað af þessu í hug, því að mikið
brestur á að Norðmenn eigi nægilega mörg
og stór fávitahæli.
Árið 1920 voru fávitar í Noregi taldir
rúml. 6500 í opinberu manntali, en ekki
hefir verið vandlega talið, því að formað-
ur yfirstjórnar fávita- og blindra skól-
anna í Noregi skrifaði í fyrra vor, að fá-
vitar mundu vera um 12000, 2000 færir
til skólagöngu, 6000 vinnufærir, og 4000
þyrftu gæslu og aðhlynningar í hælum.
En hæli eru ekki til nema fyrir rúma
700.
Nokkrum dögum áður en jeg kom í
þetta fávitahæli við Oslofjörð, var jeg
þrjá daga í Helsingborg í, Svíþjóð.
Utantil í þeirri borg er fávitahæli, þar
sem teknir eru aumustu fávitarnir á
Skáni. Voru þar um 190 í þeim hóp og
33 að auk, sem ofurlítið gátu lært að
vinna. Húsin voru stór og myndarleg
steinhús, — fyrir börn, konur og karla.
Háar girðingar voru umhverfis blettina,
þar sem vistfólki var ætlað að vera á dag-
inn. Var á þeim blettum sumum grár sand-
ur, bekkir, borð og fáein trje. Það voru
allflestir úti í þessum girðingum, er jeg
kom þar, og umsjónarstúlkur með þeim.
Þær voru alls 28 me# þeim 184 sem lægst
stóðu. Þrjár stúlkur stóðu í girðingu, þar
sem 30 karlmenn — allir á lágu stigi fá-
viskunnar — rangluðu fram og aftur.
Spurði jeg hvort það væri óhætt, og var
svarað, að fávitarnir væru alment mik-
ið þægari við kvenfólk en karlmenn. Sá
jeg þess þó merki, að þeir voru bráðlyndir.
Forstöðukonan gat þess, að einn fávitinn
hefði góða söngrödd og spurði hann, þar
sem hann húkti uppi á borði, hvort hann
vildi ekki lofa gestunum að heyra hvernig
hann syngi. Formaður barnaverndarnefnd-
ar í Ilelsingborg var sem sje með mjer.
— 1 stað þess að verða við þeirri ósk,
krepti fávitinn hnefana og ætlaði að slá
forstöðukonuna. —