Bjarmi - 01.01.1984, Blaðsíða 11

Skilaboð til kirkjunnar
■Jóhannes gerir sér fulla grein
fyrir því, að það er Jesús sjálfur,
sem hefur opinberað honum þess-
ar sýnir, 1,1. Hann telur sjálfur rit
sitt næsta mikilvægt, og kemur
það fram í hinum kunnu lokaorð-
um hans, 22,18nn.
Hverjum er bókin upphaflega
ætluð? Jóhannes skrifar hana
handa sjö söfnuðum vestarlega í
Litlu-Asíu, 1,4,11, en þeir eru full-
trúar allrar krikjunnar.
Höfundur kynnir sig í byrjun
Jóhannes, 1,4, en tekur þó ekki
fram, að hann sé postulinn. Samt
kemur hann fram með valdi post-
ala, enda hefur sagnhefð kirkj-
annar allt frá annarri öld lýst yfir
ÞVL að Jóhannes postuli sé höf-
undur Opinberunarbókarinnar.
Það er ekki fyrr en síðar meir, að
tekið er að andmæla þessari stað-
hæfingu fornkirkjunnar. En það er
9reinilegt, að andmælin spretta af
Því, að menn setja sig upp á móti
etni bókarinnar, en ekki af hinu að
Þeir hafi afiað sér betri þekkingar
Urn uppruna hennar.
Einkum og sér í lagi var það
spádómurinn um þúsundáraríkið,
20, sem vakti víða hneykslun í
kirkjunni. Á seinni tímum hafa og
margir guðfræðingar litið niður á
Opinberunarbókina, af því að þeim
Þiinst, að í henni séu gyðing-kristi-
'egar hugmyndir, er stangist á við
Þann skilning á kristindómnum,
Sem ríki í guðspjalli Jóhannesar.
^ið nánari athugun kemur þó í
'jós, að Jóhannesarguðspjall og
°nnur rit Mýja testamentisins eru
ekki heldur eins „andleg" og ýmsir
Vljja vera láta, ogaðjafnvel maður
eins og Páll heldur því fram, að
'srael njóti sérstöðu í sögu guðs-
nkisins. Á hinn bóginn er þess líka
að geta, að í Opinberunarbókinni
ter saman „Oyðinga-kristindómur"
°9 tull viðurkenning á hinni óverð-
skulduðu náð og að hjálpræðið sé
aetlað öllum lýðum, kynslóðum
°9 tungum.
Jafnframt má benda á mörg
atriði í ritinu, sem eru náskyld
rnálfari og framsetningu Jóhann-
esar. Þannig er Jesús kallaður„orð
Guðs" (eða „orðið") einungis í rit-
um Jóhannesar, sbr. 19,1; Jóh.
1-1; 1. Jóh. 1,1. Aftur og aftur er
Jesús nefndur „lambið" í Opinber-
unarbókinni, og minnir það á Jóh.
1,29,36. Enn má benda á orð eins
og „vitnisburður Jesú" og „að halda
borðorð hans", sem Jóhannesi eru
svo töm.
Vitnisburður um
höfundinn
Einn af kirkjufeðrum var íreneus.
Hann var lærisveinn Pólýkarpusar,
en sá var aftur lærisveinn Jóhann-
esar postula. íreneus hermir, að
Jóhannes hafi skrifað opinberunar-
rit sitt undir lok valdatíma Dómi-
tíans keisara (81-96). Mú ofsótti
Dómitían kristna menn. í Op. 1,9
segir: „Eg, Jóhannes... var á eynni,
sem Patmos heitir, fyrir sakir orðs
Quðs og vitnisburðar Jesú". Má því
ætla, að Jóhannes hafi verið hrak-
inn til Patmos, enda var svo talið í
fornkirkjunni.
Á seinni tímum hafa ýmsir fræði-
menn borið brigður á ummæli
íreneusar, enda sjái þess víða
merki í Opinberunarbókinni, að
hún sé rituð fýrr, eða strax eftir
dauða Merós keisara, áður en Jer-
úsalem var lögð í eyði.
Samkvæmt 11, Inn. virðistmust-
erið enn standa. í Op. 17 er rætt
um Babýlon (heimsríkið). Þar er
borginni líkt við konu, sem situr á
sjöhöfðuðu dýri (andkristi). Höfð-
unum er líkt við sjö fjöll (Róm átti
að hafa verið reist á sjö hæðum) og
sjö konunga, og sé sá sjötti þeirra
við völd. Þetta er að margra áliti
eftirmaður Merós, Qalba.
Enn fremur segir, að dýrið (sem
var og er ekki, en mun koma aftur)
sé hinn áttundi og jafnframt einn
hinna sjö, 17,8-11.
Berum þetta saman við 13,18.
Þar er sagt, að tala dýrsins sé 666.
Sé þetta ritað með hebreskum
bókstöfum, svarar það til Merós
keisara, en samkvæmt þjóðtrúnni
var hann ekki dauður, heldur átti
hann að koma aftur og verða
keisari.
En ekki verður annað sagt en að
þessi ályktun sé í meira lagi hæpin.
Það er ekki fyrr en síðar, að vart
verður við áðurnefnda þjóðtrú um
Meró. Jóhannes gat alls ekki búist
við því að lesendur hans skildu
hebreska tungu eða áttuðu sig á,
að töluna 666 ætti að skrifa með
hebresku letri, til þess að hún yrði
skilin. Þessi skýring hefur enda
ekki komið fram fyrr en á seinni
tímum.
Lítum einnig á Op. 11. Hefði
Jóhannes gert ráð fyrir, að must-
erið stæði enn, hlyti spádómur
hans að hafa hljóðað á allt annan
veg en reyndin er, svo framarlega
sem hann hefur viljað komast hjá
því að lenda í mótsögn við orð
Jesú sjálfs, Matt. 24.
Hætta á ferðum
Það þarf miklu þungvægari rök
en þau, sem að ofan greinir, til að
hnekkja frásögn íreneusar: Opin-
berunarbókin er færð í letur um
það bil, sem Dómitían er að Ijúka
valdaferli sínum.
Til stuðnings þessu er og sú
mynd af aðstæðum í söfnuðunum
á tímum Opinberunarbókarinnar,
sem kemur fram í „bréfunum", Op.
2-3.,
Margir kristnir menn höfðu gerst
værukærir í trúarlífi sínu, sbr. 2,4;
3, lnn, 15-17. En að auki var þeim
háski búinn vegna villukenndenda,
svokallaðra Mikólaíta, 2,5,14n;
sbr. 2,20-24; 3,4. Þeir aðhylltust
gnostikastefnu, sem kann að vísu
að hafa átt sér fyrirmynd frá því
fyrir árið 70, en virðist þó ekki vera
til fastmótuð fyrr en í lok fyrstu
aldar. Þóttust þeir ætla að „kanna
djúp Satans" með því að gefa
qirndum holdsins lausan tauminn,
2,24.
Meginhættan, sem steðjaði að
söfnuðunum, kom þó utan að, frá
heimsveldinu, sem var farið að
ofsækja kristna menn. Meró keisari
hóf fyrstu atlöguna á vegum rík-
isins árið 64. Hún virtist raunar
hafa verið takmörkuð við Róma-
borg. En það breyttist fljótlega.
Opinberunarbókin sjálf er vitnis-
burður um það, að ofsóknin
breiddist líka út til Litlu-Asíu og að
einhverjir kristnir menn höfðu þeg-
ar verið drepnir, þegar bókin var
samin, 2,13. Og Jóhannes sér það
fyrir, að söfnuðurinn muni verða
að þola mikla eldraun. Þess verður
krafist, að allir þeir, sem vilja njóta
gæða samfélagsins, tilbiðji keisar-
ann, 13. Hann sér, hvernig róm-
verska ríkið fetar í fótspor Antí-
okusar Epífanesar, Dan. 11, og að
11