Heima er bezt - 01.11.1951, Blaðsíða 3

Nr. 9
Heima er bezt
259
Austfirzkur sjómaður segir frá:
Úr sandfokinu á Rangárvöllum
Stundar sjóinn enn, áttræður og hálf blindur
HÉR ÆTLA Ég að lýsa ýmsum
atvikum í ævi Sigurbergs Þor-
bergssonar, sem er einn hinna
gömlu sæljóna, sem lifað hafa
tímamót tvenn, hagrætt segl-
um hinna gömlu áraskipa, sem
nú eru að mestu liðin undir
lok, og nú seinni árin dregið
þann gula á handfæri á vélbát-
um, austur á fjörðum, nær blind-
ur og nú kominn á áttræðis ald-
ur. Þor hans og kjarkur er að-
dáunarverður og þess verður, að
hann sé færður í letur. Það er
ekki öllum hent á hans aldri og
þó yngri og fullsjáandi, að draga
þorsk úr sjó. Læt ég nú gamla-
manninn hafa orðið.
Þá er það fyrst að faðir minn
hét Þorbergur Jónsson, (varkall-
aður hinn sterki) og bjó á
Tjörfastöðum á vestri Rangár-
völlum. Sá bær er nú eyðimörk.
Ekki veit ég glöggt hverra
manna faðir minn var, en mér
hefur verið sagt að ætt hans
væri í karllegg frá Bjarna bónda
á Víkingslæk á Rangárvöllum.
Bjarni þessi átti níu syni og
er ég talinn fimmti maður frá
honum.
Er mér sagt að frá téðum
Bjarna séu þessar ættir komnar:
Keldnaætt, Héraðs- og Hvamms-
ætt í Mýrdal. — Móðir mín hét
Sigríður Þorsteinsdóttir frá
Köldukinn í Holtahreppi. Það
fyrsta, sem ég man eftir mér, er
það að mamma var að spinna á
rokk, og var ég að rjátla við
rokkhjólið, og átti bágt með að
gegna. En í því kemur inn í bað-
stofuna stór og þrekinn maður
og ætlar að heilsa mér, en ég
hafði mig undan og skreið inn
undir borð. Þessi maður hét Árni
og var kallaður Stórsson.
Ég hef líklega verið á þriðja
ári. — Svo bar fátt til tíðinda á
því tímabili.
Það er rétt að ég lýsi dálítið
húsakynnum og landslagi, þar
sem að ekki sést nema mold og
auðn nú. — Baðstofan var
þriggja rúma lengd, með skar-
súð og milliger.ð með vængja-
hurð, hliðarglugga að aftan, en
stafnglugga að framan. Moldar-
gólf var í henni, og gengu þrep
úr henni fram í bæjardyr. Inn
af bæjardyrunum var eldhús og
viðargeymsla þar inn af. Fyrir
austan bæjardyrnar var skemma,
er geymdur var í allur matur,
reiðfæri og fleira. Þar næst kem-
ur smiðja og var þar smíðað ljáir
og skeifur o. fl. — Fyrir vestan
bæinn var fjósið og heygarður.
Dálítill kálgarður var fyrir fram-
an bæinn og kúmensbrúskur.
Eitt hesthús og lambhús stóðu á
túninu, en fullorðið fé var haft
út í högum. Landslagið var
þannig, að upp af bænum var
fögur og víðlend heiði, öll grasi
gróin með hólum og dölum.
Beggja megin við hana voru
gömul eldhraun, mestmegnis
með lyngi og gróðri. Undan
vestra hrauninu rann bergvatns-
lækur suðaustur í Ytri-Rangá.
Fyrir austan þennan læk voru
engjarnar á nesi, sem gekk aust-
ur í eystri Rangá. En fyrir ofan
engjarnar og nesið var óslitið
klettabelti milli Torfastaða- og
Hrólfsstaðahellra. •— Fyrsta at-
vinna mín var að reka kýrnar
fram á þetta nes.
Var það töluvert svæði. Þótti
mér gaman að koma þangað, því
það var svo mikið af flötum smá-
steinum í ánni. Varð mér oft taf-
samt í þessu steinaríki. í eitt
skipti var ég óvanalega lengi,
fyrir það að Guðmundur skáld
Guðmundsson heimsótti mig
þangað og baúð mér heim með
sér. Hann átti heima í Hrólf-
staðahelli. Var ég þá sex ára, en
hann sjö. Fór ég heim með hon-
um, en var víst heldur lengi, svo
að ég gleymdi mér alveg. Samt
datt mér í hug að mál myndi að
halda heim. Lagði ég því af stað,
komst heim á túnið lagðist þar í
Sigurbergur Þorbergsson.
__ djúpa götu og sofnaði, kveið fyr-
* ir að koma heim, vissi að ég
myndi fá ráðningu hjá mömmu.
Samt vaknaði ég við hundagelt.
Þegar ég kom heim þá var
mamma með eitthvað undir
svuntu sinni. Rendi ég grun í
hvað það væri, því ég var farinn
að þekkja sóflinn. En pabbi var
búinn að leita mín háifan dag-
inn. Atyrti hann mig ekki neitt,
hann var mér alltaf góður. Hann
lagði ekki mátt sinn á lítil-
magna. Hann brúkaði hann til
þarfari verka. Mamma var mér
líka kærleiksrík, þó hún hirti
mig. Var mér það fj’rir beztu.
Eitt ætla ég að minnast á sem ég
varð var við á Tjörfastöðum. Ég
var farinn að sofa til fóta hjá
Guðjóni bróður mínum, og var
það eitt kvöld að ég sat á rúmi
mínu. Mamma var að skammta
kjötsúpu inn í baðstofu. Eitt
rúmstæði var fyrir innan þilið,
en fyrir aftan dyrastafinn stend-
ur roskinn kvenmaður stór og
sver og sýnist mér hún eigi hafa
augun af mér. Ég varð ekkert
hræddur, og hafði heldur ekki
orð á þessu við neinn.
Ég virði konuna fyrir mér, út-