Heima er bezt - 01.08.1954, Qupperneq 17

Nr. 8
Heima er bezt
241
í Roma á miðju Gotlandi lítið
sandsteinsbrýni með rúnaskrift.
Þar getur að lesa tvö manna-
nöfn, Úlfar og Ormika, (síðara
nafnið mjög sjaldgæft nafn á
gotlenzkum höfðingja, sem veitti
Ólafi helga fulltingi við kristni-
boð hans á Gotlandi) og fjögur
staðanöfn: Grikkland, Jerúsal-
em, ísland og Skotland. Rúna-
skriftin gefur til kynna, að hér
hafa tveir gotlenzkir og víðförlir
höfðingjar hitzt og rifjað upp
ferðir sínar um fjarlæg lönd.
Rúnaskriftin er frá árunum
1050—1100. Þeir hafa farið á
endamörk hins kunna heims
þe'rra daga, á yztu mörk suðurs
og norðurs. Gotlendingarnir Úlf-
ar og Ormika hafa heimsótt ís-
land, ef til vill sem kaupmenn á
eigin farkosti og haft hér vetur-
setu hjá íslenzkum höfðingja,
þótt sagnir sé nú ekki að finna
um það í íslenzkum sögum. Um
þetta er ég að hugsa, þegar ég
kveð Ericron um kvöldrð. •— Eig-
um við ekki að ganga upp að
Valdemarskrossinum í fyrramál-
ið, segir hann áður en hann býð-
ur góða nótt.
Við Valdemarskrossinn.
Morguninn eftir er rigning, en
Fornvinurinn lætur það ekki á
sig fá.
— Líklega hafa hvergi önnur
eins ógrynni af gulli, fornum
gersemum og skotsilfri allra
landa verið grafin upp úr jörð-
inni sem á Gotlandi, segir hann,
þegar við göngum út um Suður-
hlið Visby-múrsins. Einum silf-
ursjóðnum eftir annan er lyft úr
gotlenzkri mold, og það er eins
og jörðin verði aldrei þreytt á
slíkum gjöfum. Bóndi einn í
Rute á akur, sem virðist blátt
áfram fullar af engilsaxneskum
silfurpeningum. Enn í dag segir
hann stundum við syni sína,
þegar regnskúr hefur fallið eftir
haustplæginguna: „Jæja, dreng-
ir, nú hefur rignt. Nú getið þið
farið út á akur og tínt peninga“.
Það má heita, að hann hafi
kom’'ð á hverju ári til forngripa-
safnsins í Visby og fært því all-
gildan sjóð þessa engilsaxneska
silfurs. En hvers vegna hefur
allt þetta pund verið grafið í
gotlenzka jörð? Valdemars-
krossinn sunnan við Visby-múr-
inn gefur bendingu um svarið,
Surns slaðar eru skörð i múrinn niður
til hdlfs eða meira. Þd er tilvalið að
byggja sér litið ibúðarhús uppi i skarð-
inu. Lóðir eru dýrar.
og nú skulum við hlýða sögu
Fornvinarlns um leið og við reik-
um með honum um grónar graf-
ir þeirra Gotlendinga, sem kunnu
ekki að hopa á hæli, en vörðu
land sitt oddi og egg meðan þeir
gátu uppi staðið.
í dagrenningu á degi Maríu
Magdalenu, 22. júlí 1361, kom
varðmaðurinn í varðturninum á
Klifbergi auga á segl úti við
sjóndeildarhringinn í áttina til
norðurodda Ölands. Hann kleif
þegar upp í útsýnisstöngina, og
þá ætlaði hann varla að trúa
sínum eigin augum. Hann sá
samfelldan seglaskóg. Floti mik-
ill nálgaðist Gotland. Hann kleif
niður og sló titrandi höndum eld
að kurlinu í varðeldskestinum.
Að lítilli stundu liðinni bar
svarta reykjarsúluna við bjartan
sumarhimininn. Það mundi ekki
líða langt, þar til menn sæju
merkið frá varðturninum á Út-
hólmi og Vesturrifi, á Krónuvelli
og Vengi. Þaðan mundu boðin
berast með hraðboðum á nokkr-
um klukkustundum um allt Got-
land, boð, sem ekki höfðu verið
send síðustu 200 árin, eða síðan
sjóræningjfloti var hér síðast á
ferð. Og þessi boð mundu vekja
ótta í hundruðum friðsamra
bændaheimila og kalla alla
vopnfæra menn til landvarnar.
Vopn voru gripin, sverðin fægð,
dýrgripir og fjársjóðir látnir í
skinnbelgi sína og skrín til að
grafast í löngu ákveðin jarðar-
fylgsni.
Þetta er ekki upphaf að æsi-
legri skáldsögu heldur lýsing
sjónarvotts á þeirri örlagaríku
Norðan Gotlands er Fjárey, skilin frá af grunnu sundi, er ganga má yfir um fjöru.
Þar er sauðfjárreekt nokkur. Hér sjást kindurnar safnast að húsi sinu undir kvöld.
Fé gengur annars sjálfala, en hefur húsið til frjálsra nota.