Heima er bezt - 01.04.1955, Blaðsíða 13

Nr. 4
Heima er bezt
109
REYKJAVÍK í GAMLA DAGA
Lækjartorg og Thomsens Magasín.
„Hvar á að kaupa öl og vín, en í Thomsens magasín!" Þannig var auglýsing frá þessari
búð, sem kom í dagblöðunum í mörg ár. Thomsens magasín var einhver stærsta verzlun
bæjarins. Hér sést hópur ferðamanna fyrir utan búðina. Hver veit, nema einhverjir þeirra
hafi náð sér á ferðapelann áður en þeir lögðu upp í för sína?
maður nema með mikilli æfingu.
Ég hef oft á það bent, hversu
mikils virði væri fyrir börnin, að
þau nytu öryggiskenndar; eftir
að ég hef rakið kenningar
Shands um ótta og reiði, vona
ég að enn ljósara sé en áður,
hversu mikils virði hún er, því
hún vísar eðlilega bæði ótta og
reiði á dyr.
Móðurástin er fórnfús.
Shand gerir greinarmun á
áskapaðri og áunninni ást. Á-
skapaða ást telur hann móður-
ástina og ástina milli kynja, all-
ar aðrar tegundir ástar telur
hann áunnar, þótt einhver fræ
að þeim hafi ef til vill blundað
í geði mannsins þegar við fæð-
ingu. Móðurástin er fórnfús,
enda er nýfæddum börnum lífs-
nauðsyn að svo sé. Hið frum-
stæðasta í móðurástinni finnum
við langt niður í dýraríkið
nefnilega óttann, ef móðirin
heldur að afkvæminu sé hætta
búin, þá reiðina ef hún álítur,
að einhver vilji gera því mein.
Gleði vegna velgengni og vellíð-
anar afkvæmisins, er einnig
greinileg hjá dýrunum. Móðir-
in getur gert ótrúlegustu hluti
fyrir afkvæmi sín, dýramæðurn-
ar leggja líf sitt í hættu til þess
að bjarga þeim og það sama
kemur fyrir hjá mönnunum, þótt
það sé oftast á annan hátt en
hjá dýrunum. Allra fátækustu
og umkomulausustu mæður rýja
sig síðasta skjólplagginu vegna
barnsins síns. Má í því sambandi
minna á kvæði Jónasar Hall-
grímssonar: „Fýkur yfir hæðir
og frostkaldan mel“.
Ást manns til konu og konu til
manns er ásköpuð, en hún er
ekki eins fórnfús og móðurástin.
Móðurástin spyr aldrei um laun,
en það gerir ástin milli kynj-
anna. Móðurástin er líka
hreinni og ómengaðri en ástin
milli karls og konu. Þó er ekki
þar með sagt, að ástin milli
kynjanna geti ekki verið göfug
og háleit, en hún geymir í sér
svo margt annað en hið áskap-
aða, að hún hlýtur að verða mun
flóknari og matgjarnari en móð-
urástin. Til þess að ganga úr
skugga um, að þetta sé rétt,
þurfum við ekki annað en minn-
ast umhyggju og ástar gáfaðrar
móður, þótt barn hennar sé fá-
viti, hinsvegar myndi sama gáf-
aða konan naumast velja sér
maka, sem væri fáviti. Geðstef-
an ást er að öllum jafnaði lang-
lífari en tilfinningarnar, hún
hverfur ekki þótt maður reiðist
þeim, sem maður elskar, leggur
ekki á flótta þótt maður hræð-
ist hann í svip og haggast lítið
þótt maður hryggist sökum ein-
hvers, sem hann hefur gert. í
þessu er styrkur geðstefnunnar
fólginn, og án hennar væri mað-
urinn svo flöktgjarn, að okkur,
sem höfum myndað geðstefnur,
myndi koma hann afarundar-
lega fyrir sjónir. Geðstefnan er
hluti af skapgerð mansins og fer
skapgerð hans mjög eftir því,
hvort hann hefur lagt meiri á-
herzlu á að byggja upp geðstefn-
una ást eða hatur. Sá, sem lítur
jákvætt á alla og ber hlýjan hug
til þeirra, getur naumast byggt
upp geðstefnuna hatur nema
breyta afstöðu sinni. Reiði slíks
manns breytist sjaldan í hatur,
en ef hún gerir það, hefur skap-
gerð hans breytzt um leið. Upp-
eldisfræðilega er þetta mikil-
vægt atriði, því af þessum stað-
reyndum leiðir, að uppalandinn
getur að nokkru leyti beint
unglingnum inn á þær brautir,
sem samræmast ást og kærleika
en ekki úlfúð og hatri.
Dyggðir og skyldur ástarinnar.
í fyrri hluta greinarinnar
minnist ég á hina afstæðu sið-
fræði geðstefnunnar án þess að
skýra frekar, hvað ég ætti við
með þeim orðum. Afstæð sið-
fræði hennar er fólgin í dyggð-
um hennar, skyldum og mistök-
um. Dyggð geðstefnunnar er t.
d. sú, að láta sig gagnrýni og
skoðanir annars en þess, sem
maður elskar, litlu skipta. Nú er
það svo í daglegu lífi, að al-
menningur dansar mjög mikið