Heima er bezt - 01.03.1956, Síða 15

Nr. 3 Heima
--------------------------------------------er bezt
æðsta dómstól landsins í Danmörku. Þar fjalla
danskir menn um mál vor. Samþegnar vorir hafa
þannig dómsvald yfir oss, og þessir dönsku dóm-
endur leggja og hljóta að leggja tungu vora upp á
hilluna. Þeir verða að fara eftir dönskum þýðing-
um á lögum vorum, og dönskum þýðingum á mál-
um vorum, öll skjöl málsins verða að vera á dönsku.
Og svo fá málspartarnir, eftir 3 til 5 ár, mörg
hundruð króna kostnað, og að endingu dóm á
þeirri tungu, sem þeir ekki skilja eða eru skyldugir
að skilja. Hverju sætir nú þetta fyrir þjóð með sér-
stöku tungumáli og sérstökum landsréttindum? Hér
á landi eru svo sérstakir staðhættir, venjur og hátt-
semi, sem útlendingar geta ómögulega skilið, en
sem bæði dómararnir og málfærslumennirnir eiga
að þekkja til, og verða að skilja, til þess að setja sig
réttilega inn í málin. Eg skal nefna til dæmis fjár-
mörkin íslenzku. Ég hef einu sinni sjálfur haft þá
æru, að gefa víðfrægum málafærslumanni í Kaup-
mannahöfn skýringu á íslenzkum fjármörkum, og
átti hann sem von var, full-erfitt með að skilja það,
sem um var að ræða. Það varð ekki með orðum
gert, heldur með pappír og skærum, en hvert stálp-
að barn á íslandi liefði kannazt við þessi mörk við
orðin ein, hvað þá lærður, íslenzkur dómari. Mál-
færslumenn og dómarar við hæstarétt yrðu — ég get
fullvissað háttvirta deild um það — guðs-fegnir að
losast við þessi íslenzku mál, af því, að þeir verða að
hafa svo mikið fyrir að setja sig inn í þau, og geta
það ef til vill aldrei svo til hlítar sé, enda leita þeir
oft til íslendinga í Kaúpmannahöfn, til að fá skýr-
ingar og upplýsingar-hjá þeim. Þetta tel ég þeim til
vorkunnar og sóma, en hitt er mest ósæmdin fyrir
oss, að vilja standa undir erlendu dómsvaldi gegn
vorum eigin landsréttindum".
Ekki náði þetta frv. fram að ganga. Var það fellt
í neðri deild með 12 atkv. gegn 11. Sat þannig við
hið sama í þesum efnum. En Benedikt var ekki af
baki dottinn. Þetta frumvarp hans hafði ekki kveð-
ið á um það, hversu æðsta dómsvaldinu skyldi kom-
ið fyrir, ef það flyttist inn í landið. Úr því bætti
hann 6 árum síðar, er hann árið 1891, ásamt Skúla
Thoroddsen, flutti í neðri deild Alþingis nýtt frum-
varp um að nema úr lögum dómsvald Hæstaréttar
í Kaupmannahöfn í íslenzkum málum. Samkvæmt
þessu frv. skyldi landsyfirdóminum fengið úrslita-
dómsvaldið og jafnframt var gert ráð fyrir því, að
dómendum hans yrði fjölgað úr 3 í 5.
Benedikt talaði nú sem fyrr sköruglega fyrir máli
sínu og sagði m. a.:
„Má ég nú spyrja, er það ekki óþægilegt, tilfinn-
67
HÁKON GUÐMUNDSSON, hæsta-
réttarritari, er fæddur 18. okt. 1904
að Hvoli í Mýrdal, sonur hins þjóð-
kunna bændahöfðingja, Guðmundar
Þorbjamarsonar, síðar á Stóra Hofi,
og Ragnhildar Jónsdóttur konu hans.
Hákon lauk embættisprófi í lögum
1930, starfaði hann um skeið sem
fulltrúi lögmanns í Reykjavík, en var
skipaður hæstaréttarritari 1936 og
hefir hann gegnt því starfi síðan.
Formaður Félagsdóms hefir hann ver-
ið frá stofnun hans.
Um alllangt skeið hefir Hákon
flutt yfirlit um hæstaréttarmál í út-
varpið. Hafa þau verið með allra vin-
sælasta útvarpsefni, og margir óskað
að lesa þau „Heima er bezt“ hefir nú
fengið leyfi höfundar til að birta úr-
val úr þessum erindum.