Heima er bezt - 01.12.1958, Blaðsíða 17

lengur. Við biðum hreyfingarlausir, og þoldum bit og
stungur áleitinna skordýra, án þess að æmta né skræmta.
Þegar maður situr þannig þögull og hreyfingarlaus tím-
unum saman, skilst bezt, hversu lengi hver mínúta er
að líða.
En þolinmæðin þrautir vinnur allar, og loksins komu
aparnir. Fyrst kom apamamma, með krakka sinn í fang-
inu, síðan kom bóndi hennar, risi á vöxt, svo að trén,
sem hann klifraði í, skulfu og svignuðu undan þunga
hans. Þegar hann kom upp í trjátoppinn, fór hann að
blása sig upp. Hann reisti hárin og yppti öxlum sitt á
hvað. Við þekktum þessar hreyfingar frá öpum í dýra-
görðum, en á þennan hátt vekja karlsimpansamir at-
hygli á sér. Síðan tók hann að reka upp óp, fyrst eitt
og eitt með nokkra millibili, smám saman urðu þau
hærri og tíðari, unz þau náðu hámarki í löngu sam-
felldu öskri, sem lét manni renna kalt vatn milli skinns
og hörunds. Tréð skalf og nötraði, myndavélar okkar
smullu án afláts, og suðan í kvikmyndavélinni þagnaði
ekki. Við sáum aldrei nema einn eða tvo apa í einu, en
þótt þeir væru inni í skógarþykkninu virtist okkur,
sem þeir mundu stöðugt sjá til okkar og fylgjast með
öllum okkar hreyfingum. En návist okkar virtist alls
ekki trufla þá nú, allsendis ólíkt því sem var, er við
áður brutumst gegnum kjarrið, og þeir viku í sífellu
úr vegi fyrir okkur. Okkur heppnaðist því myndatakan
vel, og við náðum þarna ef til vill fyrstu myndunum,
sem nokkru sinni hafa verið teknar af reiðum karl-
simpansa í heimkynnum hans í frumskógum Afríku.
III.
Tveimur viðfangsefnum ferðar okkar var nú lokið.
Við höfðum heimsótt nílhestana og náð kvikmynd af
simpönsum í heimkynnum þeirra. En eftir voru nú
fílarnir, en þá hafði ég ásett mér að sækja heim og ná
af þeim myndum. Það er alkunn saga meðal hvítra
kaupmanna og bænda á þessum slóðum, að svo séu fílar
þar algengir, að ekki þurfi annað til að sjá þá en aka
rólega eftir einhverjum þjóðveginum, þangað til ekki
verður komist lengra áleiðis, af því að veginum er lok-
að af fíl, sem stendur þar þversum á honum. Vera má,
að þetta hafi einhverntíma komið fyrir, en þegar farið
er að grafast fyrir um, hvenær það hafi gerzt síðast,
þá hefir sögumaður aldrei reynt það, heldur hefir hann
það eftir einhverjum öðrum, og hann oftast eftir þeim
þriðja, sem var þarna á ferð fyrir 20—30 árum síðan.
Við landamæri Líberíu hafði ég mætt uppgjafaher-
manni úr útlendinga sveitinni frönsku, sem var að
leggja af stað í vörubíl til Sassandra-héraðsins, í þeim
tilgangi að ráða verkamenn á plantekrur sínar. Hann
sagði mér, að nágranni sinn einn, rússneskur að ætt,
hefði nú um nærri heils árs skeið orðið fyrir miklum
ónáðum af fílahjörð, sem kæmi næstum því á hverri
nóttu og gerði hinn versta usla á bananaekram hans.
Ég axlaði mitt skinn í flýti og fór með sögumanninum
aftur til Fílabeinsstrandarinnar, þótt það kostaði mig
500 mílna akstur, og síðan hélt ég þráðbeint til Sass-
andra. Þar komst ég brátt í kynni við ekrueigandann,
hr. Schmourlo, sem fílarnir höfðu þá veitt þungar bú-
sifjar. Bauð hann mér þegar að dveljast að lendum
sínum, sem lágu langt inn í ósnortnum frumskóginum
um 40 mílur frá ströndinni. Þar átti hann marga bú-
garða, sem hann heimsótti til skiptis, en ráðsmenn hans
stjórnuðu rekstrinum í fjarveru hans. A einum þessara
búgarða hans skyldum við nú dveljast, og lét hann
okkur hús sitt til reiðu með öllum gögnum og bað
okkur að líta á það sem heimili okkar, svo lengi sem
okkur lysti.
Búgarðurinn sjálfur var heimsóknarinnar verður, þótt
ekkert hefði verið annað. Umhverfis íbúðarhúsið og
svertingjakofana uxu bananaplönturnar, allt að tveggja
mannhæða háar, og svignuðu undan þunga hinna lost-
ætu aldina.
Nokkur hundruð metra í burtu var fullkomin auðn,
sem lá svo langt sem sást út að skógarjaðrinum. Fíl-
arnir höfðu nú auðsjáanlega komizt að raun um, að
bananarnir voru miklu gómsætari en blöðin á skógar-
trjánum, og þeir höfðu gengið hreinlega til verks, og
ekki einungis hámað í sig ávextina, heldur einnig rifið
í sig bananablöðin, svo að ekkert var eftir af þeim
nema miðrifið, sem er bæði hart og trénað. Bananaplönt-
urnar stóðu þannig, að þær líktust mest uppréttum
hrísvendi, stofninn nakinn, og hin eins til tveggja
metra löngu blaðrif, stóðu skáhallt út frá honum.
En auk þess sem þeir átu, tröðkuðu fílarnir niður feikn
af ávöxtum. Þeir rótuðu upp jörðinni og brutu öll þau
mannvirki, sem á leið þeirra urðu, einkum urðu tré-
brýrnar yfir áveituskurðina hart úti. Síðustu vikurnar
hafði hr. Schmourlo misst yfir 60 smálestir af ban-
önum, sem hann hafði ætlað að senda á markaðinn í
Marseille. Ég furðaði mig á því, með hve miklu jafn-
aðargeði hann tók tjóni sínu.
„Við höfum byggt þessa brú sjö sinnum,“ sagði hann
Heima er bezt 419