Heima er bezt - 01.11.1960, Page 2

„Alpingi götunnar
Á hverju ári bætast tungu vorri ný orðtök, ný víg-
orð eru tekin upp í baráttu dagsins, og nýir atburðir
gerast í þjóðlífinu. Á nýliðnu sumri var upp tekið víg-
orðið „alþingi götunnar“, og nú í haust gerðust þeir
atburðir, sem áður voru lítt þekktir í þjóðlífi voru, en
sýndu, að hér var um annað meira að ræða en orðin
tóm. Tiltekinn hópur manna sýndi sig reiðubúinn til
þess, að gera alþingi götunnar að veruleika, og láta það
leggja úrslitalóðið í vogarskálina á þeirri stundu, sem
ráðin væru örlög þjóðarinnar.
Enginn hlutur er hættulegri mannlegri hugsun og
þjóðfélagi en tómlætið. Þegar tómlætið grípur mann-
inn verður hann ef svo mætti segja skilningslaus og
sneyddur öllum áhuga. Hann hristir höfuðið í ímynd-
uðum virðuleik yfir því, sem gerist í kringum hann, og
fyrr en varir er hann farinn að dansa eftir þeirri píp-
unni sem hæst lætur. Viðbrögð alltof margra gegn víg-
orðinu um „alþingi götunnar" hafa einkennzt af tóm-
læti. Þeir hafa litið á þetta sem meinlaus barnabrek, sem
ekki verðskuldi afskipti þeirra. Sljóleiki hins vanalega
öryggis hefur stungið þeim svefnþorn.
En hvað er þá „alþingi götunnar“? Það skal þegar
fram tekið, að hér er ekki beinlínis átt við þá atburði,
er hér hafa gerzt að þessu sinni heldur það þjóðfélags-
fyrirbæri, sem um er að ræða almennt. Enginn fer í
grafgötur um það, að hér er á ferðinni undirbúningur
að fjöldauppþotum, þar sem fólki er hóað saman með
hávaða og ærslum. Með æsingaræðum og upphrópun-
um á að sefja fjöldann, svo að hann fylgi foringjunum
í blindni. Fjöldinn, sem þannig safnast saman, á síðan
að ógna löggjafarþingi og ríkisstjórn, svo að þau glúpni
og hagi gerðum sínum eftir því, sem „alþingi götunn-
ar“ vill vera láta. Þessi er tilgangurinn og annað ekki.
Meginhornsteinn hvers frjáls þjóðfélags er virðing
þegnanna fyrir lögum þess og stjómskipan. Hvenær
sem þegnamir gera sig bera að virðingarleysi fyrir
stjórnskipan landsins tekur þjóðfélagið að riða til falls.
Þetta á ekki skylt við það, að gagnrýni sé útilokuð.
Það er þvert á rnóti aðalsmerki lýðræðislegs þjóðfélags,
að hverjum manni er frjálst að láta í ljós skoðanir sínar
og gagnrýna stjórnarathafnir. En fara verður þar eftir
settum leikreglum. Lýðræðið gerir þær kröfur til þjóð-
félagsþegnanna, að þeir kunni þær reglur og hlýði
þeim. Ein fyrsta reglan í lýðræðislegu þjóðskipulagi er
að einstaklingurinn megi og eigi að hlýða sannfæringu
sinni, og borin sé virðing fyrir sannfæringu annarra.
Höfuðbrot þessarar reglu er skoðanakúgun, og hættu-
legasta vopnið til að ónýta hana er múgsefjun. Þar
skiptir engu hver sá er, sem verknaðinn fremur. í þessu
er fólginn styrkur lýðræðisins en einnig veikleiki þess.
Það er siðferðilegur styrkur, að leyfa öllum að hafa
sínar skoðanir og halda þeim fram á opinberum vett-
vangi, en veikleikinn er í því fólginn, að um leið er
þeim öflum, sem vilja lýðræðið feigt, leyft að leika
lausum hala.
En þar er einmitt fólgin hættan frá „alþingi götunn-
ar“. Það er tilraun til að grafa undan einum styrkasta
hornsteininum í þjóðskipulaginu, þ. e. ógna lög-
gjafarsamkomu landsins til þess að hverfa frá þeirri
stefnu, sem hún álítur réttasta. Enginn fær neitað því
að löglega kosið þing er löggjafarsamkoma þjóðarinn-
ar, og samkvæmt viðurkenndum þingræðisreglum fer
meiri hluti þess með völdin hverju sinni. Ef hann mis-
notar þau, þá er á valdi kjósendanna að ryðja honum
úr vegi við næstu kosningar. Allar aðrar aðferðir til
þess að hrinda meiri hluta þings í hvaða þingræðislandi
sem er, er ofbeldi og tilraun til þess að brjóta niður
þingræðisreglur og lýðræðislega stjómskipan.
Margt hefur verið sagt misjafnt um löggjafarsam-
komu vora, Alþingi, og vitanlega hefði margt mátt þar
betur fara, en allt um það verður því ekki móti mælt,
að það er elzta og virðulegasta stofnun þjóðfélags vors,
og vegur þess og vegur þjóðarinnar órjúfanlega sam-
antengt. Hver athöfn, sem miðar að því að draga úr
virðingu þess meðal þjóðfélagsþegnanna er tilraun til
að vega að sjálfstæði þjóðarinnar. Engin þjóð, sem sýn-
ir löggjafarsamkundu sinni fyrirlitningu, er fær um
að halda virðingu sinni eða frelsi.
Þótt í smáu hafi verið, hefur oss íslendingum verið
sýnt í verki á þessu ári, hvað „alþingi götunnar" er og
hyggst fyrir. Það kom greinilegast í ljós við setningu
Alþingis. Þeir atburðir ættu að nægja til þess að draga
af efann um, hvert er stefnt. Frá þeim atburðum er
skammt til stærri óspekta, t. d. að hleypa upp fundum,
ef þeir eru í andstöðu við ofbeldismennina, og síðan
að fremja ofbeldi á einstaklingum. Aðferðin er kunn
frá nazismanum á sinni tíð. Hreyfingin hófst sem „al-
þingi götunnar“, en vegna tómlætis þjóðarinnar óx hún
henni brátt yfir höfuð.
410 Heima er bezt