Heima er bezt - 01.11.1960, Síða 8

PRÓFESSOR DR. PHIL. RICHARD BECK:
Kve&ja
aé lokinni sumaravöl
Ávarp, flutt í íslenzka
Ríkisútvarpið 8. sept. 1960
æru landar, frændur og vinir!
Eitt skálda vorra hefur nefnt eina kvæðabók
sína Ljóð frá liðnu sumri. Ég get ekki valið
þessum kveðjuorðum mínum betra heiti.
Minningarnar frá þessu dásamlega sumri hér heima á
íslandi munu syngja mér í huga eins og fagurt ljóð
um ókomin ár og hita mér um hjartarætur. Mér finnst
það í rauninni engin stund síðan ég steig fæti á íslenzka
grund á undurfögrum morgni snemma í júní og ætt-
jörðin breiddi mér sinn hlýja móðurfaðm. Síðan hef
ég stöðugt séð hana skarta sínu fegursta sumarskrúði,
en ég hef ferðast víðsvegar um land, til Vestfjarða, um
Norðurland, til Austfjarða, komið í Grímsey og til
Vestmannaeyja, og einnig farið allvíða um Suðurland,
og yfirleitt verið óvenjulega heppinn með veður. Tign
íslands, fjölbreytt náttúrufegurð þess og óvenjuleg
litadýrð, hafa því hlegið mér við sjónum í ríkulegum
mæli. Ég hef einnig flogið yfir ísland þvert og endi-
langt, að kalla má, á þessum ferðum mínum og séð
skírskorna og áhrifamikla ásýnd þess brosa við aug-
um, og þá þótti mér land vort sannarlega yfirbragðs-
mikið til að sjá, svo að ég víki ögn við fleygum orðum
listaskáldsins. Allt hefur þetta látið mig finna sterkar
til djúpstæðra tengsla minna við þetta fagra og stór-
brotna land, sem „líkist engum löndum“, eins og Þor-
steinn sagði réttilega og snilldarlega. Og þá er ekki að
undra, þótt mynd þess meitlist ógleymanlega í huga
sona þess og dætra og fylgi þeim í vöku og draumi,
hvar sem þau eiga dvöl. Það á ekki sízt við um íslend-
inga vestan hafs, eins og ljóð skálda þeirra sýna degin-
um Ijósar. En boðberi ræktarhuga þeirra yfir hafið hef
ég verið á þessu ferðalagi mínu, og get ekki hugsað
mér kærkomnara hlutskipti, enda hef ég fundið þess
órækan vott um land allt, að þær kveðjur falla í frjóa
jörð. En nú dregur að sumarlokum og ferðalokum
mínum, því að á sunnudagskvöldið kemur flýg ég vest-
ur loftin blá, heiman—hehn.
Ég hef, eins og kunnugt er, dvalið hér heima í sum-
ar í höfðinglegu boði vina og velunnara víðsvegar um
land. Ég votta öllum þeim, sem þar eiga hlut að málir
hjartanlega þökk mína, og fæ aldrei launað að fullu
þá sæmd, sem mér hefur verið sýnd með þessu virðu-
lega heimboði, né heldur höfðingsskapinn og ástúðina,
sem alls staðar hafa umfaðmað mig á ferðum mínum.
Eiga þar ómælda þökk mína ættingjar mínir og vinir,
gamlir og nýir, Forseti íslands og biskup, ríkisstjórnin,
bæjarstjórnir og ýmis félagsleg samtök.
Eitt af helztu erindum mínum heim um haf að þessu
sinni var að halda hátíðlegt með samstúdentum mínum
40 ára stúdentsafmæli okkar. Sannarlega hefur mikið
vatn runnið til sjávar, í mörgum skilningi, síðan við
stúdentarnir frá 1920 gengum niður skólabrú, vonglað-
ir og djarfhuga, eins og ungir stúdentar eiga alltaf að
vera, því að þeirra er framtíðin, hvers konar gull, sem
hún kann að leggja í lófa þeirra, og hvemig sem þeim
kann að takast að spinna sinn æviþráð, svo að ég leyfi
mér að breyta til um samlíkinguna. En þegar ég nú
af sjónarhóli 40 ára stúdents renni augum yfir farinn
veg, þá verður mér þetta ríkast í huga: Mikil gæfa er
það að mega hafa verið íslendingur á fyrra helmingi
hinnar tuttugustu aldar, að hafa lifað hina minnisstæðu
og áhrifaríku atburði, sem gerzt hafa í sögu þjóðarinn-
ar á því tímabili, er náðu hámarki sínu með endurreisn
lýðveldisins fyrir 16 árum. Þá er það eigi síður metn-
aðar- og fagnaðarefni hverjum sönnum íslendingi, hvar
sem hann er búsettur, að minnast þeirra miklu fram-
fara, sem orðið hafa með svo mörgum hætti í íslenzku
þjóðlífi, bæði á athafna- og andlega sviðinu, á síðasta
aldarhelmingi. Þetta hef ég fundið betur og betur í
hverri nýrri heimsókn minni til ættjarðarstranda, en
þetta er fjórða koma mín heim um haf síðan ég flutt-
ist til Vesturheims fyrir 39 árum.
Ekki má það heldur gleymast, að íslenzka þjóðin
stendur á gömlum og traustum merg, sögulega og
menningarlega talað. A það minnti Alþingishátíðin
1930 eftirminnilega, og þá eigi síður endurreisn lýð-
veldisins 17. júní 1944. Sá dýrðardagur í sögu þjóðar
vorrar verður alltaf ógleymanlegur öllum, sem þar voru
viðstaddir, sveipaður miklum ljóma, því að þá rættist
að fullu draumurinn um endurheimt frelsi, sem þjóðin
hafði alið í brjósti kynslóðum saman.
Lýðveldishátíðin dró einnig á áhrifamikinn hátt
athygli erlendra manna, og þá eigi síður fslendinga
sjálfra, heima og erlendis, að sögu þjóðar vorrar og
afrekum hennar, í fáum orðum sagt: að dýrmætri og
fjölskrúðugri menningararfleifð vorri. Þá er ég jafn-
framt kominn beint að þeim félagsskap, Þjóðræknis-
félagi íslendinga í Vesturheimi, sem ég fer með full-
trúastarf fyrir í þessari heimför minni, en grundvallar-
atriði í stefnuskrá og starfi þess félagsskapar er ein-
mitt sannfæring margra í vorum hópi, íslendinga vest-
an hafsins, að vér verðum sem gjöfulastir þegnar vors
416 Heima er bezt