Heima er bezt - 01.12.1963, Blaðsíða 8

GUÐMUNDUR J. EINARSSON:
DRAUMUR HELGU
og draumleiðsla Sigurðar Ola Sigurðssonar
Sumarið 1916 og veturinn þar á eftir dvaldi ég í
Flatey á Breiðafirði hjá merkishjónunum Guð-
mundi kaupmanni Bergsteinssyni og Jónínu
Eyjólfsdóttur konu hans. Kynntist ég þá hjón-
um, er búsett voru þar í eynni. Hét maðurinn Sigurður
Óli, og var einatt nefndur báðum nöfnunum. Ekki man
ég ætt hans né uppruna, en maðurinn var skynsamur vel
og dágóður hagyrðingur. Hafði hann flutzt til Flateyj-
ar norðan frá Isafjarðardjúpi. Er hans m. a. getið í bók
Gunnars M. Magnúss: „Skáldið á Þröm“.
Kona Sigurðar hét Helga og var dóttir Þórðar, merk-
isbónda, er lengi bjó á Kletti í Kollafirði. Var hún
bráðvel gefin kona og drengur góður. Hún var yfir-
setukona í Flateyjarhreppi og hafði verið það víðar.
Sagt var að engin kona, sem Helga sat yfir, hefði dáið
af barnsburði. Var þó uppi orðrómur um það, að hún
skeytti lítið um dauðhreinsun líns þess og annarra tækja,
sem hún notaði við nærkonustarfið. Þótti því með ólík-
indum, hve vel henni tókst það.
Eftirfarandi sögu sagði Helga mér sjálf: Hún var þá
unglingsstúlka á fermingaraldri og heima í föðurgarði.
Eina nótt dreymir hana, að til hennar kemur kona, var
sú við aldur og sorgbitin mjög. Fátækleg var hún til
fara, en þó hreinleg og í blárri skikkju yzt klæða.
Konan yrðir á Helgu og biður hana að koma með
sér, því dóttir sín liggi á gólfi og geti ekki fætt. Helga
þóttist mótmæla þessu, þar sem hún hefði enga reynslu
til slíkra starfa, en konan kvað það ekki myndi saka, ef
hún aðeins færi höndum um dóttur sína. Lét Helga þá
tilleiðast og fór með konunni. Koma þær nú að litl-
um bæ, rétt í túnjaðrinum á Kletti, en þar átti enginn
bær að vera, og ekkert nema klettadrangar, og þó ekki
háir.
Þær ganga nú inn í bæinn. A gólfinu liggur ung kona
í einhvers konar sæng. Þykist Helga fletta klæðunum
ofan af henni og fara um hana höndum, og í sama bili
fæddist þa'r barn, en ekki man Helga, hvort það var
sveinn eða meybarn.
Þá segir eldri konan: „Ekki get ég launað þér sem
skyldi, en svo vil ég um mæla, að þú verðir heppin nær-
kona, ef þú leggur þann starfa fyrir þig, sem ég hygg
að verða muni.“ — Fór síðan konan heim aftur með
Helgu, og mundi hún draum sinn, er hún vaknaði.
Mér er kunnugt um, að Helga var trúuð á draum
þennan, og örugg var hún í starfi sínu alla tíð og tók
móti fjölda barna. Auðvitað er frásaga þessi ærið þjóð-
sagnakennd, en ég hefi samt viljað halda henni til haga,
hvað svo sem segja má um gildi hennar. Helga Þórðar-
dóttir var merk kona á margan hátt, gjöful við fátæka,
þótt af litlum efnum væri að taka, því sjálf voru þau
hjón fátæk alla sína tíð. Hún var „berdreymin“ sem
kallað er, en flíkaði sjaldan draumum sínum.
Sigurður Óh var drengur góður, en þótti töluvert
laus í rásinni a. m. k. fyrr á árum. Þess er áður getið,
að hann var vel gefinn maður og skáldmæltur. Hann
var draumamaður mikill, eftir því sem hann sagði mér
sjálfur. Ur Flatey fluttu þau hjón í Rúfeyjar með syni
sínum Valdimar, sem fór að búa þar. Eg bjó þá í Herg-
ilsey.
Það var á árunum 1935—38, sem Sigurður sendi mér
bréf, og fylgdi með því frásögn af einkennilegum fyr-
irburði, sem fyrir hann hafði borið mörgum árum áð-
ur. Sigurði var kunnugt, að á þeim árum safnaði ég
eftir getu frásögnum af ýmsum „yfirskilvitlegum“ at-
burðurn, og mun það hafa verið tilefni þess, að hann
fór að senda mér þetta. Lét ég síðan plögg þessi inn í
bók, sem ég var þá að lesa, eða réttara sagt, var að
enda við að lesa. Féllu þau svo í gleymsku.
Svo bar við fyrir fáum dögum, að ég tók bók þessa
út úr bókaskápnum mínum og duttu þá þessi blöð út
úr bókinni. Tók ég mig því til og hreinritaði þau, ef
ske kynni, að eitthvert mánaðarritið vildi halda þeim
til haga.
Læt ég nú Sigurð segja sjálfan frá:
„Árið 1910 átti ég heima í Álftafirði við ísafjarðar-
djúp. Reri ég til fiskjar, þegar gaf, með manni sem bjó
í næsta húsi við mig, en lcona mín var í kaupavinnu.
Var ég því einn í húsinu um sumarið. Eg hefi verið
berdreyminn um dagana, sérstaklega þó á yngri árum,
því þá mátti heita, að hvern dag dreymdi mig fyrir
daglátum. Gæti ég sagt marga slíka drauma, en þeir
voru ekki sömu tegundar og sá „draumur“, sem ég nú
ætla að segja frá.
Til að girða fyrir misskilning vil ég taka það fram,
að ég hafði aldrei heyrt minnst á „sálfarir“, en hafði
þó óljósan grun um, að sálin losnaði á einhvern hátt úr
líkamsfjötrunum, meðan líkaminn svæfi. Það ályktaði
ég vegna ýmissa drauma, sem mig dreymdi. Fólk á
412 Heima er bezt