Heima er bezt - 01.02.1978, Blaðsíða 13

þeirra böm fengi annan mat en vinnufólkið, t.d. smér og
nýmjólk, þegar undanrenna og bræðingur þótti fullgott
handa fólkinu. Og um einn bónda var það kunnugt, að
honum var borið feitt ket, þegar trosfiskur var á borðum
vinnufólksins. Ekkert af slíku tagi þekktist á Hlöðum.
Kaupgjald var lágt sem annars staðar, en það bættist að
nokkru upp af því, að flest heimafólk átti nokkrar kindur
á fóðrum, og var fóðrið selt eitthvað lægra en gangverð ef
t.d. almennt fóðurverð var 5.00 kr., þá var það reiknað
krónu ódýrara. Þetta var m.a. hvatning til allra að leggja
sig sem mest fram um heyskapinn. Mikil hey gátu gert
það, að hinn litli bústofn ykist um eitt eða tvö lömb.
Allir gengu í sams konar fötum hversdagslega, svo að
þar varð ekki séður munur á starfi eða stétt, og fólkinu var
ekki skipað til verka heldur beðið að ganga að þessu eða
hinu. Einn mismunur var þó og það var á vinnu og kaupi
karla og kvenna. Stúlkur unnu öll þjónustubrögð utan
hins fasta vinnutíma, að vísu höfðu piltar oft aukasnún-
inga einkum í sambandi við sauðburð og fjárrag, en sem
heild voru það smámunir hjá aukaverkum stúlknanna, og
karlmannakaup var allt að því helmingi hærra en kvenna.
En þetta var aldarandinn og ævagömul venja.
En allt um það, heimilið var samfelld heild, ungir og
gamlir, húsbændur og hjú, og raunar féll húsmennsku-
fólkið alveg inn í heildarsvipinn. Vafalítið hefir slíkt verið
víðar, en þó grunar mig, að í þessu efni hafi Hlaðaheimilið
verið óvenjulega heilsteypt.
Ritgerð þessi var skrifuð að mestu leyti milli 1950 og 60
og þá eftir minni eingöngu. Ömefnalýsingin er þó skráð
laust eftir 1930 en endursamin nú í kaflanum Jörðin 1977.
Löngu eftir að ritgerðin var samin fékk ég í hendur dag-
bækur bræðranna Halldórs og Þorsteins frá árunum
1907—1914, þó ekki samfelldar. Fékk ég nokkum styrk af
þeim einkum um tölur og ársetningar, en mestan þó að
því, að þær sönnuðu mér, að ég mundi rétt, þar sem
saman fóru lýsingar mínar og frásagnir dagbókanna.
I. Jörðin
Hlaðir í Hörgárdal er næst neðsta býli að austanverðu í
dalnum, neðst er Skipalón. Land jarðarinnar liggur vestan
undir nyrsta hluta Moldhaugaháls og uppi á honum.
Bærinn stendur á flata, sem verður vestan undir hálsend-
anum, en rétt neðan við túnið er brött melbrekka niður að
árbökkunum, sem eru allbreiðir. Brekka þessi, sem er
gamalt sjávarmál frá ísöld, nær með nokkrum skörðum
utan frá Skipalóni og suður hjá Hörgárbrú. Telur Þor-
valdur Thoroddsen, að á jökultíma hafi fjörður gengið
þama inn, og er það vafalaust rétt.
Víðsýnt er á Hlöðum. Þó sér þar ekki á sjó nema lítils-
háttar á tveim stöðum, yfir Hörgárósum, og í skarði, er
verður milli Gæsaása og Lónshóla, og austan árinnar sér
hvergi til næstu bæja, nema að Lóni. Kalla má, að allur

■'
'
|||Éi«p
■■■

Heima er bezl 49