Heima er bezt - 01.04.1985, Page 31

JÓN KR. GUÐMUNDSSON,
frá Skáldsstöðum í Reykhólasveit
Álög eða óhöpp?
Útsýn til suðurs frá Vaðalfjöllum. Berufjörður er til hægri, en Gilsfjörður framundan
Torfaslægjur heita graslænur austan
Vaðalfjalla. Áður fyrr voru þær eitt-
hvað nytjaðar til slægna, en það er nú
fyrir löngu aflagt svo að grös þeirra
verða hvorki mönnum eða skepnum
til meins héðan af. Til meins? Já, það
urðu sumum óheillastrá, sem þar
fengust. Gömul einsetukona bjó í
húsmennsku á Skáldsstöðum seint á
19. öld, Guðrún Guðmundsdóttir að
nafni, móðir Sumarliða Guðmunds-
sonar pósts í Borg. Hún bjó ein í litl-
um bæ, hafði fáeinar kindur og einn
hest. Bærinn er nú fyrir löngu fallinn
til grunna en ennþá sér fyrir hleðslu
hans í hlaðvarpanum á Skáldsstöðum.
Stefán Jónsson bjó þá í Berufirði og
átti báðar jarðirnar Skáldsstaði og
Berufjörð var Guðrún í skjóli hans á
Skáldsstöðum og léði hann henni
slægjur eftir þörfum.
Eitt sinn léði hann henni slægjur
fram í Torfaslægjum. Það er sagt að
gamla konan hafi staðið við slátt með
lélegt eggjárn, oddbrotinn Ijá, svo
dögum skipti, bundið stráin í sátur,
reitt þær heim á hestinum sínum og
gengið með. Hefur það verið ærið
erfiði fyrir manneskju, sem komin var
að fótum fram og ekki fær um að
ganga marga kílómetra leið oft á dag
En Guðrún fékkst ekki um það, því
hagur blessaðra skepnanna var fyrir
öllu; ef þær höfðu nóg, þá var allt
fengið. Stráin úr Torfaslægjunum
voru kjarnmikil háfjallagrös sem
kindurnar mundu þrífast vel á og ekki
mundi hann Blakkur fúlsa við moð-
inu frá þeim. Eitthvað á þessa leið
mun gamla konan hafa hugsað. En
margt fer á annan veg en ætlað er.
Vetur lagðist snemma að þetta
haust. Skömmu eftir veturnæturnar
gerði áhlaupsbyl, setti niður mikinn
snjó, svo að öll skjól fyllti og fennti
víða skepnur. Þegar bylinn gerði var
hestur Guðrúnar staddur úti í
Hákonarvík, en svo nefnist smávík er
gengur norðvestur úr Berufirði á
landamerkjum Berufjarðar og Hyrn-
ingsstaða. 1 víkina rennur smálækur,
að honum eru háir sandbakkar er
fyllast af snjó í fyrstu byljum. Hestur
Guðrúnar leitaði sér skjóls undir
lækjarbökkunum og fennti þar í kaf.
Fannst hann þar dauður í skaflinum
er hríðina birti upp.
Það mun vera frekar fátítt að hesta
fenni. Var því kennt um að heysát-
urnar úr Torfaslægjunum hefðu ekki
verið hollir baggar. Ekki skal dómur
lagður á það hér hvort þetta hefur
verið rétt tilgáta eða ekki. En það hafa
fleiri hestar borið bein sín í Hákonar-
víkinni en hesturinn hennar Guðrún-
ar gömlu. Veturinn 1948-49 var mikill
fannavetur. Þá safnaðist mikil hengja
í bakkana að læknum, sprakk hún í
sundur við bakkaröndina og varð sú
sprunga bæði djúp og breið, lagði yfir
hana lausasnjó. Varð hún mjög vara-
söm yfirferðar. Svo bar til seint í
janúar eða snemma í febrúar að 2
hestar Michaels bónda í Berufirði
náðust ekki í hús og fannst annar
þeirra hálsbrotinn í sprungunni. Ekki
lagði Guðrún oftar í það að slá fram í
Torfaslægjum. Næstur heyjaði þar
Guðmundur Jónsson bóndi í Beru-
firði frá 1905-1921. En ekki varð
mikið úr heyskapnum hans þar, því
hann varð fyrir því óhappi að týna
öllum ljáum sínum þar. Fann hann þá
ekki aftur fyrr en eftir mörg ár alla
kolryðgaða. Við þetta óhapp rifjuðust
upp fyrir honum gömul munnmæli
um, að einhverju sinni hefði bóndinn í
Berufirði slegið Torfaslægjurnar og
gefið heyið lömbum sínum um vetur-
inn. Einhver vanþrif voru í lömbum
um veturinn en ekki svo að skaði
hlytist af. Um vorið stakk bóndi út
taðið úr lambhúsinu, bar kvenmaður
taðið til dyra. Varð henni þá allt í einu
svo illt að hún dó skömmu síðar. Varð
sem sagt bráðkvödd. Ekki veit ég um
fleiri slys eða óhöpp í sambandi við
heyjaöflun í Torfaslægjum. En faðir
minn, Guðmundur Helgason, er bjó á
Skáldsstöðum frá 1916-1942 sló þar
einu sinni og sagðist hann ekki hafa
orðið fyrir neinu slysi hvorki á mönn-
um eða skepnum í sambandi við hey-
skap sinn þar. Kannske að álögin hafi
þá verið úr gildi numin. Hver kann
skil á því?
Heimaerbezt 143