Heima er bezt - 01.03.1988, Side 13

LAURA GOODMAN
SALVERSON
%gp.

Játningar
landnemadóttur
Um höfundinn
Formáli og þýðing:
Margrét Björgvinsdóttir.
,,Eirmig ég ætla að skrifa bók sem standa skal
í hillu á stað sem þessum — og ég ætla að
skrifa hana á ensku, því það er fegursta
tungumál í öllum heiminum. “
Þetta segir kanadíska skáldkonan, Laura Goodman
Salverson, á einum stað í sjálfsævisögu sinni Játningar
landnemadóttur, sem ber enska titilinn Confessions of
an Immigrant’s Daughter. Og hún stóð svo sannarlega
við orð sín þessi vestur-íslenska landnemastúlka, sem
mælti svo er hún kom í fyrsta sinn á bókasafn. Þá var
hún ung að árum og vafalaust hefur bókakostur verið
tilkomumeiri á bókasafninu í smábænum Duluth en á
fátæku heimili foreldra hennar. Salverson varð ein af
kunnustu rithöfundum Kanada á fyrri hluta þessarar
aldar en mér vitanlega hafa verk hennar ekki verið þýdd
á íslensku. Væri þó ærin ástæða til að kynnast þeim,
enda fjalla flest þeirra um íslensku landnemana, líf
þeirra og kjör, sorgir og gleði.
Stærstu verk hennar eru skáldsagan Viking Heart,
sem kom samtímis út árið 1923 í London, New York og
Toronto, og Játningar landnemadóttur sem kom út árið
1939 í Kanada og fyrir þá bók hlaut hún æðstu bók-
menntaverðlaun sem veitt eru þar í landi. Bókin haföi
verið ófáanleg um árabil, en á því var ráðin bót snemma
á þessum áratug og var það háskólinn ÍToronto sem sá
um útgáfuna. Játningar landnemadóttur er merkileg
bók fyrir margra hluta sakir. Þar er ekki aðeins um að
ræða viðkvæmt bókmenntaverk, sögu ungrar innflytj-
endastúlku sem elst uþþ við mjög erfiðar kringum-
stæður, heldur er bókin merk lýsing á þjóðfélagshátt-
um og sögu fólksins í landinu á árunum frá lokum síð-
ustu aldar og fram um 1920, nánar tiltekið fram til ársins
1923 er bókin Viking Heart leit dagsins Ijós.
Foreldrar Lauru Salverson voru Lárus Guðmunds-
son frá Ferjukoti og Ingibjörg Guðmundsdóttir frá
Kollsá í Strandasýslu, og eru þau í bókinni nefnd Lars
og Borga Goodman. Þau komu til Manitoba árið 1887.
Tvö börn þeirra dóu á leiðinni vestur um haf. Þegnrétt-
urinn í nýju landi varð þeim því dýrkeyptur.
Laura fæddist árið 1890 í Winnipeg. Fyrstu ár
ævinnar þjáðist hún af veikindum og var á stundum vart
hugað líf. Hún gat af þeim sökum lítið tekið þátt í leik
barna sem voru á hennar reki, og skólagangan varð
fyrir bragðið stopul í fyrstu. En ímyndunarafl hennar var
ríkt og næm var hún á umhverfi sitt. Og kemur það
glöggt fram í fyrsta kafla bókarinnar sem fylgir í ís-
lenskri þýðingu hér á eftir. Einnig er henni ákaflega létt
um að lýsa því fólki sem varð á vegi hennar á þessum
árum, og í bókinni er urmull af sögum af nágrönnum,
venslamönnum og vinum Goodmanfjölskyldunnar. Þau
Lars og Borga voru alla tíð trú sínum menningararfi og
ólst Laura upp við íslenskar þjóðsögur og ævintýri. Þó
ekki sé það sagt berum orðum má lesa á milli línanna
Heima er bezt 85