Heimilisblaðið - 01.11.1914, Page 2

HEIMILISBLAÐIÐ
mykjuskán, sé hann sótthæfur. Hrákinn þornar
upp, ílytst á skónum eða pilsfaldi kvenfólksins
eða með dragsúgnum í baðstofu og bæjarhús.
A einstaka bæ eru göngin jafuvel hál og sleip
af hráka þeirra er tyggja tóbak eða eru brjóst-
veikir; ekki þarf heldur nema einn gikk í
hverja veiðistöð; þeir eru jafnaðarlegast fleiri
en einn á bæ, sem eiga hlut að máli.
Það er viðbjóðslega óþrifalegt að hrækja á
gólfið; það er með öllu ósamboðið hreinlætis-
og þrifnaðar-tilfinningu þeirri, sem siðaðir menn
eiga að vera gæddir; það er mjög oft háska-
legt og hættulegt fyrir lif og heilsu sambýlis-
manns þess eða þein'a, er það gjöra, svo og
annaia.
Margir menn hafa herklaskemdir í lungum,
eða menjar þeirra; 7. hverjum manni er á
sóttarsæng deyr, lóar berklaveikin; veikin dylst
og þrásinnis með mönnum; geta því verið
sýnilega heilbrigðij', með berklaskemdir í sér
eða þeirj-a menjar; þær batna oft lil fulls eða
breiðast lítið út. Líkskurðir hafa fært mönuum
heim sanninn um það, hve veiki þessi er geysi-
lega útbreidd; 2/3 eða 3/4 allra krufinna lika,
hafa í sér berklahreiður, þó oft sé í mjög smá-
um stíl.
Það stendur opinn voði af tæringarveikum
mönuum, ef þeir hrækja á gólfið eða áu íláta,
sem sérstakrar hirðu þurfa með, og hættan
getur verið, þó i smærri stíl sé, af fjölda
þeirra manna, sem veikin dylst í, en eru sýnilega
heilbrigðir og ganga til allrar vinnu ósjúkir;
en gæta eigi varúðar með uppgang frá brjósti,
ef hann er, eða þegar hann er.
Það stendur opinn voði af tæringarveikum
mönnum, sem hrækja á gólfið, eins og lirein-
gerningu er enn þá víða til hagað á bæjum, og
mun hér siðar á það drepið.
Berklagerlarnir leggja venjulega leið sina
til heilbrigðu mannanna í hóstaysjuni sjúklings-
ins eða hráka, sem þornar upp og þyrlast i
ryki inn um öudunarfærin, i lungun; sýkin
berst þannig tíðast mann frá manni, og hefur
orðið að því meini, sem raun hefir bezt sýnt
vitni, og bent er á hér að framan.
Kvefsótt berst og þannig mann frá uianni
í hráka, hor, slími og uppgangi, svo og ýmsar
næmar sóttir t. d. iniluensa, mislingar skarlats-
sótt, barnaveiki o. fl.
Af þessu má sjá, að ýmsar sóttir þ. e. or-
sakir þeirra, nota hráka, brjóstuppgang og hor
eins og nokkurskonar þjóðbraut til að ferðast
eftir, komast í áfanga. Þetta er nóg til að sýna
ykkur fram á, hversu háskalegt það er að
hrækja á gólfið. Sami viðbjóður og hætta er
því samfara að hrækja á alfaravegi, götur og
gatnamót. Kvenfólkið með siðu pilsin fer ekki
varhluta af óþverranum.
Hvar eiga menn að hrækja? Viða á bæj-
um eru nú til hrákadallar, sem mönnum er
ætlað að brækja í, þó menn syndgi oft í þvi,
að gjöra það ekki; þykir það eigi fyrirhafnar-
laust. Hrákadallana ætlu menn að nota nieir
en gert hefir verið og gert er. Menn eiga að
hafa i þeim 2 °/0 Kreolinvatn (Kreolin er allvíð-
ast til á heimilum) eða ef það vantar, vatnslögg,
votan sand eða sag í; bezl væri að brenna eða
sjóða það sem i þá kernur, en með því að það
er ærin fyrirhöfn og tafsamt og eigi liklegt til
fylgis, verður að gefa önnur handhægari ráð.
Hverjum sveitabónda er kleift að hafa 3ja
álna djúpa gryfju og nál. V/2 á br., utan túns,
fjarri vatnshóli eða vatni sem notað er til bús-
þarfa; þarf vel felt lok yfir, þegar gryfjan er
x/2 orðin skal fylla hana með mold og tyrfa
síðan. Gryfjuna mætti og bafa stærri eða minni
eftir þörfum; þar eru hrákadallarnir tæmdir.
Einnig má tæma úr döllunum ef sótthreins-
unarvatn t. d. 4 °/0 kreolín vatn var í þeim í
rennandi vatn lækjar eða ár, sem eigi er notað
til neyzlu af öðrum. I kauptúnum þar sem
safngryfjur eru ber að sótthreiusa vandlega úr
döllunum t. d. með kreolíni, sé tæmt úr þeim
í gryfjurnar. Einnig má sótthreinsa sjálfar
gryfjurnar, ef hentara þykir. Greindar aðferðir
mega teljast hættulausar í samanburði við þann
óþrifnað að hrækja á gólfið.
Brjóstveikir inenn eiga að hafa hrákabauka,
inni og úti; þeir fást i lyfjabúðum. Innihald
þeirra á að sjóðast eða brenna. Þetta er kent
sjúklingum á Yifilsstaðahælinu, og öðrum hælis-
sjúklingum, ásamt ýmsum fleiri varúðarreglum,
og þvi mega þeir teljast hættulausir í sambúð
við aðra.