Heimilisblaðið - 01.10.1946, Side 8

180
HEIMILISBLAÐIÐ
það sem hann sá, að sumir þeirra höfðu ljóst
hár og blá augu!
Það er eðlilegt, segir Vilhjálmur, að þeir,
sem bjuggu syðst í Grænlandi, liafi seinastir
orðið til þess að semja sig að siðum Skræl-
ingja, því að þar var búskapur í bezta lagi
°g þangað komu belzt siglingar. En norðurfrá,
þar sem búskapurinn gekk ver, og þar sem
engin skip komu, urðu menn að treysta meir
og meir á veiðar. Við það hlaut kynning við
Skrælingja að aukast. Og þeir, sem fóru í
lengstar veiðiferðir, lilutu að sjá sinn hag í
því að taka upp háttu Skrælingja, og seinast
hefir farið svo, að flestir þeirra hafa tekið
sér Skrælingjakonur, alveg eins og megin-
þorri veiðimanna nyrst í Kanada og Alaska
hafa tekið sót Skrælingjakonur. Þess vegna
hefur norræn menning fyrr horfið í Vestri-
hyggð en Eystribyggð. með því að þar hefur
það byrjað, að Skrælingjar tækju sér hvítar
konur. En sennilegt er, að kirkjan liafi fyrst
risið upp gegn þessu, þegar kynblöndunar-
aldan barst til Eystribyggðar í nágrenni við
biskupsstólinn. Fram um miðja 14. öld hafði
það geugið friðsamlega að Grænlendingar
tæki upp siði og háltu Skrælingja, eða þang-
að til Vestribyggð var ekki lengur útvörður
norrænnar menningar né lieldur kristindóms-
ins. Ivar Bárðarson, sem hafði verið í Græn-
landi um 20 ár eftir 1341, segir er liann var
kominn til Noregs 1370, að Skrælingjar liafi
nú eytt alla Vestribyggð. Þó sé þar enn fjöldi
af hrossum, geitum, kúm og sauðfé, en það
sé allt orðið villt, og þar sé nú ekkert fólk,
hvorki heiðnir menn né kristnir. Þessi frá-
sögn virðist heldur benda til þess, að fólkið
hafi verið farið að yfirgefa búskapinn, og
stunda meir veiðiskap norður frá.
Næsta skrefið verður svo það, að veiðimenn
frá Eystribyggð, sem norður fóru, hafa einn-
ig tekið upp háttu Skrælingja, eða þeir sem
fóru í norðursetu, sem kallað var. Þeir, sem
voru kappsamastir veiðimenn, liafa svo sezt
að þar norðurfrá, en hinir hafa liorfið heiin
til búskaparins í Eystribyggð. Á þennan liátt
hefur orðið liálfgerð upplausn þar. Ævin-
týramennirnir, duglegustu og framsæknustu
mennirnir, hafa smám saman Iiorfið þaðan,
hinir íhaldssamari og kjarkminni hafa orðið
eftir. En þetta hefur vel getað orðið til þess,
að kynblöndunin liafi ekki farið jafn frið'
samlega fram þar eins og í Vestribyggð. Það,
sem menn kölluðu að fara í norðursetu, liefur
sennilega verið upprunalega að menn dvöld-
ust norðurfrá við veiðar á sumrin. En seinna
hefur þetta orðið að ársdvöl og máske leng"
ur og seinast liafa þeir hætt við að hverfa
lieim. Vér vituin nú, að menn liöfðu vetur-
setu norður í óbyggðum þegar 1266. Og fyr'
ir eitthvað liundrað árum fannst varða norð-
ur á 73. brst., 20 mílum fyrir norðan Uperni-
vík. I henni var rúnasteinn með þessari áletr-
un: „Erlingur Sigbvatsson og Bjarni Þórðar-
son og Indriði Oddsson blóðu þessa vörðu
laugardaginn fyrir gangdaginní þ. e. 24.
apríl). Eftir gerð rúnanna liyggja menn, að
þetta liafi skeð um 1333. Og líminn sýnir,
að þeir liafa haft vetursetu þarna, um 400
mílum fyrir norðan heimskautsbaug.
Þjóðsögur Skrælingja, sem Knud Rasnius-
sen hefur safnað, virðast benda til þess, að
Grænlendingar hafi sótt enn lengra norður,
á meðan þeir áttu enn góða báta, eða alla
leið norður í Smiths-sund á 77° nbr. Vér
liöfum sagnir frá árinu 1266, sennilega af
fyrstu norðurför Grænlendinga, norður á þ®r
slóðir, þar sem Rasmussen fékk sögur sínar-
Þá frásögn er að finna hjá Birni á Skarðsá-
Segir liann, að Grænlendinga liafi fýst að
vita, hvar Skrælingjar héldu sig og því gert
út leiðangur, líklega norður að Jones-sundb
sem er fyrir sunnan Ellesmere-ey, vestur af
Melville-flóa.
Árið 1876 fór þarna um pólarleiðangur
undir stjórn Sir George Nares. Á lítilli e>’’
sein lieitir Washington Irving-ey og er austaU
við Ellesmere á 79° 35" nbr. fundu þeir tvær
vörður, sem eflaust eru blaðnar af Græ»'
lendingum, því að Nares segir, að þær sé
miklu eldri en svo, að þær liafi verið hlaðn-
ar af Dr. Hayes, eina ferðamanninum, senl
kunnugt er um, að komist hafi á þær slóðir-
Læknir leiðangursins, dr. Edward L. Moss,
segir frá öðru merkilegra atriði. Hann segir,
að á Norman Lockyer-ey hafi’ þeir fundið
æðarhreiður í húsi, gerðu úr steinum, Þetta
sýnir, að þarna hafa norrænir menn verið-
Þeir eru búandmenn fremur en veiðimeiin-
Skrælingjar eru aðeins veiðimenn. Norræu-
ir menn höfðu alifugla og liéldu verndarhendi
yfir æðarfugli. Skrælingjar hafa enga ah'