Heimilisblaðið - 01.10.1946, Side 10

182
HEIMILISBLAÐIÐ
Skrælingjar kunnu ekki lag á því að vinna
járn úr jörðu, áður en þeir komust í kynni
við hvíta menn, og það er ekki kunnugt,
að þeir liafi þann sið að slá marga nagla.
Og það er ósköp ólíkt þeiin, að geyma nagla
í bauk í því skyni, að nota þá síðar, nema
því aðeins að þeir liafi lært það af livítum
mönnum.
í sambandi við þrífótinn, sem getið er um,
ber þess að gæta, að meðal „steinaldar“ Skræl-
ingja, eins og þeir voru frain að 1912 Iijá
Coronation Gulf, þá liéldu járnhlutir ekki
lengi lögun siinii eftir að þeir koniust í þeirra
hendur. Næði þeir t. d. í byssulilaup, þá smíð-
uðu þeir óðar úr því ýmsa nytjamuni lianda
sér. Þrífótur er alveg gagnslaus fyrir Skræl-
ingja sem þrífótur, en ómetanlegur sem efui
í linífa og verkfæri. Þeir inundu fljótlega
liafa gert úr honum ýmsa smíðisgripi, nema
því aðeins að þeir liefði liaft nóg af öðru
járni við hendina.
Hér má nefna dæmi um það, hvað „stein-
aldarmenn“ eru bruðlunarsamir á járn. 1
Bay of Mercy var skipið Investigator
skilið eftir. Skrælingjar á Viktoriuey
hafa fundið það skömmu síðar, á að gizka
1855. Og á 10—20 árum Jögðu þeir þangað
leið sína og höfðu þá rúið það gersamlega
öllu járni. Sá flokkur, sem þetta gerði, var
ekki nema 200—300 manns, en þeir áttu við-
skipti við aðra 6—800. En 1911, þegar vís-
indamenn fundu þá fyrst, hafa þeir varla
átt í fórum sínum meira en svo sein tylft
gripa, sem smíðaðir voru úr Investigators
jámi — hnífa, brodda og nálar.
I Grænlandi hlytu Skrælingjar að vera
enn eyðslusamari á járn heldur en þeir á
Viktoriuey, sem hafa nóg af kopar til að
smíða úr. Það er því óhugsandi, að þrífótur
liefði haldið lagi sínu í mörg ár eftir að
hann kom á land, segjum t. d. úr skipstrandi.
(En hvaða skip liafði þá strandað?)
Það er sem sagt ekki kunnugt að Skræl-
ingjar liafi nokkuru sinni unnið járn úr jörð,
en Grænlendingar liöfðu rauðablástur, eins
og vér vitum af ritgerð Niels Nielsens um
það efni 1930. Þegar er siglingar tregðuðust
með norsku einokuninni 1261, þá liefur orð-
ið þar járnskortur, og farið versnandi og ver-
ið ein af aðalplágum Grænlendinga. Þá hurfu
þeir að rauðablæstri. Og þótt þeir hafi sinám
saman samið sig að siðum Skrælingja, liorf-
ið frá búskap að veiðum, þá hefur þörfin
fvrir járn ekki minnkað við það. Það getur
því vel verið að rauðablásturinn liafi verið
sú grein norrænnar menningar, sem leiigst
var við líði í Grænlandi.
Þess er enn getið í frásögninni um land-
göngu Frobishers, að þeir hafi séð á munum
þeim, sem í tjöldunum voru, að íbúaniir
muni vera svipaðir þeim á Meta Incognita
(þ. e. Baffinslandi), „en generalinn þótt-
ist þó sjá, að allt væri þrifalegra hjá þeim,
heldur en hinum“.
Þar höfurn vér þá frásögn um það, 1578,
að íbúarnir á Suðvestur-Grænlandi liafi verið
dálítið svipaðri hvítum mönnum í umgengni,
heldur en þeir á Baffinslandi. Frobisher
hafði þá verið þrjú sumur á Baffinslandi, og
var á leið lieim. Hann lieldur, að það stafi af
því, að þeir hafi viðskipti við einhverja menn-
ingarþjóð. En þar sem liann segir, að allt
sé þrifalegra hjá þeim, lieldur en þeim a
Baffinslandi, þá mætti geta sér þess til, að
það stafaði af því, að þeir hafi að nokkru
leyti verið af norræiiu kyni og ekki enu lagt
niður allar þær venjur, sem tíðkuðust 1
Evrópu á miðöldum.
Það er ekkert merkilegt, þótt þeir flýðu
undan þeim Frobisher. — Orknevingar flýðu
líka, þegar Frobislier lenti þar, því að þe*r
áttu alveg eins von á því að þetta væru sj°'
ræningjar eins og friðsamir sjófarendur. Og
eins og áður hefur verið getið, þá liafa Grsen-
lendingar líka komist í kast við sjóræningja’
jafnvel enska sjóræningja.
Það er ástæða til að ætla, að John Davis
hafi orðið var við seinustu leifar kristninnat
í Grænlandi. Menn eru sammála um það, að
þegar trúarbrögð eru að breytast eða deyja
út, þá lifi hið symbolska eða táknræna við
trúarbrögðin lengur en nokkuð annað. Þors-
liamarinn (Swastika) er t. d. enn við h'ði,
þótt almenningur þekki ekki uppmnalega
merking hans, og sums staðar hafi hann fellg"
ið nýja merkingu. Það er eftirtektarvert, a
árið 1586 fann John Davis legstað í greim(
við Godthaab, sem er í Vestribyggð, þar sem
norræn menning leið fyrst undir lok. Dan®
segir svo frá:
. „Hinn 4. júlí fór skipstjórinn á Mermaid út
í evjar nokkrar til að sækja rekavið. Þar rakst