Heimilisblaðið - 01.07.1951, Síða 9

92
# 93
Leo Tolstoj
Par sem kærleikurinn er, par er Guö
) borg einni bjó skósmiður,
Martin Avdéicb að nafni.
Hann bjó í ofurlitlu herbergi
í liúskjallara, og eini glugginn
á því vissi út að götunni. tlt
um liann sá hann aðeins fætur
vegfarendanna, en Martin
þekkti líka fólk á skóm þess.
Hami liafði búið þarna lengi
og átli marga kunningja. Þarna
í nágrenninu fyrirfundust varla
nokkrir skór, sem bann hafði
ekki haft einu sinni eða tvisv-
ar lianda á milli, svo að bann
sá oft liandbragð sitt út um
gluggann. Suma skóna liafði
liann sólað, aðra bætt, gert
við sauma sumra þeirra og á
nokkra bafði hann jafnvel sett
ný yfirleður.
Hann bafði mikið að gera,
því vinna hans var vönduð,
bann notaði gott efni, krafðist
ekki liárrar greiðslu og það
var óliætt að reiða sig á bann.
Ef hann gal afkastað því að
deginum, sem liami var beð-
inn um, þá tók hann það að
sér, en ef hann gat það ekki,
þá sagði hann sannleikann og
lofaði ekki meiru en hann gat
staðið við, svo að liann var vel
kynntur og aldrei atvinnulaus.
Martin bafði alltaf verið
góður maður, en þegar liann
var orðinn aldurbniginn, fór
liann að bugsa meira um sál
sína en áður og hneigjast
meira til Guðs. Hann liafði
misst konu sína meðan hann
vann enn hjá öðrum og áður
en liann fór að vinna sjálf-
stætt, og hún skildi lionum eft-
ir þriggja ára gamlan son.
Ekkert af eldri börnum bans
hafði komizt á legg; þau liöfðu
öll dáið í barnæsku. í fyrstu
hugðist Martin senda litla
drenginn sinn til systur sinn-
ar, sem átti lieima uppi í sveit,
en þegar til kom, gat liann
ekki fengið sig til að skilja
drenginn við sig, og hann Iiugs-
aði sem svo: — Það mundi
verða hart aðgöngu fyrir
Kapitón minn litla að alast
upp hjá ókunnugum, ég ætla
því að bafa hann áfram hjá
mér.
M'artin fór frá húsbónda sín-
um og tók búsnæði á leigu
með litla drenginn sinn. En
hami hafði ekki barnalán.
Drengurinn var rétt nýkom-
inn á þann aldur að geta rétt
föður sínum hjálparhönd og
vera bonum jafnt til gagns og
gamans, er bann veiktist, og
er liann bafði legið rúmfastur
í viku meö liáan bita, dó hann.
Martin sá um útför sonar síns,
og hann var svo þungt lostinn
barmi og örvæntingu, að liann
tók að ásaku Guð. Hann hað
þess aftur og aftur í liarmi
sínum, að liann mætti einnig
deyja, og hann álasaði Guði
fyrir að taka frá sér soninn,
sem hann elskaði, eina son-
inn, sem hann átti, en láta
sér, gömlum manni og slitn-
um, verða lengra lífs auðið.
Og svo liætti Martin að sækja
kirkju.
HEIMILISBLAÐlp
rússneska málara Repín■
I EO NIKOLAJEVITSJ TOl
greifi (1828—1910) er
3í0]
■M"
lífi'-
|UI"
ni>
í Jasnaja Poljana í Túla-héraú
Foreldrar hans urðu skanu11
svo að liann ólst upp hjá rosk11
ættingjuin sínuni. Hann var snen"(jfj
settur til mennta, og 16 ára að 11
hóf hann nám vió háskólann 1 ^
an, fyrst í Austurlandatungun’®
gfll
en síðar í lögfræði. En þar ‘
liann skorti áhuga á náininu of ,f
auk þess inikinn þátt í samkv®1*’
lífiiiu, sóttist lionuni lítt iiániié, 1
hætti hann |iví, próflaus, ári«
Næstu árunuin eyddi haim 1,1 f
megnis í léttúð og skeiniiita1,|r ^
liópi heldra fólksins, þangað til 1
jjl
Dag nokkurn leit in*1 ,
, V
Martins gamall maður fra ^
ingarþorpi hans, er hafðt ' ^
ið pílagrímnr síðustu átta ‘ ,
in. Hann var að koni»
Tróitsa-klaustrinu. Martin 1,1,1
Ijjll
lauk hjarta sínu fyrir b0'1
og sagði lionum barnia "ll
— Mig langar ekki
hc*
sinni til að lifa lengur, ^
agi maður, sagði bann- f
n
ti"
eina, sem ég hið Guð ui11’
að fá að deyja fljótlega- ^
á enga von eftir í lie‘r'
beimi. gj:
Gamli maðurinn sva ,t
.ij t>'
Þú liefur enga lieim11
HEim
ILISBLAÐIÐ
° ri liaki við því líferni árið 1851
Ij^. 10 berþjónustu í Kákasus ásauit
jj» Ur sínuiií, Niltolaj, sein var
lnik;ÍngÍ 'lar' Ha,ln Kat sér all‘
n,(.v.nn orðstí sem hermaður, og
an hann var í Kákasus lauk
B',n 'ið fyrstu skálclsögu sína,
tlarn*ska, sen, kom út árið 1852.
árini' ,nk þátt i stríðinu við Tyrki
... lR!>l, tók þátt í liinni frægu
'orn c . n
ar , . ev-topol og þaðan eru konin-
Tol 'nar kannu Sögur frá Sevastopol.
sjg S1°j haetti herþjónustu nokkru
°rá ' tntla hafði hann þá getið sér
árl, SCni rnböfundur og lilotið við-
Jjvj 0nnillBu málsmetandi nianna á
a t Sv,«i- Koni nú út liver hókin
r ætnr onnarri um skeið. Hann
jjj- 1181 tvisvar til Vestur-Evrópu,
fen 1860, og liafði þá þegar
niál * nl,eit a stjóriimálum, stjórn-
Uij.Ininnnnm °8 efnishyggju Vest-
a,1,1ahúa. Árið 1861 setlist han
°g
starf
friJ|( j "'yndaði liann sér fastar og
nni 'g9r sk°ðanir á uppeldisniál-
i. ’ Se,n að nokkru urðu undanfari
1862 nyrri kenniiiga á því sviði.
S0j.. k'æntist liann 18 ára stúlku,
arj(U ándrejevnu Bers. Næstu 15
in .’ Seni ef til viH hafa verið ham-
0,,^'^’knstu ár ævi hans, var hann
hj 51 rt n hújörð sinni, eignaðist
á 0,1 skrifaði niargar hækur, þar
U llal Stríð og frið, Önnu Kar-
Jorð sinni í Jasnaja Poljana
R,rðist barnakennari. Við það
að
tala
up U 8Vona’ Martin. Við get-
þ 1 e*vlvl dæmt um vegi Guðs.
6r vtlT Hxxðs, 8enl úrslit-
°kk röe^Ur’ en ekki ályktanir
So ar‘ Hafi Guð viljað, að
j1j*!l,r l,lnn dæi en þú lifðir,
Jje^|llr llað að vera öllurn fyrir
þit •' bvað örvæntingu
l,Hðvíkur — þá stafar
ij at því, að þú vilt aðeins
- lr puia eigm bamingju.
Ii(;i Pyrir bvað ætti maður að
lyr ’ e1^ ekki liana? spurði
jj,' ,Pyrir Guð, Martin, sagði
s,/"1 maðurinn. Það er Hann,
111 hefur gefið jiér lífið, og
eninu og Kósakka, og vann hanii
sér mesta frægð fyrir tvær hinar
fyrstnefndu. Að árinu 1876 liðnu
tók Tolstoj að gerast mjög óánægð-
ur með liina góðu efnahagslegu af-
komu sína, sem liuiin tuldi sér litla
heill stafa af, og varð hann svo
þunglyndur, að eitt sinn lá honum
við sjálfsmorði. Hann leitaði hæði
til rússnesku kirkjunnar og ýmissa
heimspekikerfa, sér lil sáluhótar, en
það har engan árangur. Að lokum
taldi hann þó guðspjöll Bihlíunnar
veita sér það sem hann leitaði að
og. samdi sér trúarkerfi á grund-
velli siðfræði þeirra. Síðustu 40 ár
ævinnar ritaði liann ýtnsar bækur
til að kynna og verja trúmálavið-
liorf sín. Hann áleit Guð ekki vera
persónu, heldur ímynd eða per-
sónugerfing kærleikans og rökréttrar
hugsunar. Hann áleit, að Jesús hefði
aðeins verið mikilmenni, sem hefði
hoðað siðfræðikenningar, er komið
hefðu heim við mannlega samvizku.
Hann taldi, að Guðsríkið væri að-
cins til í hjörtum mannanna, og
að menn öðluðust hamingju ein-
ungis fyrir réttlála hreytni, kærleika
til allra manna og með því að af-
neita með öllu ofheldi, græðgi, hatri
og reiði. Valdhafarnir snerust önd-
verðir gegn þessum kenningum hans.(
enda fór hann ekki dult með hug
sinn til' þeirra. Hann andmælti
kröftuglega einkaeignarétti, peninga-
fyrir Hann verður þú að lifa.
Þegar þú hefur lært að lifa
lífinu fyrir Hann, munt J)ú
ekki lengur bera liarm í
lxjarta, og þá mun ])ér virðast
sem allir lilutir séu auðveklir.
Martin þagði um stund og
spurði síðan: — En hvernig
á maður að lifa fvrir Guð?
Gamli maðurinn svaraði:
Kristur befur sýnt okkur,
bvernig á að lifa fyrir Guð.
Kanntu að lesa? Kauptu þér
[)á guðspjöllin og lestu þau;
af þeim munt þú læra, bvernig
Guð vill að J)ii lifir. Það stend-
ur þar allt saman.
valdi og arðráni. Loks gerðist hann
jurtaneytandi og alger hindindis-
maður á tóhak og áfengi. Fylgis-
menn flykktust hrátt að honum og
liann varð frægur um heim allan.
Rússneska kirkjan hannfræði hann
og stjórnin óttaðist hann, þótt hún
þyrði ekki að gera honum neitt,
iiema ofsækja áhangendur hans. Úr
þessu háru allar hækur Tolstojs
glögg merki trúarskoðana hans, enda
skrifaðar í þeim anda. Hann tók
nýja afstöðu til lista, og taldi þær
því aðeins horfa til heilla, að álirif
þeirra væru jákvæð og miðuðu að
því að innræta éólkinu hið góða. í
því ljósi afneitaði hann flestu því,
sein hann hafði áður talið góða
list, ineðal annars sínum eigin verk-
um. Fjölskyldulíf Tolstojs fór alveg
út um þúfur við þessi sinnaskipti.
Helzt liefði hami viljað gefa fátæk-
um allar eigur sínar, ef hann hefði
mátt ráða, en flest liörn lians, og
þó einkuin kona lians, settu sig upp
á móti því. Kona hans varð móður-
sjúk út af þessum sinnaskiptum lians
og athæfi lians og áhangendanna.
Líf þetta varð Tolstoj að lokum
óhærilegt, svo að hann laumaðist
að heiman kvöld eitt (28. október
1910) með lækni síiium, dr. Makov-
itsky. En þá bilaði heilsan, og hann
dó í Astapovo 8. nóveniher 1910.
(A Dictionary of
Mode.rn European Literalure).
Þessi orð festust í lxuga
Martins, og strax þá um dag-
inn fór liann út og keypti sér
Nýja Testamentið með stóru
letri og fór að lesa.
I fyrstu bafði hann liugs-
að sér að lesa aðeins á belgi-
dögum, en þegar hann loks-
ins hafði byrjað á lestrinum,
fann hann sér verða svo létt
um hjartaræturnar, að hann
las á hverjum degi. Stundum
var liann svo niðursokkinn í
lesturinn, að J>að slokknaði á
lampanum af olíuleysi áður
en bann gat slitið sig frá bók-
inni. Hann las án afláts á