Hljómlistin - 01.10.1912, Blaðsíða 16

14
HLJOMLISTIN.
vestra. Heima hjá oss eru það aðallega
|)eir síra Bjarni Þorsteinsson á Siglufirði og
Sigfús Einarsson söngkennari,sem á síðari ár-
um hafa unnið að útbreiðslu sönglistarinn-
ar, eða siðan Jónas Helgason leið, og er
hinn fyrnefndi (séra B.) þó svo illa settur,
að honum er það næstum ómögulcgt þar
sem hann er á útkjálka landsins og hefir
svo mörgu öðru að gegna að »frú Musica«
verður að vera lijákona hans.
Á víð og dreif.
Sönglistin (Músik) en ein hinna svo nefndu
fögru lista; hinar eru skáldskapur og mál-
aralist. Um þessar þrjár lislir hefir Bene-
dikt Gröndal yngri skrifað ritgerð, sem hann
nefnir: »Nokkrar greinar um skáldskap« og'
er sú ritgerð prentuð aftan við fyrsta kvæða-
safn hans, Iímh. 1853. Iíallar hann listir
þessar hugsjónir andans, er komi fram með
þrennu móti: »i myndum, hljóðum og orð-
um. Augað er skoðunarmeistari myndanna.
eyrað hljóðanna, en andinn orðanna«. —
Elst þessara lista er sönglistin og er þó í
rauninni sú yngsta, því ekki var það fyrri
en seint á miðöldunum, að menn fóru ræki-
lega að stunda hana og leita þess, sem í
henni býr. Sönglistin er það, sem fremur
öllu öðru getur hrifið huga mannsins og
söngröddin er meðfædd nálega hverjum
manni; og eins og menn geta skilið liver
annan af orðunum, sem töluð eru, eins
geta menn skilið hver annan af hljóðunum,
tónunum, sem öllum eru meðfæddir eins
og málið. Þessi tónaröð sem i raddfærum
mannsins býr, er orðin það alheimsmál,
sem allir skilja, er nokkra rækt vilja leggja
við það, því um allan heim eru táknanir
og áherzlur tónanna (nóturnar) nálega hin-
ar sömu hvar sem er, en þar á móti
táknanir orðanna mjög mismunandi.
Sönglistin er æfagömul og sýna hinar
nýjustu rannsóknir, að hún muni verajafn-
gömul mannkyninu Irá upphafi. Eðlilega
hefir hún þó verið á ófullkomnu sligi fram-
an af, en ávalt farið jafnhliða mentuninni.
Lengi var það álitið, að kínverska »músik-
in« væri frumlegust og hafa menn fundið
í kínverskum ritum, að heimspekingurinn
Lyng-ly, er var við hirð Hoang-ty kína-
keisara, hafi eftir skipun hans flokkað henni
niður og samið söngreglur. Lyng-ly var
uppi nál. 2600 árum fyrir Krists daga. Er
það sagt um Lyng-ly, að hann hafi vikið
frá hirðinni og farið til fylkisins Si-jung,
þar sem hinn bezta bambusreir var að
finna, og af þessum reir skar hann úf flaut-
ur af mismunandi stærð og fann með þeim
mismun lónanna og myndaði stiga þeirra.
Ekki vita menn hvort það er Ling-ly, sem
fann þar hina réttu állundaskipun með 12
tónum, er samsvarar vorum blandaða
(krómatiska) tónstiga, en nál. 1500 árum
fyrir Ivristsburð var sú tónaskipun orðin
alkunn þar i landi1). Pá voru og alkunn-
ar hjá þeim harðar og linar tóntegundir
(dúr og moll). Það vita menn og að 5-
tónasfiginn (kvintinn) eins og annarsstaðar
hefir verið frumlegri hjáþeim, en állundin,
því á það benda gamlir musterissöngvar
þeirra, sem enn eru lil og bygðir eru á
fimtarstiga, er vantar hálftóna.
Hebrear voru meðal fornþjóðanna þeir,
sem mest hafa slundað »músik«, enda bendir
víða til þess í ritningunni, að Jieir hafi iðk-
að mjög söng og hljóðfæraslátt, þólt aldrei
haíi músikin hjá þeim komist á jafnhátt
stig sem á dögum Davíðs konungs. Sjálf-
ur var liann söngmaður mikill, filjóðfæra-
meistari og ágæll skáld, svo þar fór all
saman, er tilheyrði listinni. Júbal, niðji
Kains, er í ritningunni talinn frumsmiður
hljóðfæranna; en aðallega voru hljóðfæri
Ilebrea fyrst framan af bumbur (tympan-
1) Dr. Hugo Riemann telur Tsai-Yu muni liafa
fundið áttundar tónskipunina 1500 árum f. Iir.