Ergo - 26.11.1920, Blaðsíða 1
I. árg.
Reykjavík 26. nóvember 1920.
3. tölublað.
f
5$aff^ía<? goc^um^on.
„Niðjar Islands munu minnast þin,
meðan sól á kaldan jökul skin“.
Matthías er dáinn. Örninn fallinn til jarðar.
Gráhærði söngvarinn genginn til hvílu. — Góða
nótt — eða góðan dag, því efalaust skín ljós
hins eilífa dags umhverfis þig þessa stund, þú
sem varst skáld ljóssins, — barn ljóssins —
konungur ljóssins.
Matthías er dáinn. — Harmur og þögn
líða með voldugu vængjablaki yfir landinu. —
Matthías er dáinn. — Nei, Matthías Jochumsson
lifir enn meðal okkar. Hið fegursta er hunn átti
— hjarta hans og sál — ljóðin — lifa enn
meðal okkar. Lifa meðan íslenzk tunga, íslenzkt
þjóðerni lifir.
Ef við lítum yfir íslenzkar bókmentir, verð-
ur því eigi neitað, að fegurstu gimsteinana hefir
Matthías lagt til, frumsamið og þýtt; eigi svo
að skilja, að öll hans verk hafi verið hreint gull,
þess getur enginn ætlast til sem veit hvílíku
verki á því sviði hann hefir afkastað í hjáverk-
um, því efalaust hefir ekkert íslenzkt skáld af-
kastað jafnmiklu, nema ef vera skildu sögu-
skáldin Einar og Jón Trausti.
En þrátt fyrir það mun varla nokkuð hafa
komið svo frá penna hans, að eigi hafi fundist
fleira en eitt gullkorn í.
Ljóðaperlurnar »Guð vors land«, »Hallgr.
Pjetursson«, »Eggert Ólafsson« og »Skagafjörð-
ur« eiga enga sína líka í íslenzkri ljóðagerð og
jafnvel þótt lengra væri leitað.
Þýðingar hans á verkum Shakespeare eru
ómetanlegir fjársjóðir og merkilegt að eigi skuli
vera búið að gefa þær út á ný.
Það getur ekki dulist okkur að við fráfall
hans höfum við mist merkasta íslendinginn sem
uppi hefir verið á síðari tímum, að fráskildum
Jóni Sigurðssyni.
Og konungur skáldanna íslenzku var hann
og verður.
Einu starfi hans hafa menn eigi veitt svo
mikla eftirtekt sem skildi, það eru ritdómar
hans. Hann hefir ritað allmikið af þeim, af hinni
alkunnu snild, sem kunn er af öðrum ritum
hans, og aðalkosturinn við þá var sá, að þeir
voru sanngjörnustu dómarnir sem við höfum
átt. Matthías gat ekki skrifað öðruvísi en af
sanngirni. Hann tók varlega með hógværð og
bjartsýni nýútsprungnum bókmentaknúppum —
sýndi gallana en fann æfinlega eitthvað fagurt
líka. Hann var ekki eineygður eins og íslenzku
ritdómararnir hafa viljað vera.
Hið kærleiksríka lundarfar hans, sem elsk-
aði Ijósið, fegurðina og friðinn, fann ætíð fögru
hljómana, þeir voru skildir eðli hans. Og lýtin
sem hann fann, tók hann mjúkum en ákveðnum
tökum og benti höfundunum á rjetta leið.
Ef til vill finst lesendunum nú að jeg sje
dálítið einsýnn og sjái enga galla hjá hinu látna
þjóðskáldi, en orsökin er sú, að kostirnir voru
svo yfirgnæfandi að gallarnir hurfu.
»Það heyrast enn þá harmaljóð hljóma frá
kaldri skor«. — Enn eitt skáldið hefir sungið
óð sinn í síðasta sinn.
Hvenær fáum við uppfylt skörðin sem Dauði
hefir höggið í hjarta skáldsveitar okkar: Stein-
gríms, Þorst. ErL, Guðm. Magn., Guðm. Guðm.
og síðast öldungsins, sem EHi gat jafnvel ekki
yfirbugað — gráhærða konungsins?
S. S.