Fríkirkjan - 01.03.1901, Qupperneq 3

35
ur 56 e. Kr.), kallar kristindóminn viðbjóðslega hjátrú* og
fræðimaðurinn Piinius, einn af mestu mönnum sinnar tiðar
og vinur Tacitusar, kallar hann „óðs manns æði“ (amentia)
Það er því auðsætt, að kristindómurinn átti þá líku að
mæta og nú.
En nú vita menn, að kristindómurinn bar sigurinn úr
býtum í baráttunni við heiðnina. Grikkir þeir og Rómverjar,
sem uppi voru á keisaraöldinni rómversku, trúðu hvorki að til
væri himnaríki né helvíti. En á endanum tóku þó við af þeim
kynslóðir, sem nutu uppfræðingar í kristindómi og trúðu
hvorutveggja. Kenningin, sem lærðu mennirnir kölluðu heimsku,
smá færðist út um heiminn og festi traustar rætur. Var það
þá til þess, að siðleysi og menningarleysi bæri hærra hlut enn
mannúð og siðgæði?
Það vita allir, sem söguna þekkja, að það fór einmitt
þvert á móti.
Á Krists dögum voru allar hinar svo nefndu menntaþjóðir
heimsins sokknar dýpra í siðaspillinguna, enn nokkurntíma áður
og siðan. Hin fornu trúarbrögð heiðingjanna höfðu nú ekki
framar nokkurt vald yfir öllum þorra manna, og heiðna spekin,
sem borið hafði svo ágæta ávexti hjá spekingunum grísku,
Plató og Aristoteles, var nú orðin að efunarspeki, þar sem allt
var dregið í efa, og gegndarlausri leit eptir fullsæiu í þessum
heimi, menn höfðu magann fyrir sinn guð. Það er víst, að
enginn trúði því nú lengur að hegning væri til eptir dauðann.
Menn gjörðu ekki annað en gys að hinum fornu goðsögum
um harða dómara í undirheimi eða um kvalastaðinn Tartarus,
þar sem sagt var að illar og guðlausar sálir kveldust í sam-
búð við óvini guðanna, sem gjört höfðu uppreisn móti þeim.
Þar á móti var alls konar hjátrú í algleymingi landshorn
anna milli, svipuð hjátrú þeirri, sem nú á sér stað með hin-
um hálærðu vantrúar-mönnum. Menn særðu til sín anda,
beittu fjandmenn sína fjölkyngibrögðum, trúðu á stjörnuspár og
ráðningar drauma, leituðu uppi alls konar spákonur og galdra-
menn — alveg eins og í París nú á dögum og í Khöfn að
nokkru leyti.
*
Superstitio exitiabilis